ฟันคุด คือ ฟันที่ขึ้นไม่ได้ตามปกติ

ฟันอาจขึ้นเพียงบางส่วน หรือขึ้นไม่ได้เลยทั้งซี่ ซึ่งฟันอาจฝังตัวในกระดูกขากรรไกรในท่าต่างๆกัน เช่น ตะแคงบ้าง เอียงบ้าง ขวางบ้าง มักเกิดกับฟันแท้ซี่สุดท้ายด้านในสุด หลายคนที่ไปให้หมอฟันตรวจและพบว่ามี ฟันคุด หมอฟันจะแนะนำ ให้ถอนออก แม้ว่าจะไม่มีอาการแสดงออกก็ตาม ถ้าปล่อยทิ้งไว้ฟันก็ไม่สามารถขึ้นได้ อาจทำให้เกิดความเจ็บปวดตามมาได้ เพราะฉะนั้น ไม่ควรลังเลใจที่จะถอน ฟันคุด ออกก่อนที่จะเกิดอาการปวดฟัน

สาเหตุของฟันคุด

เนื่อง จากขากรรไกรมีขนาดเล็ก หรือ แคบ ไม่มีที่พอจะให้ฟันที่ข้นทีหลัง ขึ้นได้ตามปกติ เนื่องจากฟันข้างเคียงเคลื่อนมาปิดช่องว่างที่เกิดจากการหลุดหรือการถอนฟัน น้ำนมไปก่อนกำหนดนานๆ

จะทราบได้อย่างไรว่ามีฟันคุด

สังเกตเนื้อเยื่อบริเวณด้านหลัง ต่อจากฟันซี่สุดท้าย จะมีการเปลี่ยนแปลงอาจจะบวมโต แดง กดแล้วเจ็บอาจปวดด้วยถ้าเป็นมากอาจจะอ้าปากไม่ขึ้นเคี้ยวและกลืนอาหารลำบาก อาจไม่เห็นความผิดปกติ
แต่ทราบโดยดูจากอายุ โดยทั่วไปจะขึ้นเมื่ออายุประมาณ 17 – 25 ปี จึง ต้องถ่ายเอกซ์เรย์เพื่อจะได้ทราบว่า ฟันนี้วางตัวอยู่ในลักษณะที่ผิดปกติหรือไม่

ผลเสียของฟันคุด

เกิดอาการปวดรุนแรง เคี้ยวอาหารหรืออ้าปากลำบากเนื่องจากแรงดันของฟันคุดต่อฟันข้างเคียงเกิดการอักเสบของเหงือกที่หุ้มฟันคุด
ทำให้ติดเชื้อได้ง่ายและบวมเป็นหนองได้เกิดฟันผุได้ง่ายเพราะอยู่ลึก เกิดการหมักหมมของเศษอาหารทำให้ฟันที่คุด
และฟันข้างเคียงผุ ในคนสูงอายุที่กระดูกขากรรไกรบางอาจเกิดเป็นถุงน้ำขึ้นทำให้กระดูกขากรรไกรหักได้ง่ายอาจเกิดอาการปวดในจมูก
ปวดหูปวดตาหรือปวดศรีษะเรื้อรัง

การรักษาฟันคุด

โดยการถอนฟัน หรือ การผ่าตัดเล็ก ซึ่งไม่จำเป็นต้องทำในห้องผ่าตัด เพียงใช้ยาชาเฉพาะที่ ไม่ยุ่งยาก
ก็สามารถเอาฟันคุดออกได้แล้วค่ะ

ทำไมถึงต้องผ่าฟันคุด

การผ่าตัดฟันคุดมีจุดประสงค์หลายประการ ได้แก่
1. เพื่อป้องกันการอักเสบของเหงือกที่ปกคลุมฟัน เพราะจะมีเศษอาหารเข้าไปติดอยู่ใต้เหงือก แล้วไม่สามารถทำความสะอาดได้ เชื้อแบคทีเรียที่มาสะสมอยู่จะทำให้เหงือกอักเสบ ปวดและบวมเป็นหนอง ถ้าทิ้งไว้การอักเสบอาจลุกลามไปที่แก้ม ใต้คาง หรือใต้ลิ้น ซึ่งจะทำให้เกิดการแพร่กระจายของเชื้อโรคไปยังส่วนอื่นๆ ของร่างกายได้

