ชื่อวิทยาศาสตร์ :
Cassia fistula Linn.

ชื่อสามัญ :
Golden Shower, Indian Laburnm, Puddingping Tree, Purging Cassiai

ชื่อวงศ์ :
CAESALPINIACEAE

ชื่อสมุนไพรอื่น ๆ :
ลมแล้ง ( ภาคเหนือ ) , ชัยพฤกษ์, ราชพฤกษ์ (ภาคกลาง), ลักเคย , ลักเกลือ
(ปัตตานี ), กีเพยะ (กะเหรี่ยง), ปูโย, ปีอยู, เปอโช, แมะหล่าหยู่
(กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน), เช็งเชียชัวเพียงเต่า, อาเหล็กปก(จีน)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :

ต้น : คูนเป็น
พรรณไม้ยืนต้น มีความสูงประมาณ 15 เมตร

ใบ : ใบคูนเป็นใบประกอบ
ตรงปลายก้านของมันจะเป็นใบคู่ ใบย่อยมี
4-8คู่ใบย่อยนั้นจะมีลักษณะเป็นรูปไข่มีความยาวประมาณ 6-15 ซม.
และกว้างประมาณ3.5-5 ซม.
ปลายใบจะแหลมส่วนโคนก้านใบร่วมบริเวณที่ติดกับกิ่งจะพองออกเล็กน้อย

ดอก : ดอกคูนนี้
จะออกเป็นช่อห้อยระย้าลงมาจากง่ามใบ ดอกจะมีสีเหลือง ปลายมน
จะเห็นลายเส้นเจน ดอกมีเส้น ผ่าศูนย์กลางประมาณ 4 ซม.

รังไข่ : รังไข่นั้นจะมี
ลักษณะเป็นเส้นยาวและงอขึ้น

เมล็ด (ผล) : ผลคูนมี
ลักษณะเป็นฝักรูปทรงกระบอกยาว
ตรงปลายของมันจะแหลมและสั้นเมื่อฝักยังอ่อนจะมีสีเขียวเมื่อแก่เต็มที่ก็จะ
เปลี่ยนสีจากสีเขียวเป็นสีดำจับดูเปลือกนอกจะแข็งเหมือนไม้ มีความยาวประมาณ
30-60ซม. มีเส้นผ่านศูนย์กลางยาวประมาณ 1.5-2 ซม.
ภายในฝักนั้นจะมีแผ่นกั้นเป็นห้องๆ ตามขวาง ในแต่และห้อง จะมีเมล็ดอยู่ 1
เมล็ด จะมีลักษณะกลมแบนส่วนผิวนอกมีสารอ่อนนุ่มสีดำหุ้มเมล็ด

การขยายพันธุ์ :
คูนขยายพันธุ์โดยการใช้เมล็ด

ส่วนที่ใช้ :
ฝัก ใบ ดอกเปลือกราก แก่น เนื้อในฝัก และรากเป็นยา

สรรพคุณของสมุนไพร :

ฝัก ควรเก็บเมื่อแก่มีสีดำ
นำมาตากให้แห้งเก็บไว้ใช้ ฝักนั้นจะมีรสหวานขมเปรี้ยวเล็กน้อย
มีกลิ่นเหม็น เอียน ๆ เฉพาะตัว ฝักที่ดีควรสมบูรณ์ไม่มีก้าน
เมื่อแห้งแล้วเขย่าจะไม่มีเสียง ควรใช้ฝักประมาณ 30 กรัมต้มกับน้ำกิน
ในฝักจะมีสาร anthraquinone อยู่
ใช้ทำเป็นยาระบายสำหรับผู้ที่ท้องผูกเป็นประจำ
หญิงมีครรภ์ใช้ฝักคูนเป็นยาระบายได้นอกจากนี้ยังใช้ขับเสมหะ ขับพยาธิ
รักษาเด็กที่เป็นโรคตานขโมย และโรคไข้มาลาเรียด้วย

