การสวดมนต์บ่อย ๆ เดินจงกรมบ่อย ๆ นั่งสมาธิบ่อย ๆ ถ้าทำได้อย่างนี้ทุกวัน จะเป็นสิ่งที่ดี ถึงแม้จะทำไม่ได้ทุกวัน อาจจะเว้นไปบ้าง แต่พยายามทำให้เป็น “อุปนิสัย” ซึ่งเข้าใกล้ “นิสัย” ให้ได้ ก็จะอยู่เหนือกิเลสทั้งปวง ถ้ายังไม่ถึงขั้นเป็นนิสัย ก็ต้องพยายามศึกษาค้นคว้าหาความสงบให้ได้ ด้วยการพัฒนาจิตต่อไปให้กลายเป็นนิสัยให้ได้

 

ถึงแม้จะยังทำไม่ถึงขั้น “นิสัย” ก็ตาม แต่ถ้าเป็น “อุปปะ” ก็ถือว่าใช้ได้แล้ว เพราะ “อุปปะ” แปลว่า “เข้าไปหรือเข้าใกล้” หมายถึง เข้าใกล้ที่จะเป็นนิสัย จึงเรียกว่า “อุปนิสัย” ให้มันเข้าไปก่อน เข้าไปหานิสัยให้ได้ ถ้าถึงขั้นนิสัย แสดงว่าทำได้เป็นปกติแล้ว เมื่อเป็นนิสัยมาก ๆ ก็จะกลายเป็นวาสนาบารมีที่อยู่ในจิตของเราตลอดไป

 

เมื่อยังมีภาระหน้าที่ที่จะต้องทำ ก็ทำไป เพราะการบรรลุธรรมมิใช่ว่าจะสำเร็จในวันนี้ ต้องอาศัยเวลา แม้แต่พระพุทธเจ้าหรือพระอรหันต์ ก็ผ่านการบำเพ็ญบารมีมาหลายภพหลายชาติ พลาดพลั้งมาก็มี ไม่ใช่ว่าองค์นั้นทำอย่างนี้แล้วไม่เคยพลาดพลั้งเลย เพราะเมื่อตราบใดที่จิตใจยังมีกิเลสอยู่ ก็อาจทำให้จิตตกต่ำเป็นบางครั้ง สูงเป็นบางคราว อย่างไรก็ตาม ก็ต้องพยายามรักษาไว้ ถ้ารักษาไว้ได้ดีเท่าไหร่ มันก็เป็นอุปนิสัย ถ้าเป็นอุปนิสัยมากเข้า ๆ เข้าไปใกล้ ๆ ก็จะเป็นนิสัย แล้วนอนเนื่องอยู่ในจิต เมื่อนอนเนื่องอยู่ในจิตหลายครั้ง ก็เป็นวาสนาบารมี นั่นคือเป็นบุญ เป็นกุศล

 

ในที่สุด “อุปนิสัย” ก็กลายเป็น “นิสัย” ได้

 

“นิสัย” เป็นวาสนาบารมี เมื่อนอนเนื่องอยู่ในจิตแล้ว ก็จะเป็นอริยทรัพย์ที่จะติดตามเราไปข้ามภพข้ามชาติ เพราะว่าร่างกายของคนเราอย่างไรก็ต้องสูญสลาย เมื่อร่างกายสลาย อะไรพาใจนี้ไป ท่านกล่าวว่า ๒ คนพาไปก็คือ “บาปกับบุญ” เท่านั้น เพราะฉะนั้น เราก็เอาบุญไป บาปก็เอาไปน้อย ๆ หน่อย ถ้าไม่เอาบาปไปได้ก็ยิ่งดี เอาบุญมาก ๆ ก็จะทำให้จิตร่าเริงผ่องใสเบิกบานตลอดไป นี่เป็นเพราะเกิดจากนิสัยที่เราหมั่นปฏิบัติธรรมนั่นเอง

 

ฉะนั้น พึงหมั่นปฏิบัติธรรมให้เป็นอุปนิสัยให้ได้ ต่อไปก็จะพัฒนาขึ้นไปเป็นนิสัย ซึ่งเป็นวาสนาบารมียิ่งนัก

 

คัดลอก เรียบเรียง และสรุปจากรายการธรรมะบรรยาย (ออนไลน์) ณ วัดเทพเจติยาจารย์ เชียงใหม่ เมตตาสาธยายโดย ท่านเจ้าคุณ พระราชปัญญาวชิโรดม วันที่ ๒๔ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๔ ถ่ายทอดต่อโดย มนต์ชัย เทียนทอง