2. เพื่อป้องกันฟันข้างเคียงผุ ซอกฟันระหว่างฟันคุดกับฟันกรามซี่ที่สองที่อยู่ชิดกันนั้น ทำความสะอาดได้ยาก เศษอาหารจะติดค้างอยู่ ทำให้ฟันคุดและฟันซี่ข้างๆผุได้ทั้งสองซี่

3. เพื่อลดอาการปวดจากแรงดันของฟัน ฟันคุด ที่ขึ้นไม่ได้แต่พยายามดันตัวขึ้นมาจะทำให้เกิดอาการปวดได้

4.เพื่อป้องกันการละลายตัวของกระดูก ในบริเวณซอกฟันที่มีเศษอาหารติดนอกจากทำให้เกิดฟันผุได้แล้ว คราบอาหารคราบจุลินทรีย์ที่สะสมรอบๆฟันคุดจะทำให้เหงือกอักเสบ ถ้าคราบสะสมนานๆจนกลายเป็นหินปูนจะทำให้กระดูกบริเวณนี้ถูกทำลาย ฟันซี่ข้างๆโยก ปวดได้

5. เพื่อป้องกันการเกิดถุงน้ำหรือเนื้องอก ฟัน คุด ที่ทิ้งไว้นานไปเนื้อเยื่อที่หุ้มรอบ ฟันคุด อาจจะขยายใหญ่ขึ้นกลายเป็นถุงน้ำ แล้วโตขึ้นโดยไม่แสดงอาการเลย จนในที่สุดเกิดการทำลายฟันซี่ข้างเคียง และกระดูกรอบ ๆ บริเวณนั้น

6. เพื่อป้องกันกระดูกขากรรไกรหัก เนื่องจากการที่มีฟันคุดฝัง อยู่ จะทำให้กระดูกขากรรไกรบริเวณนั้นบางกว่าตำแหน่งอื่น เกิดเป็นจุดอ่อน เมื่อได้รับอุบัติเหตุ หรือกระทบกระแทก กระดูกขากรรไกรบริเวณนั้นก็จะหักได้ง่าย

7. วัตถุประสงค์อื่น ๆ เช่น ในการจัดฟัน

หลังผ่าตัดฟันคุดจะต้องปฏิบัติตัวอย่างไรบ้าง

คำแนะนำหลังการผ่าตัดฟันคุดมีดังนี้
1. กัดผ้าก๊อซนาน 1-2 ชั่วโมง กลืนน้ำลายตามปกติ
2. วันแรกหลังการผ่าฟันคุด ห้ามบ้วนเลือดและน้ำลาย เพราะอาจทำให้เลือดไหลไม่หยุดได้ ถ้าจะบ้วนปากให้บ้วนได้ในวันที่สอง และไม่ควรบ้วนน้ำบ่อยๆหรือบ้วนแรง เพราะจะทำให้เลือดที่แข็งตัวปิดแผลหลุดออก แล้วเลือดใหม่จะไหลซึมออกมาได้
3. หลังคายผ้าก๊อซแล้ว ถ้ามีเลือดซึมจากแผลผ่าตัด ให้ใช้ผ้าก๊อซที่สะอาดกัดใหม่อีกประมาณ ? ชั่วโมง
4. ประคบน้ำแข็งบริเวณแก้ม ในวันที่ทำผ่าตัด ในวันต่อมาประคบน้ำอุ่นจะช่วยลดอาการบวมได้
5. รับประทานอาหารอ่อน
6. รับประทานยาให้ครบตามที่ทันตแพทย์สั่ง
7. งดออกกำลังกาย หรือ เล่นกีฬาหนักๆ
8. แปรงฟันทำความสะอาดในช่องปากตามปกติ
9. ตัดไหมหลังผ่าตัด 7 วัน
10.หากมีปัญหาหรือผลแทรกซ้อนเกิดขึ้น เช่นเลือดไหลไม่หยุด ปวดแผลมาก กลับมาพบทันตแพทย์ได้ก่อนวันนัด

หลังผ่าฟันคุด บริเวณนั้นจะเป็นหลุม ซึ่งจะค่อยๆตื้นขึ้นมาเอง แผลฟันคุดจะเริ่มปิดสนิทใน2-3สัปดาห์ กระดูกด้านล่างจะสร้างเต็มที่ใน2เดือน