ช้าก่อน....ฉันยังไม่อยากถึงหลักสี่

ไม่ว่าจะเป็นริ้วรอย ผิวเหี่ยวย่นหรือผมสีเทา ล้วนแต่เป็นแขกที่สาวๆ หลักสี่ (สี่สิบ) ไม่ได้รับเชิญทั้งนั้น แต่อย่ากังวลไปเลยค่ะ เพราะปัจจุบันนี้วิทยาศาสตร์การแพทย์มีวิธีเสริมฮอร์โมนและสารต้านอนุมูลอิสระ เพื่อชะลอความชราได้ตั้งแต่คุณยังไม่ถึงหลักสี่ เทคนิคเหล่านี้รวมอยู่ใน "เวชศาสตร์วัยยุวัฒน์" หรือ Anti-Aging Medicine ซึ่งเป็นศาสตร์การแพทย์สาขาใหม่ของอายุรเวช ที่ช่วยพัฒนาชีวิตให้ยืนยาวขึ้น ชะลอความเสื่อมจากความชรา เวชศาสตร์วัยยุวัฒน์พัฒนาอย่างรวดเร็วจนเป็นที่ยอมรับอย่างแพร่หลาย และได้ให้คำอธิบายถึงสาเหตุความชราที่เป็นที่ยอมรับทางการแพทย์ไว้ 2 ทฤษฎีคือ ทฤษฎีอนุมูลอิสระ และ ทฤษฎีฮอร์โมน

1.ทฤษฎีอนุมูลอิสระ
มีการวิจัยมาแล้วว่าอนุมูลอิสระทำให้เยื่อหุ้มเซลล์เสื่อมลง เซลล์ป้องกันอันตรายได้น้อยลง เมื่อเกิดขึ้นในหลายๆ เซลล์จึงทำให้อวัยวะนั้นเสื่อมลงก่อนวัยอันควร เช่น ผิวเหี่ยว อวัยวะภายในเสื่อมลง มีผลให้ร่างกายดูแก่ชรา สามารถวัดได้จาก สารต้านอนูมูลอิสระที่ลดลงจากระดับปกติ (วัยหนุ่ม-สาว) ในกระแสเลือด ร่วมกับสารอนุมูลอิสระที่เพิ่มมากขึ้น

สาเหตุ : ต้นเหตุที่ทำให้อนุมูลอิสระมีมากขึ้นได้แก่ พฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมเช่น สูบบุหรี่ ดื่มเหล้า รับประทานไขมัน น้ำมันปริมาณมาก ขบวนการเผาผลาญใช้พลังงานมาก เกิดอนุมูลอิสระไปทำลายเซลล์ปกติ หรือพักผ่อนน้อยเซลล์ซ่อมแซมตัวเองได้ไม่เต็มที่ ทำให้อนุมูลอิสระมีมากกว่าสารต้านอนุมูลอิสระ ร่างกายจึงแก่ก่อนวัยอันควร

อาการ : มีอาการขาดสารวิตามิน เช่น หลอดเลือดเปราะ เหน็บชา ความจำเสื่อม หงุดหงิดง่าย แต่กลับตรวจไม่พบว่าเป็นโรคอะไร เมื่อมีอาการเป็นระยะเวลานาน จะนำไปสู่โรคชราทั้งหลาย เช่น หลอดเลือดหัวใจอุดตัน มะเร็ง เป็นต้น

การป้องกันและรักษา : รับประทานสารต้านอนุมูลอิสระจากธรรมชาติเช่น ผัก ผลไม้และถั่ว เพิ่มมากจนถึงระดับที่แนะนำต่อวัน RDA (Recommended Daily allowance) เพื่อป้องกันการเกิดโรค หรือรับประทานปริมาณมากกว่าที่แนะนำจะช่วยบำรุง แต่วิตามินบางชนิดอาจสะสมแล้วเกิดอันตรายได้จึงควรศึกษาข้อมูลให้ดีก่อนใช้

ข้อควรระวัง :

• เนื่องจากปริมาณวิตามินหรือสารต้านอนุมูลอิสระพบมากในผัก ผลไม้ จึงควรรับประทานในปริมาณมาก ๆ จะช่วยป้องกันโรค แต่เป็นการยากที่จะเลือกหาซื้อในปริมาณมากและหลากหลายชนิดได้ ประกอบกับอาจจะเสี่ยงต่อการสะสมยาฆ่าแมลงในร่างกายด้วย ขอแนะนำ ให้รับประทานวิตามินสกัดเสริมอาหารในรูปเม็ดหรือแคปซูลแทน โดยปริมาณรับประทานควรอยู่ในความดูแลของแพทย์


