รัสเซียตอนที่ ๑๕ ระบบการศึกษาของรัสเซีย
รัสเซียตอนที่ ๑๕
ระบบการศึกษาของรัสเซีย
(Russian Education)
๑. กล่าวนำ
ระบบการศึกษาเป็นเรื่องที่มีความสำคัญต่อการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ และเป็นปัจจัยสำคัญของการเป็นมหาอำนาจของรัสเซียเป็นอย่างมาก อย่างไรก็ตาม การศึกษาในรายละเอียดของระบบการศึกษาของรัสเซียยังต้องทำความเข้าใจอีกมาก เนื่องจากรัสเซียในปัจจุบันกำลังเปลี่ยนแปลงระบบการศึกษาของตนเอง มีการออกกฎหมายการศึกษาในปี ๑๙๙๒ เพื่อปรับปรุงระบบการศึกษาของตนเองให้สามารถรองรับวิทยาการและเทคโนโลยีที่จำเป็นของโลก และตรงกับความต้องการของประเทศมากที่สุด
ระบบการศึกษาในรัสเซียได้รับอิทธิพลจากระบบการศึกษาในยุโรป โดยมีฝรั่งเศสเป็นแบบฉบับ แต่ในตอนกลางศตวรรษที่ ๑๙ เริ่มนิยมระบบการศึกษาของเยอรมนี ซึ่งในระยะแรกไม่ขยายกว้างขวางนัก เพราะความยากจนและนโยบายกีดกันชนชั้นระดับล่างไม่ให้ได้รับการศึกษา แต่หลังจากปี ๑๙๑๔ และเมื่อได้จัดตั้งเป็นสหภาพโซเวียตแล้ว การศึกษาจึงแพร่หลายและก้าวหน้ามากขึ้น และการศึกษานี้เองคือสาเหตุที่ทำให้เกิดการปฏิวัติมาโดยตลอด โดยในการปฏิวัติราชวงศ์โรมานอฟเมื่อปี ๑๙๑๗ ก็เกิดขึ้นจากผู้มีการศึกษาที่ต้องการแก้ปรับปรุงแก้ไขการปกครองของประเทศที่นับวันจะเสื่อมโทรมลง จึงร่วมกันทำการปฏิวัติจนเปลี่ยนแปลงการปกครองไปสู่ระบอบคอมมิวนิสต์ตามแนวความคิด และอุดมการณ์ของบรรดาผู้นำการปฏิวัติที่ได้รับการศึกษามาอย่างดีและเมื่อปี ๑๙๙๑ ก็เกิดการปฏิวัติและการต่อต้านการปฏิวัติโดยผู้มีการศึกษาที่ต้องการแก้ไขปัญหาของประเทศให้มีอิสระและมีความเจริญก้าวหน้าด้วย การปรับปรุงและเปลี่ยนแปลงการปกครองให้เหมาะสมสอดคล้องกับสถานการณ์ที่เป็นอยู่เช่นเดียวกัน
อย่างไรก็ตาม หลักการจัดการศึกษาของรัสเซียโดยส่วนใหญ่แล้ว ไม่เปลี่ยนแปลงคือ เป็นการจัดการศึกษาเพื่อเตรียมคนให้ยอมรับในปรัชญา อุดมการณ์ และหลักในการปกครองประเทศ และสร้างความพร้อมในการที่จะเข้าสู่อาชีพต่างๆ ตามความเหมาะสมภายใต้หลัก ๓ ประการคือ จัดการศึกษาให้สอดคล้องกับการเมือง เหมาะสมกับโครงสร้างทางเศรษฐกิจ และเน้นวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเพื่อนำมาใช้ประกอบอาชีพ สำหรับระบบการศึกษาที่สำคัญแบ่งออกได้ดังนี้
๑. การศึกษาก่อนวัยเรียน (Pre-School Education)
๒. การศึกษาก่อนขั้นอุดมศึกษา (Secondary Education)
๓. การศึกษาระดับอุดมศึกษา (Higher Education)
๒. โครงสร้างระบบการศึกษาของรัสเซีย
การศึกษาก่อนวัยเรียน (Pre-School Education)
เป็นการศึกษาซึ่งมิใช่การศึกษาภาคบังคับ ผู้ปกครองชาวรัสเซียมีทางเลือกในการส่งบุตรหลานเข้าโรงเรียน Pre-school จนกระทั่งอายุ ๗ ขวบ จึงจะเข้ารับการศึกษาในระดับพื้นฐานที่เป็นภาคบังคับ แบ่งออกเป็น ๒ ประเภทคือ สถานรับเลี้ยงเด็กและโรงเรียนอนุบาล โดยมีวัตถุประสงค์เพื่ออำนวยความสะดวกให้แก่ผู้ปกครองซึ่งต้องออกทำงานนอกบ้าน และยังช่วยปลูกฝังนิสัยและพัฒนาการให้แก่เด็กอีกด้วย
การศึกษาระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษา (Secondary Education)
