มงคล อันสูงสุด

       มงคล  สิ่งที่ทำให้มีโชคดี  ตามหลักพระพุทธศาสนา หมายถึง ธรรมที่นำมาซึ่งความสุขความเจริญ
       มงคล ๓๘ ประการ หรือเรียกเต็มว่า อุดมมงคล (มงคลอันสูงสุด) ๓๘ ประการ มีดังนี้
   คาถาที่ ๑ =
           ๑. อเสวนา จ พาลานํ     ไม่คบคนพาล
           ๒. ปณฺฑิตานญฺจเสวนา    คบบัณฑิต
           ๓. ปูชา จ ปูชนียานํ     บูชาคนที่ควรบูชา
    คาถาที่ ๒ =
           ๔. ปฏิรูปเทสวาโส จ อยู่ในปฏิรูปเทส,   อยู่ในถิ่นมีสิ่งแวดล้อมดี
           ๕. ปุพฺเพ จ กตปุญฺญตา   ได้ทำความดีให้พร้อมไว้ก่อน, ทำความดีเตรียมพร้อมไว้แต่ต้น
           ๖. อตฺตสมฺมาปณิธิ จ    ตั้งตนไว้ชอบ
   คาถาที่ ๓ =
           ๗. พาหุสจฺจญฺจ    เล่าเรียนศึกษามาก, ทรงความรู้กว้างขวาง, ใส่ใจสดับตรับฟังค้นคว้าหาความรู้อยู่เสมอ
           ๘. สิปฺปญฺจ    มีศิลปวิทยา, ชำนาญในวิชาชีพของตน
           ๙. วินโย จ สุสิกฺขิโต    มีระเบียบวินัย, ได้ฝึกอบรมตนไว้ดี
           ๑๐. สุภาสิตา จ ยา วาจา    วาจาสุภาษิต, รู้จักใช้วาจาพูดให้เป็นผลดี
คาถาที่ ๔ =
           ๑๑. มาตาปิตุอุปฏฺฐานํ    บำรุงมารดาบิดา
           ๑๒/๑๓. ปุตฺตทารสฺส สงฺคโห =
               ปุตฺตสงฺคห สงเคราะห์บุตร  และ ทารสงฺคห   สงเคราะห์ภรรยา
           ๑๔. อนากุลา จ กมฺมนฺตา    การงานไม่อากูล
คาถาที่ ๕ =
           ๑๕. ทานญฺจ   รู้จักให้, เผื่อแผ่แบ่งปัน, บริจาคสงเคราะห์และบำเพ็ญประโยชน์
           ๑๖. ธมฺมจริยา จ   ประพฤติธรรม, ดำรงอยู่ในศีลธรรม
           ๑๗. ญาตกานญฺจ สงฺคโห    สงเคราะห์ญาติ
           ๑๘. อนวชฺชานิ กมฺมานิ    การงานที่ไม่มีโทษ, กิจกรรมที่ดีงาม เป็นประโยชน์ ไม่เป็นทางเสียหาย
 คาถาที่ ๖ =
           ๑๙. อารตี วิรตี ปาปา   เว้นจากความชั่ว
           ๒๐. มชฺชปานา จ สญฺญโม   เว้นจากการดื่มน้ำเมา
           ๒๑. อปฺปมาโท จ ธมฺเมสุ   ไม่ประมาทในธรรมทั้งหลาย
 คาถาที่ ๗ =
           ๒๒. คารโว จ    ความเคารพ, การแสดงออกที่แสดงถึงความเป็นผู้รู้จักถึงคุณค่าของบุคคล สิ่งของหรือกิจการนั้นๆ และรู้จักให้ความสำคัญและความใส่ใจเอื้อเฟื้อโดยเหมาะสม
           ๒๓. นิวาโต จ    ความสุภาพอ่อนน้อม, ถ่อมตน
           ๒๔. สนฺตุฏฺฐี จ    ความสันโดษ, ความเอิบอิ่มพอใจในผลสำเร็จที่ได้สร้างขึ้นหรือในปัจจัยลาภที่แสวงหามาได้ ด้วยเรี่ยวแรงความเพียรพยายามของตนเองโดยทางชอบธรรม
           ๒๕. กตญฺญุตา    มีความกตัญญู
           ๒๖. กาเลน ธมฺมสฺสวนํ    ฟังธรรมตามกาล, หาโอกาสแสวงหาความรู้ ในเรื่องที่แสดงหลักความจริง
  คาถาที่ ๘ =
           ๒๗. ขนฺตี จ   มีความอดทน
           ๒๘. โสวจสฺสตา   เป็นผู้ว่าง่ายสอนง่าย
           ๒๙. สมณานญฺจ ทสฺสนํ    พบเห็นสมณะ, เยี่ยมเยือนเข้าหาท่านผู้สงบกิเลส
           ๓๐. กาเลน ธมฺมสากจฺฉา    สนทนาธรรมตามกาล, หาโอกาสสนทนาถกเถียงเกี่ยวกับหลักความจริงและหลักความถูกต้องดีงาม
   คาถาที่ ๙ =
           ๓๑. ตโป จ    มีความเพียรเผากิเลส, รู้จักบังคับควบคุมตน ไม่ปรนเปรอตามใจอยาก
           ๓๒. พฺรหฺมจริยญฺจ    ประพฤติพรหมจรรย์, ดำเนินตามอริยมรรค, การรู้จักควบคุมตนในทางเพศ หรือถือเมถุนวิรัติตามควร
