“มองมุสลิมผ่านเลนส์” ...พูดคุย-ดูหนังในร้านหนังสือ ราว 2 สัปดาห์ก่อนได้รับเมลฉบับหนึ่งมีข้อความเชิญผมไปร่วมพูดคุยเกี่ยวกับหนังมุสลิม ใช่ครับ...เจ้าของเมล-เธอเป็นมุสลิม เปิดร้านหนังสือชื่อ ขอความสันติสุขประสบแด่...เธอ อยู่ในซอยลาดพร้าว 112 กำลังจะจัดกิจกรรม “ดูหนังที่ร้านหนังสือ” พร้อมเสวนาพูดคุยเกี่ยวกับหนังมุสลิม และเพราะติดตามอ่านคอลัมน์ในมติชน เห็นผมเขียนถึงหนังที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับศาสนาอิสลามบ่อยๆ จึงชวนผมไปพูดคุย ร่วมกับคุณ ภาณุ อารี นักทำหนังสั้นซึ่งเป็นอิสลามิกชน ไม่ต้องคิดให้เสียเวลา ผมตอบรับคำเชิญด้วยความยินดี 2 สัปดาห์ผ่านไปด้วยไข้รุมเร้าและงาน(ที่ปล่อยให้)รัดตัว บ่ายสี่โมงของวันเสาร์ที่ผ่านมา(15 ธ.ค.2550) ผมก็พาตัวเองไปถึงสถานที่จัดกิจกรรม โดยมี คุณบา สาวร่างเล็กสวมผ้าคลุมผมมิดชิดยืนคอยอยู่หน้าร้าน ภายในร้านมีคุณภาณุมาถึงก่อนแล้ว “ขอความสันติสุขประสบแด่...เธอ” เป็นร้านหนังสือที่ตกแต่งแบบเรียบง่าย บนชั้นด้านหนึ่งเต็มไปด้วยหนังสือของสำนักพิมพ์โอเพ่น สามัญชน สำนักหนังสือใต้ดิน สำนักพิมพ์ไชน์ และอื่นๆ ซึ่งตรงจริตของผู้ไปเยือนอย่างผมยิ่งนัก บางปกที่หาไม่ได้ตามร้านหนังสือทั่วไปก็เห็นมีที่ร้านนี้ นั่งอ่านหนังสือ-จิบกาแฟเย็นรสเข้มข้นได้สักพักก็ได้เวลาเริ่มงาน เจ้าภาพออกตัวว่ามีปัญหาเรื่องการประชาสัมพันธ์ไม่ทั่วถึงทำให้คนมาน้อย นับดูทั้งร้านก็ราวๆ 10 คน ผมฟังแล้วแอบนึกในใจว่าไม่เป็นไรครับ อย่างนี้อบอุ่นดี พูดโดยไม่ต้องเกร็งมากด้วย เมื่อหัวข้อพูดคุยเกี่ยวกับหนังมุสลิม คำถามแรกจึงเกี่ยวกับนิยามหรือความหมายของหนังมุสลิมตามความคิดของผมและคุณภาณุ ในฐานะคนทำหนังและเป็นนักดูหนังชาวมุสลิมเอง คุณภาณุตอบตอนหนึ่งได้น่าสนใจว่าหนังมุสลิมอาจจะไม่จำเป็นต้องมาจากชาติมุสลิม ถ้าคนทำหนังชาติอื่น ศาสนาอื่น ทำหนังที่สะท้อนความเป็นไปของชาวมุสลิม หนังเรื่องนั้นก็สามารถเป็นหนังมุสลิมได้ (ถ้าจำไม่ผิด คุณภาณุยกตัวอย่างเรื่อง The Kite Runner หนังใหม่มาแรงของ มาร์ก ฟอสเตอร์) สำหรับผม...พอได้ยินคำว่า “หนังมุสลิม” จะคิดไปถึงลักษณะเฉพาะที่สามารถบ่งบอกหรือจัดกลุ่มได้ เหมือนเช่น Islamic Art อย่างสถาปัตยกรรม ภาพเขียน ดนตรี ซึ่งไม่ว่าพบเห็นที่ใดก็สามารถระบุได้ว่าเป็นศิลปะแบบมุสลิม ขณะที่หนังจากคนทำหนังมุสลิมยังไม่มีลักษณะเฉพาะเช่นนี้ นอกจากรูปลักษณ์องค์ประกอบเช่นเครื่องแต่งกายหรือศาสนกิจที่ปรากฏให้เห็น ส่วนการแบ่งความเคลื่อนไหวหรือกระแสของหนังมุสลิม เห็นตรงกันว่ายุคแรกคือกระแสหนังอิหร่านช่วงทศวรรษ 90 ยุคต่อมาคือหลังเหตุการณ์ 9/11 คำถามข้ออื่นๆ เช่น ถ้าไม่นับเหตุการณ์ 9/11 แล้ว มีปัจจัยใดบ้างที่ทำให้เกิดกระแสมุสลิมในปัจจุบัน ประมวลความคิดที่ตอบไปได้ว่า ที่ผ่านมาไม่ว่าจะเป็นเหตุการณ์ที่เกิดในตะวันออกกลาง เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แอฟริกา ล้วนแล้วแต่ก่อคำถามเดียวกับเหตุการณ์ 9/11 แต่ 9/11 คือเหตุการณ์ที่ใหญ่ที่สุดที่ทำให้คำถามเดียวกันนั้นเป็นสากล คำถามถึงแนวโน้มของหนังมุสลิม ผมมองว่าจะมีมากขึ้นโดยไม่จำกัดแต่หนังอิหร่าน