การศึกษาระดับประถมและมัธยมจะมี ๑๑ ชั้นปี การศึกษาภาคบังคับจะมีแค่ชั้นปีที่ ๙ เท่านั้น สำหรับชั้นปีที่ ๑๐ และ ๑๑ เป็นความสมัครใจของนักเรียน นักเรียนจะเริ่มเข้าโรงเรียนตั้งแต่อายุ ๖-๗ ขวบและเรียน ๔ ปี เพื่อจบระดับประถมศึกษา (primary general education) หลังจากนั้นจะเรียนต่ออีก ๕ ปีเพื่อได้รับ basic secondary education โดยได้รับประกาศนียบัตร Certificate of Incomplete Secondary Education (ATTESTAT) หลังจากจบชั้นปีที่ ๙ แล้วอาจจะศึกษาต่ออีก ๒ ปีใน senior high school เพื่อให้ได้รับ secondary complete general education โดยได้รับประกาศนียบัตร Certificate of Completed General Secondary Education (ATTESTAT)
โรงเรียนจะออกประกาศนียบัตรให้นักเรียนเอง โดยนักเรียนจะต้องศึกษาประมาณสัปดาห์ละ ๓๒-๓๓ ชั่วโมง วิชาบังคับสำคัญที่เรียนอาทิ ฟิสิกส์, คณิตศาสตร์, วรรณคดี และอื่นๆ รวมทั้งยังมีวิชาเลือกหลายวิชาที่โรงเรียนแต่ละแห่งกำหนดขึ้นเอง
โรงเรียนประถมศึกษาและมัธยมศึกษา (Secondary Education) ของรัสเซียมี ๔ ประเภท
๑. โรงเรียน Obscheobrazovateluye เป็นโรงเรียนที่สอนการศึกษาทั่วไป โดยกำหนดหมายเลขต่อท้ายชื่อ ยกตัวอย่างเช่น Obscheobrazovateluye # 20 และมักจะตามด้วยชื่อบุคคลสำคัญที่สร้างเกียรติประวติให้โรงเรียนต่อท้ายหมายเลขอีกทอดหนึ่ง
๒. โรงเรียนที่เสนอการศึกษาเน้นเฉพาะในบางสาขาซึ่งได้แก่ คณิตศาสตร์, ฟิสิกส์, ภาษาต่าง ๆ (อังกฤษ, เยอรมัน, ฝรั่งเศส) โรงเรียนเหล่านี้จะเรียกว่า โรงเรียนเฉพาะทาง หรือโรงเรียนเฉพาะสาขา โดยโรงเรียนเหล่านี้บางแห่งอาจจะมีการสอนบางวิชาซึ่งร่วมกับสถาบันการศึกษาหรือมหาวิทยาลัยของรัสเซีย ในกรณีนี้มักจะบ่งบอกสถาบันอุดมศึกษาที่โรงเรียนเข้าร่วมอาทิ School affiliated with Moscow Aviation Technical Institute, School affiliated with Moscow State University (น่าจะคล้ายคลึงกับโรงเรียนสาธิตในบ้านเราที่มีมหาวิทยาลัยแม่เป็นผู้รับผิดชอบโครงการศึกษาเฉพาะบางอย่าง)
๓. โรงเรียนประเภท Gymnasiums เป็นสถาบันการเรียนในด้านการศึกษาพื้นฐานและมัธยมศึกษาที่เน้นเป็นหลักในวิชาที่เกี่ยวกับ Humanities
๔. โรงเรียนประเภท Lyceums เป็นสถาบันที่เน้นการศึกษาพื้นฐานและมัธยมศึกษาในการเรียนรู้ในสาขาธรรมชาติ และเทคนิคต่าง ๆ
โรงเรียนประเภท Gymnasium และ Lyceums มักจะตั้งอยู่ในเขตเมืองใหญ่ อาทิ กรุงมอสโก และนครเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก มีอยู่ไม่มากที่ตั้งอยู่ในส่วนภูมิภาค โรงเรียนประเภทเหล่านี้ส่วนมากจะเป็นขององค์กรเอกชน (ไม่ใช่ของรัฐ) และมักคิดค่าเล่าเรียนที่ค่อนข้างแพง นอกจากนั้นแล้ว โรงเรียนประเภท Gymnasium และ Lyceum ยังแยกตนเองออกจากโรงเรียนของรัฐอื่น ๆ โดยวิธีการคัดเลือกเอง โดยปัจจุบันมีจำนวนประมาณร้อยละ ๘ ของโรงเรียนทั้งหมดในรัสเซีย
การศึกษาสายอาชีพระดับแรกและระดับปานกลาง (Initial and Intermediate Professional Education)
ภายหลังจากจบการศึกษาระดับมัธยมศึกษาแล้ว นักเรียนจะมีทางเลือก ๓ หนทางในการศึกษาต่อ และกลายเป็นแรงงานฝีมือ (Qualified Worker) หรือผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านเศรษฐกิจ โดยอาจจะเข้ารับการศึกษาในโรงเรียนวิชาชีพขั้นต้น (Vocational School) หรืออาจจะศึกษาต่อในโรงเรียนวิชาชีพระดับกลาง (Secondary Specialized School) หรืออาจจะเลือกเข้ารับการศึกษาระดับอุดมศึกษา
นักศึกษาที่ต้องการเข้าเรียนในสถาบันการศึกษาสายอาชีพระดับ Initial และ Intermediate professional Education (PTU-proftechuchilischa, professional leceums, tekhnikums และวิทยาลัย) ที่ฝึกแรงงานคุณภาพหรือ ผู้เชี่ยวชาญระดับปานกลาง อาทิ ช่างเทคนิค และพยาบาลที่เชี่ยวชาญ จำเป็นที่ต้องมีประกาศนียบัตรของการสำเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษา
