ขอโทษที... ขอโทษที... หรือสังคมนี้มีแต่คนอยากเม้าธ์? สวัสดีค่ะ หัวข้อของเอนทรี่นี้ มาจากหนังสือพิมพ์มติชนรายวัน วันสาร์ที่ 25 กันยายน 2553 ในหน้าบันเทิง-วรรณกรรม ซึ่งอ่านแล้วโดนใจมากๆ จึงขออนุญาตทาง "มติชน" นำมาลงไว้ให้อ่านในบล็อกนี้ด้วย ขอขอบพระคุณ "มติชน" มา ณ ที่นี้ด้วยค่ะ - - - - - - - - - - - - - มีคำถามหนึ่งเกิดขึ้นกลางวงสนทนาว่าด้วย "วัฒนธรรมการวิจารณ์กับสังคมไทย" บ้างก็ว่าเราไม่มีพื้นที่ให้วิจารณ์ บ้างก็ว่าเราไม่เคยเคารพการวิจารณ์อย่างจริงใจ บ้างก็ว่าสังคมนี้นิยมซุบซิบนินทา หรือหยวนๆ ยอมๆ กันไป ไม่ต้องดูกันให้อื่นไกล แค่เรื่องบันเทิงๆ ศิลปะนานา ทั้งหนัง หนังสือ เพลง ละคร ถามว่าจะมีผู้สร้างงานสักกี่คนที่ยอมรับการแตะต้องจากสาธารณะได้ด้วยใจจริง ถึงขั้นเคยมีนักเขียนหญิงนามอุโฆษ ซึ่งสร้างผลงานนับร้อยเรื่องด้วยนามปากกาต่างกัน และมีแฟนหนังสือมากมาย เคยประกาศก้องไว้เลยว่า "นักวิจารณ์ก็เหมือนคนอยากเต้นรำ แต่ไม่มีขา" ขนาดเรื่องศิลปะ ยังยากที่จะยอมรับความเห็นต่าง ดีไม่ดี บางทีนี่อาจเป็นอีกสาเหตุหนึ่ง ที่พาบ้านเมืองนี้มาสู่สภาวะแบบนี้ก็เป็นได้ สภาวะที่มีแต่เสียงเม้าธ์กับประวัติศาสตร์แบบกระซิบๆ - - - - - - - - - - - "ไม่ใช่ไม่มีวัฒนธรรมการวิจารณ์ แต่เป็นการวิจารณ์อีกระบบหนึ่ง" ประโยคข้างต้นเป็นของ สิทธิรักษ์ ตุลาพิทักษ์ นักวิจารณ์ภาพยนตร์มืออาชีพ ก่อนขยายความเพิ่มว่า รูปแบบการวิจารณ์ส่วนใหญ่ของไทยเป็นการแนะนำว่าสนใจ ไม่ใช่การวิเคราะห์จริงจังเพื่อเผยแพร่ เหมือนอาจจะเป็นลักษณะสังคมเฉพาะของบ้านเรา "คนไทยชอบประนีประนอม ไม่มีการแสดงทรรศนะอย่างตรงไปตรงมา เป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้วัฒนธรรมการวิจารณ์ไม่แข็งแรง เหมือนไปดูงานแล้วถ้าไม่ชอบก็จะไม่พูดถึง หรืออาจตำหนิด้วยเสียงนินทา ในเชิงศิลปะจะชัดเจนมาก ไม่พูดถึงต่อหน้าเจ้าของงาน" จะว่าไปสังคมโดยรวมก็เปิดกว้างมากพอสำหรับการวิจารณ์ แต่ปัญหาคือ ถ้าแสดงทรรศนะออกไป ก็ต้องพร้อมรับแรงเสียดทานทุกรูปแบบ "มันค่อนข้างสุ่มเสี่ยง เปลืองตัว อาจถูกตีหัวได้ง่ายๆ " สิทธิรักษ์หัวเราะเบาๆ ก่อนตั้งข้อสังเกตว่า จะว่าไปก็เป็นเรื่องน่าแปลกไม่น้อย ในความประนีประนอม กลับมีความชัดเจนที่ว่า "ไม่ใช่พวก ก็เป็นศัตรูไปเลย" ปรากฏอยู่ "มันมีประโยคหนึ่งคือ เก่งจริงก็ลองมาทำดูซิ" ถ้ามีตรงนี้ก็พูดกันลำบากแล้ว "การที่รสนิยมศิลปะไม่ตรงกัน ไม่ได้แปลว่าถูกหรือผิด เป็นเรื่องของความหลากหลาย" แต่ความหลากหลายนั้น ก็ย่อมไม่มาด้วยอารมณ์ เพียงดี - ไม่ดี ชอบ - ไม่ชอบ เพราะงั้นถ้าอยากให้สิ่งที่วิจารณ์มีพลังมากพอละก็... "ต้องศึกษาและมีภูมิความรู้ให้มากพอที่จะแสดงความเห็น ใช้เวลาและความคิดวิเคราะห์งาน" - - - - - - - - - - - - - ยิ่งไม่เข้าใจกัน