เชื่อว่าหนังอิรักกำลังมา อาจรวมถึงตุรกี และหนังเกี่ยวกับชาวเคิร์ดจะออกมามาก ส่วนหนังนอกประเทศมุสลิม ด้วยความที่หนังเป็นอินเตอร์เนชั่นแนลมากขึ้น ทำให้เราสามารถเห็นส่วนที่เกี่ยวกับมุสลิมอยู่ในหนังได้เสมอ ยกตัวอย่างเรื่อง Paris, I Love You ตอนของกูรินเดอร์ ชาดา (ลืมยกเรื่อง Babel ด้วย) ส่วนฮอลลีวู้ดนอกจากจะมีหนังว่าด้วยสงครามอิรัก-สงครามก่อการร้ายออกมาเรื่อยๆ แล้ว คาดว่าบรรดาสตูดิโอหรือผู้อำนวยการสร้างจะเริ่มแสดงความเอื้ออารีด้วยการจับยัดตัวละครที่หน้าเหมือนคนอาหรับไว้ในหนังประเภทต่างๆ เพื่อให้เห็นว่า “ฉันเห็นคุณอยู่ในสายตา” คำถามสุดท้ายที่ คุณบา เจ้าของร้านถามผมโดยเฉพาะว่าทำไมจึงมักเขียนถึงหนังเกี่ยวกับมุสลิม ได้ตอบไปว่าอันที่จริงไม่ได้ตั้งใจว่าจะเขียนถึงหนังมุสลิมเป็นพิเศษ แต่เพราะความตั้งใจแรกที่เปิดคอลัมน์(ในมติชน) คือหลีกเลี่ยงเขียนถึงหนังฮอลลีวู้ดหรือหนังตลาด แล้วเลือกเขียนถึงหนังแปลกๆ ที่คนทั่วไปไม่มีโอกาสได้รู้จัก หนังจากตะวันออกกลาง แอฟริกา หรือแม้แต่อดีตสหภาพโซเวียต จึงได้แวะเวียนมายังคอลัมน์ ซึ่งประเทศเหล่านี้ส่วนใหญ่เป็นมุสลิม ผมตอบไปแค่นี้ จนเมื่อนั่งรถกลับบ้านถึงคิดขึ้นได้ว่าลืมใจความสำคัญไป... เหตุที่ผมชอบดูหนังจากชาติที่ไม่ค่อยได้เห็นหนังของเขาบ่อยนัก มากกว่าเลือกดูหนังอาร์ตดังๆ (เช่นในรอบเวลาเดียวกัน ผมไม่ลังเลที่จะเลือกดูหนังคาซักสถาน แทนที่จะดูหนังของ ไมเคิล ฮาเนเก้) เพราะพรมแดนของหนังนั้นกว้างไกลกว่าหนังตลาด หนังอาร์ต หรือหนังนอกกระแส และเชื่อว่าหนังคือวัฒนธรรมอย่างหนึ่ง เป็นเหมือนช่องทางที่ให้เราได้เรียนรู้หรือทำความรู้จักประเทศหรือกลุ่มคนนั้นๆ การดูหนังจากชาติมุสลิมก็เช่นกัน ในยุคที่เกิดคำถามมากมายต่อชาวมุสลิม และศาสนาอิสลามดูจะเข้าถึงยาก การดูและเขียนถึงหนังของมุสลิมก็เพื่อเรียนรู้พวกเขา พร้อมกับชวนคนอ่านเรียนรู้ไปพร้อมกัน แม้ว่าคงไม่สามารถเข้าใจอย่างลึกซึ้ง แต่ใช่หรือไม่ว่าอย่างน้อยก็รู้จักพวกเขามากยิ่งขึ้น หลังพูดคุยมีการฉายหนังสารคดีสั้นเรื่อง มุอัลลัฟ ของคุณภาณุ อารี เห็นว่าร่วมทำกับน้องผู้ชายที่อยู่ในงานด้วย (ขออภัยที่ไม่ทราบชื่อ) และคุณ ก้อง ฤทธิ์ดี เกี่ยวกับผู้หญิงคนหนึ่งที่ตัดสินใจแต่งงานกับหนุ่มสตูล และเปลี่ยนมานับถือศาสนาอิสลาม โดยถ่ายทอดความเป็นไปของเธอครอบคลุมระยะเวลาหลายเดือน เนื่องจากฉบับที่นำมาฉายยังไม่ใช่เวอร์ชั่นสุดท้าย เป็นเหมือนโครงร่างตั้งแต่ต้นจนจบ ยังต้องตัดต่ออีกจากฟุตเตจมากกว่า 100 ชั่วโมง หลังการฉายจึงมีการพูดคุยแสดงความคิดเห็นเหมือนเป็นฟีดแบ็คว่าในเวอร์ชั่นสุดท้ายควรออกมาอย่างไร ดังนั้น ยังไม่พูดถึงหนังแบบลงรายละเอียดน่าจะดีกว่า จบการพูดคุยรอบสองก็ได้เวลาล่ำลาแยกย้าย คุณบาเอ่ยชวนให้มาดูหนังสั้นเรื่อง อาก๋ง วันเสาร์ที่ 29 ธันวาคม น่าเสียดายที่มีโปรแกรมแล้วจึงต้องปฏิเสธไป เดินออกจากร้านหลังหกโมงเย็น นี่เป็นวันแรกของเดือนธันวาคมปีนี้...ที่ผมไม่รู้สึกว่าฟ้ามืดเร็ว   Create Date : 16 ธันวาคม 2550 18 comments Last Update : 17 ธันวาคม 2550 4:04:19 น. Counter : 1482 Pageviews. Share Tweet