ห้วงเวลาการเข้ารับการศึกษาโรงเรียนสายวิชาชีพขั้นต้นหรือสายวิชาชีพระดับกลาง (Initial and Intermediate Professional Education) ขึ้นอยู่กับระดับของการศึกษา โดยโรงเรียนอาชีวะศึกษา (Vocational School-VS) ใช้เวลาตั้งแต่ ๑-๓ ปี หรือในระดับ Secondary Specialized School (SSS) ใช้เวลา ๓-๕ ปี หลังจากสำเร็จการศึกษา นักเรียนจะได้รับวุฒิบัตรที่ระบุความเชี่ยวชาญของการศึกษา
PTU และ Professional Lyceums มีการเรียนหลักสูตรวิชาชีพขั้นต้นเหมือน Technicums และวิทยาลัยที่สอนในขอบเขตของการศึกษาวิชาชีพระดับปานกลาง
ข้อแตกต่างระหว่าง PTU (professional Lyceums และ Tekhnicum) กับสถาบันวิชาชีพอื่น ๆ ในระดับนี้ คือ ห้วงเวลาการศึกษาจะนานกว่า โดยวิชาศึกษาจะเกี่ยวข้องกับวิชาชีพ, หลักสูตรของ Technicum และวิทยาลัยเกี่ยวกับวิชาการศึกษา การสมัครเข้าเรียนในสถาบันวิชาชีพปานกลางจะอาศัยการสอบเข้าเป็นหลัก
ระบบการศึกษาระดับอุดมศึกษา (Higher Education)
รัสเซียมีสถาบันการศึกษาอุดมศึกษาในปี ๒๐๐๒ จำนวน ๑๐๔๑ แห่ง โดยเป็นของรัฐ ๖๑๐ แห่ง และของเอกชน ๔๓๑ แห่ง โดยในจำนวน ๒๘๐ แห่งของเอกชนได้รับใบอนุญาตและใบรับรองจากรัฐ ทั้งนี้นักศึกษาปีที่ ๑ จะต้องจ่ายร้อยละ ๔๔ สำหรับการศึกษาของตนเอง นอกนั้นรัฐจะให้การสนับสนุน
สถาบันของรัฐระดับอุดมศึกษา ส่วนมากจะเป็นของกระทรวงศึกษาธิการ บางส่วนเป็นของกระทรวงอื่น ๆ อาทิ กระทรวงสาธารณสุข, กระทรวงการขนส่งทางรถไฟ, กระทรวงวัฒนธรรม, กระทรวงการต่างประเทศ และอื่น ๆ สถาบันอุดมศึกษาเกี่ยวกับการบินมักจะเป็นของรัฐ ส่วนสถาบันการศึกษาเกี่ยวกับรถไฟ และการขนส่งทางน้ำ เป็นของกระทรวงที่เกี่ยวข้อง สถาบันการศึกษาที่ถูกกฎหมายจะแบ่งเป็นของรัฐ และของกระทรวงมหาดไทย ส่วนสถาบันการแพทย์ที่ใหญ่ที่สุด และภาควิชาการแพทย์ของมหาวิทยาลัยมักจะเป็นของรัฐ ถ้าขนาดย่อยจะเป็นของกระทรวงสาธารณสุข
สถาบันการศึกษาที่มิใช่ของรัฐสามารถจัดตั้งเป็นสถาบัน และถูกต้องตามกฎหมายของประเทศ สำหรับองค์กร Non-profit Organization ส่วนมากจะทำการสอนด้าน humanities, เศรษฐศาสตร์, และกฎหมาย โดยไม่ต้องใช้อุปกรณ์ hi-tech ราคาแพงหรือการลงทุนด้านการศึกษาขนาดใหญ่ นักศึกษาในสถาบันการศึกษาที่ไม่ใช่ของรัฐต้องจ่ายค่าเล่าเรียนเองทั้งหมด
การศึกษาระดับอุดมศึกษาจะมี ๓ ระดับ คือ
๑. Incomplete Higher Education (ห้วงเวลาการศึกษาอย่างน้อย ๒ ปี)
๒. ระดับปริญญาตรี (Basic Higher Education) ซึ่งเป็นการศึกษาขั้นแรกของมหาวิทยาลัย ห้วงเวลาการศึกษา ๔ ปี
๓. การศึกษาระดับ Postgraduate Higher Education เป็นการศึกษาระดับหลังจากจบการศึกษาระดับอุดมศึกษา โดยห้วงการศึกษา ๕-๖ ปี หรือมากกว่า
ชนิดของสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษาของรัสเซียมี ๓ ประเภท คือ มหาวิทยาลัย (University), วิทยาลัยการศึกษา (Academies) และสถาบันการศึกษา (Institutes) โดยทั้งหมดจะมีหลักสูตรปริญญาตรี (Undergraduate) และหลักสูตรสูงกว่าปริญญาตรี (Graduate Professional Education)
๑. University เป็นสถาบันระดับอุดมศึกษา โดยกิจกรรมการเรียนจะมุ่งในการพัฒนาการศึกษา, วิทยาศาสตร์, วัฒนธรรม โดยดำเนินงานการวิจัยทางวิทยาศาสตร์และการฝึกในทุกระดับ ในขอบเขตกว้างขวางด้าน Natural Science, Humanities และด้านอื่น ๆ ของวิทยาศาสตร์, เทคโนโลยี และวัฒนธรรม