คิดไม่เหมือนกัน ยิ่งต้องคุย "เพราะถ้าไม่กล้าจะวิจารณ์ สั่งสมไปเรื่อยๆ วันหนึ่งเราก็จะเกิดการไม่พูดกันเลย" ที่ จรูญ ปรปักษ์ประลัย นักวิจารณ์วรรณกรรมพูดคือเรื่องของศิลปะ จะว่าไปก็โยงๆ ให้เห็นถึงสังคมอยู่เหมือนกัน "บ้านเรามีเรื่องระบบอาวุโส จากอดีตการวิจารณ์มีลักษณะเดียวคือ ครูกับศิษย์ หลุดจากกรอบที่วางไว้คือคุณผิด เป็นการตัดสินไม่ใช่ให้เหตุผล ถ้ามองจากงานศิลปะจะเห็นชัดมาก หลังจากรับวัฒนธรรมตะวันตกเข้ามา ก็เริ่มมีอีกรูปแบบหนึ่ง อย่างที่เห็นเข้มข้นหน่อย ก็เป็นในหนังสือพิมพ์สมัยรัชกาลที่ 6 แต่ยังเน้นข้อเสียว่าควรปรับปรุงยังไง จะรู้สึกเหมือนถูกสอนตลอดเวลา ซึ่งไม่มีใครชอบอยู่แล้ว" "จริงๆ เราเลียนแบบฝรั่ง แต่สุดท้ายก็ไม่กลมกลืนกับสังคมไทย เพราะจนถึงทุกวันนี้ คนก็ยังมองว่าคือการตำหนิ ทั้งที่จริงแล้วศาสตร์นี้คือ การแสดงความคิดอย่างมีเหตุมีผลตามมุมของคนที่วิจารณ์" เมื่อประกอบกับปัญหาเชิงความสัมพันธ์ที่ไม่แยกส่วนระหว่างส่วนตัวกับชิ้นงาน หลายครั้งเลยกลายเป็นวิวาทะระหว่างบุคคลไปซะงั้น เลยเกิดการเลี่ยงที่จะทำ เพราะกลัวผลในแง่ของความรู้สึกดังกล่าว ทั้งที่โดยองค์รวมแล้ว การวิจารณ์จะทำให้เติบโต "มันเป็นจุดเล็กๆ ที่สะท้อนภาพตอนนี้ได้ชัดมาก คนที่เห็นทางการเมืองต่างกัน ก็เลือกจะไม่พูดกัน เพราะไม่อยากผิดใจ ทั้งที่เราต้องคุย" "พูดแล้วซวย เลยไม่พูดดีกว่า ซึ่งไม่ดีเลยนะ ไม่ดี" - - - - - - - - - - - "ความเห็นของคนอื่นก็มีความหมาย ไม่ว่าจะบนพื้นฐานไหนก็ตาม" ชมัยพร แสงกระจ่าง บอกก่อนเสริมว่า "วัฒนธรรมการวิจารณ์ของบ้านเราไม่เต็มร้อย เป็นการแสดงความเห็นแบบระมัดระวัง ส่วนใหญ่เป็นการนินทา ถ้าเผชิญหน้าก็จะเป็นการยกยอปอปั้น ทั้งๆ ที่จริงๆ ต้องทั้งตำหนิ ติ ชมได้พร้อมกัน ซึ่งตัวสะกัดกั้นความคิดมาจากหล่อหลอมเรื่องระบบอาวุโสกันไว้" และนำไปสู่การสั่งสมความลวงไว้ในตัวเอง "วันหนึ่งความจริงก็จะกลายเป็นความลวง เราต้องแก้ สร้างวัฒนธรรมการวิจารณ์ให้เข้มแข็ง ให้การนินทาลดไป แบ่งชัดระหว่างความจริงกับความลวง ต้องมีการวิจารณ์ที่ตรงไปตรงมาและที่สำคัญ คือฟังว่าคนอื่นพูดยังไง" "ถ้าใครว่าก้าวร้าว ก็อยู่ที่ท่าทีปรับให้นิ่มนวล อยู่บนเหตุผล ทุกอย่างก็จะไปได้ดี" ฟังแล้วอาจรู้สึกเหมือนยูโทเปีย แต่ ชมัยพรก็ว่าดีกว่าต่ำสิบอย่างทุกวันนี้ "ไม่มีอะไรได้ร้อยเปอร์เซ็นต์ นี่เราต่ำสิบแล้ว" เพราะการวิจารณ์ไม่ได้มีความหมายแต่เพียงบันเทิงหรือศิลปะ แต่.... "ความเป็นประชาธิปไตยที่เราเรียกหา ต้องอยู่บนเหตุผลและรับฟังกัน" - - - - - - - - - - - - - - - - นำข้อคิดดีๆ มาแบ่งปัน ไว้ให้อ่านกันค่ะ   Create Date : 25 กันยายน 2553 17 comments Last Update : 9 มิถุนายน 2555 12:18:25 น. Counter : 947 Pageviews. Share Tweet