หนังอื่นๆ จากที่ต่างๆ เหมือนคนทำ "แนะนำตัว" คนดูก็ "ยินดีที่ได้รู้จัก" มีโอกาสจะแวะไป ร้าน ขอความสันติสุขประสบแด่...เธอ ค่ะ..ไม่ไกลบ้านด้วย   โดย: renton_renton 16 ธันวาคม 2550 9:39:00 น.

จะหาหนังแนวๆนี้ดูได้ที่ไหนคะเนี่ย โรงธรรมดาก็คงไม่มี แผ่นก็ไม่มีออกแน่นอน ต้องตามไปดูตามลิโ้ด้หรือสกาล่าเท่านั้นเหรอคะ น่าเสียดายหนังดีๆหลายเรื่อง ที่เพียงเพราะไม่ใช่ "ฮอลลีวู้ด"...   โดย: N'SinE 16 ธันวาคม 2550 9:55:52 น.

ดูจากหนังสือในร้าน คงต้อนรับเฉพาะกลุ่มจริงๆ ว่ากันตามตรง หนังสือของ สนพ.ดังกล่าว คนอ่านมักเป็นชนกลุ่มน้อยของสังคม ทว่าก็เป็นชนกลุ่มน้อยที่หลายๆ ท่านมีปากกาในมือ ขอให้ร้านคุณบาเข้มแข็งพอเดินฝ่าวิกฤตเศรษฐกิจที่กำลังเกิด เพราะคืออีกหนึ่งทางเลือกที่ดีสำหรับนักอ่านและนักชมภาพยนตร์   โดย: เพลงฝนต้นลมหนาว 16 ธันวาคม 2550 9:59:26 น.

เคยได้ยินชื่อร้านหนังสือร้านนี้อยู่ค่ะ ปรบมือให้กับความตั้งใจจริงของเจ้าของร้าน   โดย: grappa 16 ธันวาคม 2550 19:32:38 น.

อ่านแล้วน่าสนใจมากและขอเป็นกำลังใจให้นะครับ พูดถึงหนังในโลกมุสลิม ผมก็อดคิดถึงพวกเคียรอสตามี อะไรพวกนี้ไม่ได้ครับ   โดย: I will see U in the next life. 16 ธันวาคม 2550 22:56:46 น.

ขอบคุณกำลังใจจากทุกคนครับ ผมจะส่งผ่านไปให้ ตอบ N'SinE มีร้านขายหนังที่คนดูหนังรู้จักกันดีครับ แต่ต้องบอกรายละเอียดหลังไมค์   โดย: แค่เพียงรู้สึกสุขใจ 17 ธันวาคม 2550 20:29:29 น.

แปะไว้ก่อน แล้วจะกลับมาอ่านค่ะ ปล. ลาดพร้าว 112 ก็แถวบ้านค่ะ   โดย: ม่วน. IP: 125.24.7.161 17 ธันวาคม 2550 22:32:01 น.

ขอให้ร้านน้องบาไปได้ดีนะ...   โดย: Nuch IP: 125.24.4.52 18 ธันวาคม 2550 23:19:35 น.