๒. Academy เป็นสถาบันระดับอุดมศึกษาที่กิจกรรมการเรียนจะมุ่งในการพัฒนาระบบการศึกษา, วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรม โดยการดำเนินการวิจัยวิทยาศาสตร์พื้นฐานและการฝึกในทุกระดับของการศึกษาอย่างกว้างขวาง โดยเน้นในสาขาหนึ่งโดยเฉพาะทางด้านวิทยาศาสตร์, เทคโนโลยี และวัฒนธรรม
๓. Institute เป็นสถาบันอุดมศึกษาอิสระ หรือเป็นส่วนหนึ่งของ University หรือ Academy ที่เป็นการศึกษาด้านเทคนิคโดยเฉพาะในด้านวิทยาศาสตร์, เทคโนโลยี, และวัฒนธรรม และเกี่ยวข้องกับงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์
มหาวิทยาลัยมักจะทำการสอนการวิจัยพื้นฐาน และประยุกต์ในขอบเขตกว้างขวางกว่าในด้านวิทยาศาสตร์ ขณะที่ Academy และ Institute จะดำเนินกิจกรรมทางวิทยาศาสตร์ในสาขาหนึ่ง ๆ ของวิทยาศาสตร์ หรือศิลปศาสตร์ สถานะของมหาวิทยาลัย หรือ Academy จะมีข้อบังคับในการกำหนดให้เป็นศูนย์ชั้นนำของวิทยาศาสตร์และสอนทฤษฎี รวมถึงสาขาต่างๆ ที่เชี่ยวชาญ ส่วน Institute ส่วนมากจะเป็นการฝึกสอนทางวิชาชีพโดยที่ Institute สามารถเป็นภาควิชาหนึ่งของมหาวิทยาลัย หรือ Academy ที่มีเป้าหมายในการดำเนินกิจกรรมการศึกษาเชี่ยวชาญของตนเอง ยกตัวอย่างเช่น Institute of Social Rehabilitation of the Novosibirsk State Technical University หรือ Institute of International Affairs and Law of the Novosibirsk State Academy of Economics and Management
ตามกฎหมายรัฐบาลกลางรัสเซียจะไม่มีการกีดกันหรือข้อจำกัด (การแย่งแยก) สำหรับผู้เข้ารับการศึกษาจาก Institute, Academy และมหาวิทยาลัย
ก่อนปี ๑๙๙๐ มีมหาวิทยาลัยแบบชั้นยอด (Classical University) ที่มีสถานะเป็น University จำนวนไม่มาก โดยมีมหาวิทยาลัยอยู่ในศูนย์กลางของเขตปกครองขนาดใหญ่ ๆ ยกตัวอย่างเช่น Novosibirsk State University, Moscow State University, St. Petersburg State University สถาบันอื่น ๆ ทั้งหมดในระดับอุดมศึกษาจะมีสถานะแค่ Institute
ภายหลังการปฏิรูปสถาบันการศึกษาในทศวรรษที่ ๑๙๙๐ แล้ว สถาบันอุดมศึกษามีสิทธิในการปรับองค์กรเกี่ยวกับกิจกรรมหลัก ๆ ของตนเอง ซึ่งนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงสถานะจำนวนมากจาก Institute เป็น Academy หรือเป็นมหาวิทยาลัย แนวโน้มนี้นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของระบบการศึกษาของรัฐ ตามสถิติในห้วงปี ๑๙๙๑-๑๙๙๖ จำนวนของมหาวิทยาลัยเพิ่มขึ้น ๖ เท่า ส่วน Academy เพิ่มมากกว่า ๓๐ เท่า การจะยกระดับสถานะของตนเองจาก Institute เป็น university และ Academy นั้น จะต้องเปิดภาควิชาใหม่ อาทิ เศรษฐศาสตร์, กฎหมาย, บริหารธุรกิจ, การบริหาร ปัจจุบันนี้มีมหาวิทยาลัยที่มิใช่ของรัฐ ๖ แห่ง และ Academy ที่มิใช่ของรัฐ ๔ แห่งในรัสเซีย
๓. ปริญญาและวุฒิบัตร
หลักสูตรและปริญญา
ระบบการศึกษาระดับอุดมศึกษาของรัสเซียมีความหลากหลายในการศึกษา และการวิจัยที่ดำเนินการเพื่อตรงกับความต้องการของนักศึกษาและวิชาการ ได้แก่
๑. หลักสูตรเตรียมตัว ซึ่งเป็นการเตรียมให้นักศึกษาต่างชาติที่ต้องการเข้ารับการศึกษาระดับอุดมศึกษา โดยจะเน้นการฝึกภาษารัสเซีย และหลักสูตรปูพื้นฐานในวิชาที่เลือกเรียน (ศิลปะและความเป็นอยู่ มนุษยวิทยา, การศึกษาสังคม, วิทยาศาสตร์, วิศวกรรม, การแพทย์
๒. หลักสูตร Intermediate diploma course
๓. หลักสูตรปริญญาตรี (B.A และ B.Sc.)