ใบ ใช้ใบคูนสด
หรือตากแห้ง ใช้เป็นยาถ่าย รักษาอัมพาตและใช้รักษาโรคเกี่ยวกับสมอง
ส่วนใบอ่อนใช้เป็นยา รักษาไข้รูมาติค(Rheumatic fever) ใช้สำหรับภายนอก
นำมาตำพอกหรือใช้คั้นเอาน้ำมาทารักษาโรค กลากเกลื้อน
ทาถูนวดบรรรเทาอาการปวดข้อและรักษากล้ามเนื้อบางส่วนบนใบหน้าเป็นอัมพาต
(Facial paralysis)

ดอก ใช้สดหรือตากแห้ง
ใช้เป็นยาถ่าย สำหรับหล่อลื่นลำไส้ รักษาโรคที่เกี่ยวกับกระเพาะอาหาร
และแผล เรื้อรัง

เปลือกราก ใช้สดหรือแห้ง
ทำเป็นยาระบาย รักษาโรคไข้มาลาเรีย

แก่น
ใช้หรือตากแห้งใช้เป็นยาขับพยาธิไส้เดือน

เนื้อในฝัก ใช้ฝักแก่ของคูนแกะเปลือกนอกและเมล็ดออก
สกัดด้วยนำร้อนที่กรองและระเหยน้ำออกในที่
มีความดันต่ำจะได้สีดำข้นเหลวนำมาใช้  เนื้อในฝักนั้นจะมีรสหวานเอียน
ใช้เป็นยาถ่ายและยาระบายในคนที่ท้องผูก เป็นประจำรักษาใข้มาลาเรีย
บิดใช้สำหรับภายนอกพอกรักษาอาการปวดข้อ

เมล็ด ใช้ประมาณ 5-6
เม็ดนำมาบดเป็นผงกิน เป็นยาระบาย และเป็นยากระตุ้นช่วยให้อาเจียน

เปลือกต้นใช้เป็นยาช่วย
เร่งคลอดรักษาอาการท้องร่วงนอกจากนี้ยังใช้ย้อมหนังสัตว์ก็ได้

ราก
เป็นยาบำรุงรักษาโรคเกี่ยวกับหัวใจ และโรคเกี่ยวกับถุงน้ำดี
และเป็นยาถ่ายอย่างแรงรักษาอาการไข้
ใช้สำหรับภายนอกพอกรักษาอาการปวดตามข้อได้

อื่น ๆ : มักจะพบพรรณไม้
ชนิดนี้ปลูกตามริมถนนเป็นไม้ประดับ
มีดอกออกในฤดูร้อนสีเหลืองทั้งต้นดูสวยงามมาก
หรือพบขึ้นเองตามป่าโปร่งทั่วไปโดยเฉพาะในภาคอีสานจะมีมาก

ถิ่นที่อยู่ : พรรณ
ไม้นี้มีถิ่นกำเนิดในเอเซียเขตร้อน

ตำรับยา:

1. ใช้เป็นยาถ่ายหรือยาระบายสำหรับ
   ผู้ใหญ่ ใช้เนื้อในฝักประมาณ 8 กรัมนำไปผสมกับน้ำมะขามเปียก
   หรือน้ำตาลในปริมาณที่เท่ากันถ้าต้องการให้ถ่ายแรง ควรกินในปริมาณ 30-60
   กรัมปริมาณสูงอาจจะทำให้เกิดอาการปวดมวนท้องคลื่นไส้ และท้องอืดแน่นได้


2. ใช้เป็นยากระตุ้นให้อาเจียน
   ใช้เมล็ดประมาณ 5-6 เม็ด นำมาบดเป็นผงกินได้


3. ใช้รักษาโรคกลาก
   และโรคผิดหนังที่เกิดจากเชื้อรา
   เอาใบสดตำให้ละเอียดนำไปพอกหรือใช้ถูทาตามบริเวณที่เป็น

ข้อมูลทางคลีนิค :