โดย: BabyGreace 25 กันยายน 2553 13:02:07 น.

คุณป้าเกรซมาเร็วมาก มาก่อนตรวจปรู๊ฟเสร็จเสียอีก   โดย: addsiripun 25 กันยายน 2553 13:13:13 น.

เห็นด้วยกับข้อความที่ป้าแอ๊ดลงไว้วันนี้เลยครับ   โดย: ลุงแอ๊ด 25 กันยายน 2553 13:18:31 น.

นักวิจารณ์ .. นักนินทา .. จะว่าไป ก็ .. นักวิจารณ์ .. พวกหารายได้จากงานของคนอื่น นักนินทา .. พวกหาความสุขจากเรื่องมุมลบของคนอื่น จะว่าไป .. ก็ใช้อารมณ์เป็นตัวกำหนดทั้งสองอย่างนะคะ แต่อย่าง .. มองการเมืองต่างนี่ .. ต้องหุบปากจริงๆเร้ยยย อิอิ เหมือนที่บทความว่าไว้เลยค่ะ "พูดแล้วซวย เลยไม่พูดดีกว่า"   โดย: d__d (มัชชาร ) 25 กันยายน 2553 13:35:53 น.

อ่านแล้วคิดถึงคุณระบียบรัตน์ คุณเทพไท โฆษกนายก คุณอะไรต่อมิอะไร ที่ชอบพูด ชอบสื่อ ชอบเป็นข่าว ชอบวิจารณ์ ชอบวิพากษ์ และชอบตัดสินคนอื่น.... การวิจารณ์เป็นสิ่งดีนะครับป้าแอ็ด ผมว่าเป็นเหมือนกระจกเงาที่สะท้อนความคิด แต่ไม่ไ่ด้สะท้อนตัวตนของใครคนนั้น เพราะไม่มีทางที่ใครจะรู้จักใครได้ดี ขนาดตัวเรา บางวัน ยังไม่รู้จักตัวเองดีพอเลยครับ   โดย: กะว่าก๋า 25 กันยายน 2553 13:49:36 น.

โบราณว่า "พูดไปสองไพเบี้ย นิ่งเสียตำลืงทอง" ปัจจุบัน "พูดไปก็หาว่าพูดมาก ไม่พูดก็หาว่าปากอมอะไร" ป้าขา หนูจะทำตัวยังไงดี   โดย: ลูกสาวเมืองโอ่ง (fuzz_zi3 ) 25 กันยายน 2553 14:10:06 น.

นิ่งเสียตำลึงทองดีกว่า อิอิ จริงค่ะ พูดดีเป็นศรีแก่ปาก พูดมาก ๆ ปากจะสีสี   โดย: Rinsa Yoyolive 25 กันยายน 2553 15:09:29 น.

โดย: หน่อยอิง 25 กันยายน 2553 17:58:10 น.