๔. หลักสูตรปริญญาโท (M.A. และ M.Sc.)
๕. หลักสูตรปริญญาโทสำหรับนักศึกษาที่จบปริญญาตรีแล้ว
๖. หลักสูตรพิเศษ สำหรับนักศึกษาแลกเปลี่ยนที่กำลังศึกษาในสถาบันการศึกษาของต่างประเทศ
๗. หลักสูตรปริญญาเอก
๘. การศึกษาต่อและโครงการฝึก
๙. โครงการทำงานวิจัย
๑๐. โครงการฝึกซ้ำ
๑๑. หลักสูตรภาษารัสเซีย อาทิสำหรับการประกอบธุรกิจ
๑๒. โครงการพื้นฟูภาษารัสเซียสำหรับครูชาวต่างประเทศที่สอนภาษารัสเซีย
๑๓. โครงการหลักสูตรพิเศษ
ปริญญาตรี - ปริญญาโท (Undergraduate Degrees)
ตั้งแต่ปี ๑๙๙๒ ระบบการศึกษาหลายระดับได้นำมาใช้ในรัสเซีย สถาบันอุดมศึกษาทั้งหมดสามารถออกปริญญาและวุฒิบัตร ดังนี้.-
๑. Intermediate Diploma (มีการฝึกอย่างน้อย ๒ ปี)
๒. ปริญญาตรี (หลักสูตรไม่น้อยกว่า ๔ ปี)
๓. ปริญญาระดับผู้เชี่ยวชาญ (หลักสูตร ๕-๖ ปี) เป็นปริญญาที่สมบูรณ์แบบ
๔. ปริญญาโท (หลักสูตรการเรียนต่อจากปริญญาตรีให้ครบ ๖ ปี)
การศึกษาปริญญาตรี จะมอบวุฒิบัตรให้หลังจากจบการศึกษาอย่างน้อย ๔ ปี ที่ครอบคลุมในเกือบทุกสาขาวิชา ยกเว้นวิทยาศาสตร์การแพทย์ การเรียนระดับปริญญาตรีมีวัตถุประสงค์ในการศึกษาภาควิชาการมากกว่าระดับการศึกษาเทคนิค การศึกษาปริญญาตรีเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการศึกษาระดับปริญญาโท การศึกษาระดับปริญญาตรีได้แก่ วิชาและหลักสูตรด้าน Humanities, Social Science, Economics, Natural Science of general character รวมทั้งวิชาอาชีวะ, วิชาพิเศษเฉพาะ, และกิจกรรมการฝึกฝนในวิชาชีพ ผู้สำเร็จจะได้รับปริญญาบัตรโดยผ่านการสอบ ในต้นปีการศึกษา ๒๐๐๓ - ๒๐๐๔ มีสถาบันอุดมศึกษาในรัสเซียมากกว่า ๑๕๐ แห่งเปิดหลักสูตรปริญญาตรี ๔ ปี
การศึกษาปริญญาผู้เชี่ยวชาญ (Degree of Specialist) มีพันธกิจ ๒ ประการ โดยทำการฝึกฝนให้สามารถเรียนรู้กิจกรรมวิชาชีพอาทิ วิศวกรรม, ครู, นักเคมี เป็นต้น และยังเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการเข้ารับการศึกษาในหลักสูตร Postgraduate Courses ปริญญาผู้เชี่ยวชาญจะออกให้หลังจากผ่านการศึกษา ๕-๖ ปี และศึกษาครบถ้วนตามหลักสูตรการศึกษา