ยกนิ้วให้กับเจ้าของร้านเลยครับ   โดย: เจ้าชายไร้เงา 19 ธันวาคม 2550 16:11:06 น.

ดูป้าย ดูโทนสี ดูชื่อร้าน เป็นมงคลและดูสงบร่มเย็นดี ขออวยพรให้กิจการของร้านนี้เจริญรุ่งเรือง และหวังว่าคุณ"แค่เพียงรู้สึกสุขใจ" คงคลายจากไข้รุมเร้าและงานรัดตัวจนสามารถมาเขียนบทกวีให้พวกเราอ่านได้แล้ว   โดย: yawaiam IP: 125.27.61.58 20 ธันวาคม 2550 0:19:12 น.

^ ^ ลงบทใหม่แล้วครับ   โดย: แค่เพียงรู้สึกสุขใจ 22 ธันวาคม 2550 0:23:06 น.

ขอบคุณมากกกกกกกค่ะ ที่ช่วยลงเรื่องการพูดคุยครั้งนี้ให้ ได้เจอคนที่มีความสนใจเหมือนๆ กันเป็นเรื่องน่าดีใจค่ะ นี่เป็นหนึ่งในเหตุผลหลักที่เปิดร้าน ถ้าครั้งหน้ามีการจัดกิจกรรมอะไรเกี่ยวกับหนังอีก คงต้องขอรบกวนใหม่ ขอบคุณอีกครั้งค่ะ   โดย: บา IP: 125.24.13.61 27 ธันวาคม 2550 1:02:25 น.

^ ^ ว่าจะส่งเมลไปบอกพอดีครับ   โดย: แค่เพียงรู้สึกสุขใจ 27 ธันวาคม 2550 2:14:50 น.

เชื่อว่า ตามเจตนาของเจ้าของร้าน คงจะเปิดกว้างให้สำหรับทุกคน ที่มีใจตรงกัน หนังมุสลิม ก็คง not only for Muslim แค่คุณได้รู้จักมุสลิมมากขึ้น นอกเหนือจากมุมที่คุณมองจากสื่อกระแสหลัก ก็น่าดีใจแล้ว อยากให้ร้านคุณบาอยู่ได้ ก็ต้องช่วยเป็นกำลังใจให้ ใช่ปะ วันหนึ่งเชื่อว่า เจ้าของร้านคงจะเปิดเวปไซต์ ให้คุณเข้าไปยล อินชาอัลลอฮ์   โดย: jibjib IP: 202.29.50.249 27 ธันวาคม 2550 8:53:32 น.

ได้รับการชวนเชิญให้ไปร่วมเหมอืนกัน แต่ติดธุระ ไม่ได้ไป น่าเสียดายมากค่ะ หนังเกี่ยวกับโลกมุสลิม ที่น่าสนใจมีเยอะค่ะ แต่คงเป็นตลาดเล็ก ๆ ที่ต้องขวนขวาย เคยดูหนังอิหร่าน งง เลยค่ะ เค้าทำออกมา ลึก มาก จนเจาะไม่ถึง ต้องพึ่ง นักวิจารณ์ ตีความอีกที คราวหน้าถ้ามีโอกาส จะเข้าร่วมแน่นอนค่ะ   โดย: คำตอบในสายลม IP: 125.24.24.46 28 ธันวาคม 2550 21:20:05 น.

ผมพลาดโอกาสงามอย่างน่าเสียดาย มารู้อีกที ปีใหม่แล้ว สวัสดีครับ   โดย: ปุถุซน 1 มกราคม 2551 19:56:16 น.

คุณพลฯครับ ผมอยากดูหนังอิหร่านเรื่อง Be like others น่ะครับ ที่มาฉายที่เทศกาลฯ ผมตามดูไม่ทัน พอจะแนะนำได้ไหมครับว่าจะตามได้ที่ไหน   โดย: นัทธนัย IP: 158.108.236.213 22 พฤศจิกายน 2551 10:48:53 น.

^ ^ เรื่องนี้ผมก็ไม่ได้ดูในเทศกาลครับ ส่วนดีวีดีเท่าที่ทราบยังไม่เห็นมีขายที่ไหน แต่ผมมีไฟล์หนังเวอร์ชั่นฉายทาง BBC ความยาวประมาณ 1 ชั่วโมง (เป็นไฟล์ avi ดูในคอมพิวเตอร์) ถ้าคุณนัทธนัยสนใจ ส่งที่อยู่มาที่อีเมล polpayab แอท ฮอตเมล์ ได้ครับ ผมจะส่งเป็นแผ่นดีวีดีไปให้   โดย: แค่เพียงรู้สึกสุขใจ 23 พฤศจิกายน 2551 14:30:42 น.