• การออกกำลังกายเป็นการเพิ่มอนุมูลอิสระให้กับร่างกายมากขึ้น แต่ขณะเดียวกันช่วยให้กล้ามเนื้อแข็งแรงและเพิ่มภูมิคุ้มกันเชื้อโรค ดังนั้นจึงควรรับประทานสารต้านอนุมูลอิสระไปพร้อมกันด้วยเพื่อให้ได้ประโยชน์สูงที่สุด

2.ทฤษฎีฮอร์โมน
ฮอร์โมนมีหลายชนิด ทำให้ร่างกายมีชีวิตชีวา สดชื่น แข็งแรง แยกแยะเพศชัดเจน เมื่ออายุมากขึ้นพันธุกรรมจะกำหนดให้ระดับฮอร์โมนลดลงโดยเพศชายจะลดลงอย่างช้าๆ เมื่ออายุ 40 ปีขึ้นไป ส่วนผู้หญิงโชคร้ายหน่อยที่ฮอร์โมนจะลดลงอย่างรวดเร็วเมื่ออายุย่างเข้า 35 ปีขึ้นไป จึงไม่แปลกที่จะมีตีนกา กระ ฝ้า ก่อนผู้ชายในวัยเดียวกัน วัดได้จากระดับฮอร์โมน LH , FSH, Estradiol, Testosterone, Progesterone, TSH, Free T4, Free T3, DHEA-S, IGF-1 ในกระแสเลือดลดลง

สาเหตุ : ฮอร์โมนลดลงตามพันธุกรรมที่กำหนดตามอายุ เวลา ร่วมกับพฤติกรรมบางอย่างในปัจจุบันที่เต็มไปด้วยการแข่งขัน เร่งรีบ ก่อให้เกิดความเครียดซึ่งเป็นตัวการสำคัญ ทำให้ร่างกายผลิตฮอร์โมนได้น้อยลง เช่น สูบบุหรี่ พักผ่อนน้อย วิตกกังวล สังเกตุได้จากประจำเดือนมาไม่ปกติ

อาการ : อารมณ์หงุดหงิด ผิวแห้งมากขึ้น มีริ้วรอย กระ ฝ้า สมาธิไม่ดี นอนหลับไม่สนิท อารมณ์ทางเพศลดลง กระดูกเปราะขึ้น ตัวเตี้ยลง

การรักษา : เสริมฮอร์โมนให้คืนสู่ระดับปกติที่ร่างกายเคยผลิตได้มีประสิทธิภาพมากที่สุดเทียบเท่าขณะเป็นหนุ่มสาว โดยไปพบแพทย์เพื่อฉีดหรือรับประทานฮอร์โมน

ข้อควรระวัง :

• เนื่องจากเซลล์เสื่อมแล้วไม่สามารถฟื้นกลับมาได้ จึงควรเพิ่มฮอร์โมนให้ร่างกายในขณะที่อายุยังไม่มาก เช่นในผู้ชายควรเพิ่มขณะอายุ 40-50 ปี (โดยประมาณ) ส่วนผู้หญิงควรเพิ่มขณะอายุ 30-40 ปีเพราะเซลล์ยังไม่เสื่อมมาก


• การให้ฮอร์โมน จำเป็นต้องตรวจร่างกายว่าไม่เป็นเนื้องอกที่อวัยวะใด ๆ เช่นเอกซเรย์แมมโมแกรม ตรวจมะเร็งปากมดลูก มะเร็งต่อมลูกหมาก เสียก่อนและต้องติดตามระดับฮอร์โมนในเลือดไม่ให้มากเกินไป จึงควรอยู่ในความดูแลของแพทย์อย่างเคร่งครัด

หากคุณอายุ 30-40 ปีไม่มีโรคประจำตัวใดๆ ควรหมั่นสังเกตอาการตัวเองเป็นต้นว่า เหน็บชาง่าย เป็นจ้ำเลือดง่าย อาจต้องได้รับวิตามินเสริม หรือมีปัญหาด้านผิวพรรณ เช่น ผิวแห้ง มีริ้วรอย รวมถึงอารมณ์หงุดหงิดง่าย สมาธิไม่ดี หลับไม่สนิท อาจต้องได้รับฮอร์โมนเสริม หรือคุณอาจได้รับการรักษาทั้ง 2 วิธี ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับระดับฮอร์โมนและสารต้านอนุมูลอิสระที่มีอยู่ในร่างกาย โดยแพทย์จะเป็นผู้ดูแลให้อยู่ในระดับที่ปลอดภัย ช่วยฟื้นฟูระบบการทำงานของร่างกายเสมือนวัยหนุ่ม-สาว แต่พึงพิจารณาข้อควรระวังของแต่ละทฤษฎีก่อนตัดสินใจ