โดยจะได้รับมอบปริญญาบัตรหลังจากทำการสอบ หรือทำ project (รายงานเชิงวิจัย) นอกจากนั้น นักศึกษาส่วนมากจะต้องผ่านการสอบของประเทศ สมาชิกของ State Certification Board จะเป็นผู้มีประสบการณ์ด้านการวิจัยและเป็นศาสตราจารย์ของสถาบันอุดมศึกษา รวมทั้งอาจจะเป็นศาสตราจารย์และนักวิจัยชั้นนำของสถาบันอุดมศึกษา หรือผู้เชี่ยวชาญของบรรษัท, องค์กร และหน่วยงานชั้นนำ โดยปกติประธานของสภาตรวจสอบจะต้องได้รับปริญญาเอกด้านวิทยาศาสตร์ และได้รับการเสนอชื่อเข้าดำรงตำแหน่งจากรัฐบาล ปริญญาผู้เชี่ยวชาญจะมอบให้แก่ผู้สำเร็จหลักสูตรในด้านต่าง ๆ อาทิ วิศวกรรม, ครู, เกษตรกร, นักเศรษฐศาสตร์ เป็นต้น
การศึกษาปริญญาโท ได้แก่ การศึกษาเฉพาะด้านไม่น้อยกว่า ๒ ปี ซึ่งทำงานด้านวิทยาศาสตร์และการทำงานวิจัย และ/หรือกิจกรรมด้านวิทยาศาสตร์และการสอนในระดับการศึกษา โดยมีเป้าหมายที่สูงกว่าการฝึกผู้เชี่ยวชาญ โดยมีกิจกรรมวิชาชีพที่กว้างขวางกว่า ใบอนุญาตในการฝึกศึกษาของนักศึกษาปริญญาโทของสถาบันอุดมศึกษาจะออกให้โดยรัฐบาล และมีหลักสูตรการศึกษาและการฝึกด้านวิทยาศาสตร์ที่ยอมรับ การศึกษาระดับปริญญาโทจะต้องมีการเตรียมตัวและเสนอเอกสารงานวิจัยและต้องผ่านการสอบ เอกสารสำหรับการศึกษาระดับปริญญาโทจะเป็นงานวิจัยเชิงวิทยาศาสตร์อิสระที่กระทำภายใต้การกำกับดูแลของอาจารย์ที่ปรึกษา การเสนอเอกสารวิจัยและการผ่านการสอบจะกระทำโดยการพบปะกับ State Certification Board รัฐบาลรัสเซียออกใบอนุญาตในการมีหลักสูตรการศึกษาระดับอาชีวะที่ทำการฝึกระดับปริญญาโทออกให้แก่สถาบันการศึกษา ๓๓ แห่ง การเรียนระดับปริญญาโทกระทำใน ๔๕ สถาบัน จากจำนวน ๘๙ สถาบันการศึกษาอาชีวะ
ผู้สำเร็จการศึกษาปริญญาผู้เชี่ยวชาญ และปริญญาโท จะทำให้มีสิทธิในการศึกษาต่อ (Doctoral Program) การเรียนต่ออีก ๑-๔ ปี หลังจากสำเร็จการศึกษาด้านการแพทย์ และเภสัชกรรม
การศึกษา Postgraduate degree
การศึกษาระดับปริญญาเอก จะเปิดโอกาสในการยกระดับการศึกษาและคุณสมบัติด้านวิทยาศาสตร์ และการสอนตามพื้นฐานการศึกษาระดับอุดมศึกษา การศึกษาระดับปริญญาเอกจะมี ๒ ระดับการศึกษา