           ๓๓. อริยสจฺจานทสฺสนํ    เห็นอริยสัจ, เข้าใจความจริงของชีวิต
           ๓๔. นิพฺพานสจฺฉิกิริยา จ    ทำพระนิพพานให้แจ้ง, บรรลุนิพพาน
   คาถาที่ ๑๐ =
           ๓๕. ผุฏฺฐสฺส โลกธมฺเมหิ จิตฺตํ ยสฺส น กมฺปติ    ถูกโลกธรรม จิตไม่หวั่นไหว
           ๓๖. อโสกํ    จิตไร้เศร้า
           ๓๗. วิรชํ    จิตปราศจากธุลี
           ๓๘. เขมํ   จิตเกษม

 ข้าพเจ้าได้สดับมาแล้วอย่างนี้             สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ พระวิหารเชตวัน อารามของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี ใกล้พระนครสาวัตถี ครั้งนั้นแล ครั้นปฐมยามล่วงไปเทวดาตนหนึ่งมีรัศมีงามยิ่งนัก ยังพระวิหารเชตวันทั้งสิ้นให้สว่างไสว เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ ถวายบังคมแล้วยืนอยู่ ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ครั้นแล้ว ได้กราบทูลพระผู้มีพระภาคด้วยคาถาว่า                          เทวดาและมนุษย์เป็นอันมาก ผู้หวังความสวัสดี ได้พากัน                          คิดมงคลทั้งหลาย ขอพระองค์จงตรัสอุดมมงคล                          พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถาตอบว่า                          การไม่คบคนพาล ๑ การคบบัณฑิต ๑ การบูชาบุคคลที่ควร                          บูชา ๑ นี้เป็นอุดมมงคล การอยู่ในประเทศอันสมควร ๑                          ความเป็นผู้มีบุญอันกระทำแล้วในกาลก่อน ๑ การตั้งตนไว้                          ชอบ ๑ นี้เป็นอุดมมงคล พาหุสัจจะ ๑ ศิลป ๑ วินัยที่                          ศึกษาดีแล้ว ๑ วาจาสุภาสิต ๑ นี้เป็นอุดมมงคล การบำรุง                          มารดาบิดา ๑ การสงเคราะห์บุตรภรรยา ๑ การงานอันไม่                          อากูล ๑ นี้เป็นอุดมมงคล ทาน ๑ การประพฤติธรรม ๑                          การสงเคราะห์ญาติ ๑ กรรมอันไม่มีโทษ ๑ นี้เป็นอุดมมงคล                          การงดการเว้นจากบาป ๑ ความสำรวมจากการดื่มน้ำเมา ๑                          ความไม่ประมาทในธรรมทั้งหลาย ๑ นี้เป็นอุดมมงคล                          ความเคารพ ๑ ความประพฤติถ่อมตน ๑ ความสันโดษ ๑                          ความกตัญญู ๑ การฟังธรรมโดยกาล ๑  นี้เป็นอุดมมงคล                          ความอดทน ๑ ความเป็นผู้ว่าง่าย ๑ การได้เห็นสมณะ                          ทั้งหลาย ๑ การสนทนาธรรมโดยกาล ๑ นี้เป็นอุดมมงคล                          ความเพียร ๑ พรหมจรรย์ ๑ การเห็นอริยสัจ ๑ การ                          กระทำนิพพานให้แจ้ง ๑ นี้เป็นอุดมมงคล จิตของผู้ใดอัน                          โลกธรรมทั้งหลายถูกต้องแล้ว ย่อมไม่หวั่นไหว ๑ ไม่เศร้า-                          โศก ๑ ปราศจากธุลี ๑ เป็นจิตเกษม ๑ นี้เป็นอุดมมงคล เทวดา                          และมนุษย์ทั้งหลาย ทำมงคลเช่นนี้แล้ว เป็นผู้ไม่ปราชัยใน                          ข้าศึกทุกหมู่เหล่า ย่อมถึงความสวัสดีในที่ทุกสถาน นี้เป็น                          อุดมมงคลของเทวดาและมนุษย์เหล่านั้น ฯ