ใช่เลยค่ะ ของเราอ่อนแอจริงๆ อย่างวิจารณ์การประกวดร้องเพลง ถ้าคอมเมนต์เตอเตอร์พูดแรงหน่อย โห...แฟนคลับถล่มเละ เช้าขึ้นมา สื่อด่าอีก หาว่าไม่ให้กำลังใจ แล้วก็ประเภท เก่งจริงมาทำดูเองเนี่ย...บ้านเราถนัดใช้คำนี้มาก ตกลงว่าคนจะวิจารณ์เนี่ย ต้องทำเรื่องนั้นๆเป็นใช่มั้ย ใครพูดแบบนี้ ก็อยากตอบกลับบ้างว่า งั้นแกลองมาเป็นนักวิจารณ์ดูบ้างมั้ย การวิจารณ์ก็เป็นศาสตร์แขนงหนึ่ง ศาสตร์ใครศาสตร์มัน   โดย: นักล่าน้ำตก 25 กันยายน 2553 18:24:48 น.

นักวิจารณ์โดยมากชอบแอบหลังเสา ขี้ขลาดตาขาวครับ   โดย: panwat 25 กันยายน 2553 19:05:32 น.

สวัสดีครับ คุณป้าแอ้ดครับ ปากคน เป็นได้ทั้งเครื่องสร้างสรรค์แลพทำลายนะครับ ทุกวันนี้ คนปากไม่สร้างสรรค์ มีเยอะไปหน่อย   โดย: ชายผู้หล่อเหลา...กว่าแย้นิดนึง. (เป็ดสวรรค์ ) 25 กันยายน 2553 21:04:02 น.

มาเร็ว เคลมเร็ว ..ไม่ใช่ซิ...ต้องบอกว่ามารายงานตัวไว้ก่อน เพราะว่าต้องรีบไปงานศพที่ท่าตะโก ก็เลยยังไม่ได้พูดซักคำ มิใช่กลัวดอกพิกุลร่วงนะคะ วิจารณ์กับนินทา ใช้อวัยวะเดียวกันคือปาก ส่วนจะใช้สมองซีกไหนคิดก็แล้วแต่ผู้พูดแหละค่ะ สมัยนี้อะไรก็เกิดขึ้นได้เตี่ยเคยสอนว่าให้ "ก่ำจี้" ไว้ถ้าไม่ใช่เรื่องของเรา แปลตรงตัวคือ อมลิ้น แปลแบบป้าเกรซคือ หุบปาก แหะแหะลูกทุ่งไปหน่อยนะคะ ป้าแอ๊ดเริ่มเบื่อหนูแล้ว ลาไปอาบน้ำ ทำกระเป๋าก่อนนะคะ ฝันดีค่ะ .. ป้าแอ๊ดว่า เฮียฮ้อ จะทำยังไงดี แล้วคุณระเบี...เธอจะแถลงว่าไงอีก 555   โดย: BabyGreace 25 กันยายน 2553 22:34:39 น.

ขอบคุณค่ะ ป้าแอ๊ด..ที่มาแบ่งปันอะไรดีๆ ๆ จริงๆ ๆ ด้วยค่ะ ต้องคิดก่อนพูด แต่บางคนก็คิดแล้ว แต่เค้าคิดได้แค่แบบเนี๊ยะแหละค่ะ..... พูดยากค่ะ คนทำมักโดนติ คนไม่โดนติ คือ คนไม่เคยทำค่ะ   โดย: Gunpung 26 กันยายน 2553 4:35:34 น.

อรุณสวัสดิ์ครับป้าแอ็ด   โดย: กะว่าก๋า 26 กันยายน 2553 6:11:54 น.

......มาแอบอ่านบทความจ้ะ......   โดย: jetsada.999 26 กันยายน 2553 7:09:11 น.

สวัสดียามเช้าค่ะป้าแอ๊ด พักผ่อนอย่างมีความสุขนะคะวันนี้ ถ้าว่างก็ .. ไปกับดี.นะคะ ดี.มารับค่ะ   โดย: d__d (มัชชาร ) 26 กันยายน 2553 7:10:55 น.

สวัสดียามเช้าวันจันทร์คะ^^ แคร์ไม่ค่อยได้ดูทีวีหรือว่า อ่านหนังสือพิมพ์เลยคะพักนี้ มีความรู้สึกว่า เราทำงานมาทั้งวัน เครียดพอแล้วอ่ะคะ เวลาเราไปดู เราก็เครียดหนักขึ้นกว่าเดิม เป็น อุปทานหมู่ที่เกิดขึ้นโดยธรรมชาติ ดังนั้น ก็อย่าไปดูมันดีกว่า 5555   โดย: yxoxy 27 กันยายน 2553 8:06:08 น.