จะกล่าวถึงพระองค์ผู้ทรงเดช
ทุกประเทศเกรงเหลือทั้งเหนือใต้
สถิตในปรางค์มาศปราสาทชัย
สนมในกราบก้มประนมกร

สำราญราชหฤทัยอยู่ในที่
พระสุริย์ศรีบ่ายคล้อยลงอ่อนอ่อน
สำอางองค์ทรงเครื่องเรืองบวร
บทจรออกโรงพระรัตนา

ตรัสประภาษราชการงานเมือง
ไม่ขุ่นเคืองพระทัยให้หรรษา
ผันพระพักตร์ดำรัสตรัสมา
ดูราจมื่นศรีผู้แว่นไว ฯ

...โบราณท่านจึงตั้งคติมา ว่าวุฒิมีสี่ประการ

หนึ่ง เป็นผู้ดีมีเชื้อชาติ
กิริยามารยาทส่งสัณฐาน

หนึ่ง ได้ศึกษาวิชาชาญ
เป็นแก่นสารคือคุณอุดหนุนตัว

หนึ่ง ว่าอายุเจริญวัย
เข้าใจผิดชอบประกอบทั่ว

หนึ่ง ปัญญาว่องไวไม่มึนมัว
จึงจะรู้ดีชั่วในทางงาน
ท่านว่าผู้เป็นข้าฝ่าธุลี
วุฒิต้องมีทั้งสี่สถาน
เจ้านี้ดูก็มีทุกประการ
จะสู่โพธิสมภารก็ควรแล้ว ฯ

และนอกจากนี้ ยังมี ราชสวัสดิ์ อีกสิบประการ ขอรับ

...ท่านกำหนดจดไว้ในตำรา
มีมาแต่โบราณช้านานครัน

หนึ่ง วิชาสามารถมีอย่างไร
ไม่ปิดไว้ให้ท่านทราบทุกสิ่งสรรพ์

หนึ่ง กล้าหาญทำการถวายนั้น
มุ่งมั่นจนสำเร็จเจตนา

หนึ่ง มิได้ประมาทราชกิจ
ชอบผิดตริตรึกหมั่นศึกษา

หนึ่ง สัตย์ซื่อถือธรรมจรรยา
เสมือนสมาทานศีลไว้ให้มั่นคง

หนึ่ง เสงี่ยมเจียมตัวไม่กำเริบ
เอื้อมเอิบหยิ่งเย่อเฟ้อหลง

หนึ่ง อยู่ใกล้ชิดติดพระองค์
ไม่ทำเทียมด้วยทะนงพระกรุณา

หนึ่ง ไซร้ไม่ร่วมพระราชอาสน์
ด้วยอุบา-ทว์ เป็นหนักหนา

หนึ่ง เข้าเฝ้าสังเกตซึ่งกิจจา
ไม่ใกล้ไกลไปกว่าสมควรการ

หนึ่ง ผู้หญิงชาวในไม่พันพัว
เล่นหัวผูกรักสมัครสมาน

หนึ่ง สามิภักดิ์รักใคร่ในภูบาล
ถึงถูกกริ้วทนทานไม่ตอบแทน

ราชสวัสดิ์จัดจบครบสิบข้อ
พ่อจงจำไว้ให้หนักแน่น
สัตย์ซื่อแหละสำคัญนั่นเป็นแดน
พ่อแผนของแม่จงใส่ใจ ฯ

กรรมของเราแท้แม่วันทอง
ถ้าเขาฟ้องแล้วเห็นจะเล่นวุ่น
เงินทองเท่าไรไม่คิดทุน
เดชะบุญขอแต่ให้ได้ตัวน้อง

ลำพังนี้พี่จะด้านไปศาลหลวง
นี่เป็นห่วงด้วยเจ้าจึงเศร้าหมอง
น้ำตาคลอกอดคอเจ้าวันทอง
ตรองตรองแล้วขุนช้างลงครางฮือฯ

โยกตัวโคลงหัวว่าผีเข้า
กูนี้เจ้าพระประแดงกำแพงหัก
เหลือกตายักคอหัวร่อคัก
เอ็งรู้จักฤาไม่อ้ายขุนโรง

ตำรวจร้องชะเจ้าขุนช้าง
ทำเล่นหลายอย่างอ้ายตายโหง
ขุนช้างลุกโลดโดดโกรงโกรง
ด่าโผงซ้ำขู่กูจะหักคอ

อ้ายเหล่านี้เอ็งไปข้างไหนมา
อุกอาจหนักหนาไม่กลัวพ่อ
ยักคิ้วหลิ่วตาทำหน้างอ
ล้อพ่อเล่นอึงถึงต้องตี ฯ

จะกล่าวถึงลาวทองผ่องโสภา
อยู่กับมารดาของผัวขวัญ
ล้มไข้เจียนตายมาหลายวัน
มดหมอหากันมาวางยา

ไม่หายท่ายยายก็ร้อนรน
บวงบนเซ่นวักเป็นหนักหนา
แต่ประทังยังรอไม่มรณา
ทองประศรีรักษาก็สุดใจ

จึงสั่งบ่าวพลันมิทันช้า
ไปหาขุนแผนให้จงได้
บอกความให้รู้สูเร็วไว
บ่าวยกมือไหว้ลงเรือนมา

ถึงเรือนพระหมื่นศรีที่นายอยู่
อ้ายอู๋จู่รีบขึ้นไปหา
บอกนายเร็วพลันมิทันช้า
ตามในกิจจาทุกสิ่งไป ฯ

วันนี้เป็นวันเวรของตัวเรา
จำจะฝากเวรเขาออกไปก่อน
คิดแล้วลุกมาด้วยอาวรณ์
นั่งถอนใจใหญ่ใกล้ขุนช้าง

เกลอเอ๋ยเมียข้าเป็นไข้เหนือ
ล้นเหลือบ่าวบอกเห็นสุดอย่าง
จะขอฝากเวรไว้กับเกลอพลาง
รับราชการต่างได้เอ็นดู

นานไปเบื้องหน้าถ้ามิตาย
เราก็ลูกผู้ชายเห็นกันอยู่
เกลอมีที่ไปจึงใช้ตู
รู้จักคุณกันจนวันตาย ฯ