รักษาโรคกระเพาะอาหาร ให้ใช้ฝักประมาณ 30
กรัมใส่น้ำนำไปต้มให้เหลือประมาณ10 มล. ให้กินครั้งเดียวหมด วันละ 3 ครั้ง
ปรากฎว่าได้ผลดีมากนอกจากนี้ยังใช้เป็นยาระบาย รักษาท้องผูก
มีกรดในกระเพาะอาหาร มากเกินไปเบื่ออาหาร ใช้ยานี้ต้มให้เดือดพอควรแล้วกิน
ถ้าต้มนานเกินกว่า 8 ชั่วโมงยานี้จะไม่มีฤทธิ์เป็นยาระบาย
กลับจะทำให้ท้องผูกยาต้มนี้ถ้ากินมากเกินไปจะทำให้อาเจียนส่วยฝักที่ไม่แก่
จัดให้ใช้เป็นยาระบายได้ดีกว่า

ข้อมูลทางเภสัช :

1. เปลือกราก มีฤทธิ์รักษา
   อาการอักเสบของหนูใหญ่สีขาวได้อย่างมีนัยสำคัญวิทยา


2. น้ำสกัดจากเนื้อในฝัก
   นั้นจะมีผลเล็กน้อยต่อความดันโลหิตของสุนัขและแมวที่ ทำให้สลบ
   ทำให้มีฤทธืยับยังการบีบตัวของกล้ามเนื้อเรียบของลำไส้เล็ก
   ของกระต่ายและหนูตะเภาเนื้อในฝักที่สกัดเอาน้ำตาลออกมีฤทธิ์ทำให้ถ่าย
   มากกว่าเนื้อในฝักที่ไม่ได้สกัดน้ำตาลออกนอกจากนี้สารสกัดที่ได้จากใบ
   เปลือกต้น เนื้อในฝักยังมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย


3. ฝักและเปลือกราก
   ที่สกัดด้วยแอลกอฮอล์ ยังมีฤทธิ์ ฆ่าเชื้อไวรัส Ranikhetdisease virusและ
   Vaccinia Virus นอกจากสารนี้แล้วยังมีสารสกัดด้วยอะซีโตน(acetone)
   จากเปลือกราก เปลือกต้น จะมีฤทธ์ฆ่าเชื้อรา
   
   (Microsporum tonsurans, Trichophyton rubrum, และ T.megninii)

สารเคมีที่พบ :

1. เนื้อในฝัก นั้นจะมี
   oxymethylanthraquinones 1.05% sfennoside Aและsennoside B aolinbarbaloin
   rhein (เนื้อในฝักในโรดีเซียใช้แก้ไข้มาลาเรียที่มีต่ออาการปัสสาวะเป็นสีดำ
   (Black waterfever)


2. เมล็ด นั้นจะมี fixed
   oil 2.02% มี anthraquinones เพียงเล็กน้อย (เมล็ด ใช้เป็นยาทำให้อาเจียน)


3. ใบ นั้นจะมี sennosides
   ทั้งหมด 1.80% ประกอบด้วย sennoide A และ sennosideB.rhein carboxylic
   derivatives 1.23% (ใบใช้เป็นยาถ่ายต้มน้ำจากใบอ่อนใช้รักษากลาก
   รักษาไข้รูมาติค)


4. ดอก ดอกคูนจะมี
   rheinglycoside rhein, fistulin rhamnoside, kaempferol
   leucopelargonidin(ใช้เป็นยาถ่ายและยา
   หล่อลื่นลำไส้ต้มน้ำกินใช้เป็นยารักษาโรคเกี่ยวกับกระเพาะอาหาร)


5. เปลือกจะ
   มีoxymethylanthraquinones 1.2%, rhein glycoside, fistucacidin
   (เปลือกผักทำให้แท้งลูก และ ยังใช้ขับรกค้าง
   นอกจากเปลือกฝักแล้วยังมีเปลือกต้นนำมาใช้ย้อมหนัง
   และยังทำให้เกิดลมแบ่งช่วยในการคลอดลูกด้วย)


6. แก่นไม้ ยังมี barbaloin,
   rhein และfistucacidin. (แก่นไม้ ใช้เป็นยาขับพยาธิไส้เดือน)

Create Date : 03 กรกฎาคม 2553
Last Update : 3 กรกฎาคม 2553 14:15:52 น.		0 comments
Counter : 490 Pageviews.
Share Tweet