๑. Kandidat nauk (Candidate of Science) เทียบได้กับ Ph.D.
๒. Doktor nauk (Doctor of Science) เทียบได้กับระดับสูงกว่า Ph.D.
วุฒิการศึกษา Degree of Kandidat Nauk (Candidate of Science) สามารถได้รับจากหลักสูตร Postgraduate ที่เรียกว่า Aspirantura , หลักสูตรการเรียนด้านการแพทย์ และหลักสูตร Postgraduate ของทหารที่จัดไว้ในสถาบันการศึกษาชั้นนำ ระดับอุดมศึกษา และสถาบันทางวิทยาศาสตร์ ผู้สำเร็จการศึกษาปริญญาผู้เชี่ยวชาญและปริญญาโท และมีความสามารถในงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์ เป็นผู้ที่ได้รับเข้าศึกษาในหลักสูตร Postgraduate
วุฒิการศึกษา Degree of Doctor Nauk (Doctor of Science) ถูกเรียกจากหลักสูตรปริญญาเอกว่า Doktorantura ผู้ที่จะเข้าเรียนหลักสูตร Doktorantura ต้องได้รับวุฒิ Kandidat nauk
หลักสูตร Aspirantura สามารถเรียน full time หรือ part-time โดยใช้เวลา ๓ หรือ ๔ ปี ตามลำดับ ส่วนหลักสูตร Doktorantura ต้องเรียน full time และใช้เวลา ๓ ปี โดยทั่วไปการเตรียมเอกสารทางวิทยาศาสตร์ Doktor nauk จะเป็นกรอบงานของหลักสูตรทั่วไปของ Doktorantura และไม่จำกัดเวลา (ปกติไม่น้อยกว่า ๕ ปี)
ในปี ๒๐๐๑ จำนวนผู้ที่เข้าเรียนหลักสูตร Aspirantura และ Doktorantura ในสถาบันอุดมศึกษา และสถาบันวิจัยทางวิทยาศาสตร์ในรัสเซียมีจำนวนเท่ากับ ๘๗,๖๐๐ และ ๒,๘๙๕ ราย โดยที่นักศึกษามากกว่า ๒๓,๔๐๐ คน เข้าศึกษาหลักสูตร Aspirantura และ ๖๔๗ คน เข้าศึกษาหลักสูตร Doktorantura ของสถาบันวิจัยทางวิทยาศาสตร์ ทั้งนี้สัดส่วนมากที่สุดของนักศึกษาที่เข้าเรียนในหลักสูตรปริญญาเอก และสำเร็จการศึกษาจากหลักสูตรจะเป็นเรียนทางด้าน Technical Science, Physics, คณิตศาสตร์ และเศรษฐศาสตร์
เอกสารวิจัยเพื่อได้รับ Degree of a Kandidat Nauk จะต้องเป็นเอกสารที่มีคุณภาพทางวิทยาศาสตร์ที่นำเสนอวิธีการแก้ไขปัญหาสำคัญในสาขาเฉพาะของความรู้ หรือควรจะประกอบด้วยผลงานวิจัยและพัฒนาการด้านเทคนิควิทยาศาสตร์ หรือเศรษฐศาสตร์ เพื่อแก้ไขปัญหาในประเด็นต่าง ๆ
เอกสารวิจัยสำหรับ Doktor nauk เพื่อได้รับปริญญานั้น จะต้องเป็นเอกสารที่มีคุณภาพทางวิชาการที่นำเสนอบทบัญญัติทางทฤษฏีใหม่ที่ค้นพบโดยผู้แต่งหรือผู้ทำงานวิจัย ซึ่งสามารถเทียบเคียงในการบรรลุผลสำเร็จใหม่ ๆ ในการพัฒนาการทางวิทยาศาสตร์ หรือควรจะให้แนวทางการแก้ไขปัญหาทางวิทยาศาสตร์ที่สำคัญ, งานทางสังคม, ทางวัฒนธรรม, ทางเศรษฐกิจ หรือการคลัง หรือควรจะนำเสนอแนวทางการตัดสินใจที่ชัดเจนทางเทคนิค, เศรษฐกิจ หรืออื่น ๆ ที่สนับสนุนความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์หรือเทคโนโลยี
๔. การรับรอง (Accreditatiion)
นอกจากการแบ่งออกเป็นมหาวิทยาลัย Academy และ Institute แล้ว ใบอนุญาตและใบรับรองของรัฐก็เป็นสิ่งสำคัญมากที่สุดของสถาบันอุดมศึกษา ใบอนุญาตของรัฐที่ออกให้แก่สถาบันอุดมศึกษาจะอนุญาตในการเสนอหลักสูตรการศึกษาต่าง ๆ ซึ่งหมายความว่า สถาบันจะต้องมีสถานที่ที่สมบูรณ์ อุปกรณ์เพียงพอ ซึ่งจะทำให้สามารถสอนจำนวนนักศึกษาที่เพียงพอ ต้องมีจำนวนเจ้าหน้าที่ที่มีการศึกษาดี และอาจารย์หรือผู้สอนที่ได้รับการฝึกมาโดยเฉพาะ กระทรวงศึกษาธิการของรัสเซียจะเป็นผู้ออกเอกสารรับรองนี้ ทุกภาควิชาของสถาบันอุดมศึกษาจำเป็นที่จะต้องได้รับใบอนุญาตจากรัฐที่แยกออกจากสถาบันการศึกษา การรับรองในรัสเซียมี ๒ ชนิด คือ การรับรองโดยรัฐ และการรับรองจากประชาคม
การรับรองของรัฐ หมายถึง การที่สถาบันตอบสนองระหว่างคุณภาพของการศึกษาตามโปรแกรมที่รับรอง และมาตรฐานการศึกษาของรัฐ การรับรองจะให้สิทธิในการออกวุฒิบัตรตามมาตรฐานของรัฐด้วย การควบคุมคุณภาพการบริการการศึกษาของรัฐอย่างต่อเนื่อง จะเป็นการรับประกันตามกฎหมายต่อสถาบันที่รับรองเท่านั้น สถาบันอุดมศึกษาสามารถได้รับการรับรองในห้วงเวลาที่ไม่เกิน ๕ ปี การออกใบรับรอง Accreditation Certificate จะออกให้ตามใบแนบที่ระบุโปรแกรมที่รับรอง (ปริญญา), ขั้นตอนการศึกษา และคุณสมบัติของผู้เข้ารับการเรียนตามจำนวนรายชื่อ สาขาวิชาทั้งหมดของสถาบันอุดมศึกษาจะต้องได้รับการรับรองในห้วงเวลาเดียวกับสถาบันการศึกษา, ชื่อและที่อยู่ของสาขาวิชา, รายชื่อของโปรแกรมที่รับรองจะถูกกล่าวอยู่ในใบแนบ คำว่า State ในชื่อของสถาบันอุดมศึกษาจะเป็นการประกันว่า สถาบันนี้ออกวุฒิบัตรตามมาตรฐานของรัฐนั้น ๆ
ส่วนการรับรองของประชาคม เป็นความประทับใจที่สถาบันอุดมศึกษาดำเนินกิจกรรม ซึ่งตอบสนองต่อความต้องการและความคาดหวังจากองค์กรการศึกษาพลเรือน, วิชาชีพ, วิทยาศาสตร์ และอุตสาหกรรม การรับรองของประชาคมไม่ได้หมายความว่า ข้อผูกมัดด้านการเงินหรืออื่น ๆ จากรัฐ
๕. สรุป
รัสเซียให้ความสำคัญกับการศึกษามาตั้งแต่ยุคสหภาพโซเวียต ชาวรัสเซียส่วนมากจึงสามารถสำเร็จการศึกษาขั้นพื้นฐานทุกคน นอกจากนั้นชาวรัสเซียยังเป็นนักอ่านหนังสือพิมพ์มากที่สุดประเทศหนึ่งในโลก ในอดีตที่เคยเป็นสหภาพโซเวียตนั้น รัสเซียเคยให้ความช่วยเหลือแก่ประเทศพันธมิตรหรือร่วมอุดมการณ์เดียวกันในเรื่องการศึกษา แม้กระทั่งในปัจจุบัน อดีตประเทศพันธมิตรของสหภาพโซเวียตก็ยังคงส่งนักเรียนเข้าไปรับการศึกษาในรัสเซียอยู่ อย่างไรก็ตาม วิกฤตการณ์ทางเศรษฐกิจที่ส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อรัสเซีย ทำให้งบประมาณด้านการศึกษาลดลงอย่างน่าตกใจ ทำให้โรงเรียนและสถาบันการศึกษาขาดแคลนอุปกรณ์การเรียนการสอนที่จำเป็น นอกจากนั้น อาชีพครูที่เคยเป็นที่น่ายกย่องและภาคภูมิใจของคนรัสเซียกลับมีรายได้น้อยที่สุด รายได้ไม่เพียงพอต่อการดำรงชีพ สิ่งเหล่านี้จึงนับเป็นสิ่งท้าทายประการหนึ่งในการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ของรัสเซียในอนาคต
รัฐบาลรัสเซียตระหนักดีถึงความสำคัญของการศึกษา และการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ แต่งบประมาณการลงทุนในระบบการศึกษาหรือการยกเครื่อง (Re-engineering) ระบบการศึกษาของรัสเซียไม่ใช่สิ่งที่กระทำได้โดยง่ายเนื่องจากวิทยาการที่ก้าวหน้าไปไม่หยุดยั้ง ความกว้างใหญ่ของพื้นที่ประเทศ การกระจายของโรงเรียน การกระจุกตัวของประชากรในเมืองใหญ่ และนโยบายด้านการศึกษาที่ขาดความชัดเจนว่า ประเทศรัสเซียจะเน้นระบบการศึกษาของตนเองอย่างไร นอกจากนั้น ประชาชนที่มีรายได้สูงหรือระดับชั้นนำของประเทศยังนิยมส่งบุตรหลานของตนเองไปศึกษาในสถาบันของเอกชนซึ่งดำเนินการโดยชาวต่างประเทศ หรือหากมีเงินสนับสนุนมากก็จะนิยมส่งบุตรหลานไปรับการศึกษาในสถาบันการศึกษาชั้นนำของยุโรป ทำให้ระบบการศึกษาของรัสเซียไม่ได้เป็นไปตามโครงการหรือแผนงานที่วางไว้ ดังนั้นหากรัฐบาลรัสเซียยังขาดการสนับสนุนงบประมาณที่มากพอ และไม่กำหนดนโยบายการศึกษาที่เด่นชัดแล้ว รัสเซียอาจจะเผชิญกับวิกฤตการณ์ด้านทรัพยากรมนุษย์ได้ในอนาคต
พ.อ.สนธิชัย ตุ้มหิรัญ
๑ ส.ค.๔๘
จากเว็บ //www.geocities.com/rasputin9004
| Create Date : 19 พฤษภาคม 2549 |
| Last Update : 19 พฤษภาคม 2549 21:23:51 น. |
|
0 comments
|
| Counter : 9660 Pageviews. |
 |
|
|
|
|
ฝากข้อความหลังไมค์
Rss Feed
ผู้ติดตามบล็อก : 9 คน [