ชูมาน / พิบูลศักดิ์ ละครพล

สิ่งดีงามที่ค้นพบในช่วงวัยเยาว์และชั่วชีวิตนี้

หนังสือเล่มนี้เป็นหนึ่งในความทรงจำในวัยเด็กของเรา เพราะจำได้ว่าตอนเด็กมากๆ ที่เริ่มอ่านหนังสือได้นั้น (น่าจะประถมต้นๆ เนอะ) เคยไปบ้านญาติที่กรุงเทพฯ และเห็นหนังสือนิยายวัยรุ่นเล่มนึง (สมัยนั้นนิยายวัยรุ่นแนวแสวงหากำลังบูม) เราไม่ได้อ่านทั้งเล่มแต่จำได้ว่าเปิดหน้าแรกแล้วตัวละครตัวนึงพูดว่า “ชูมานค่ะ” ยังคิดอยู่ว่าช่างเป็นชื่อที่แปลกกระไร

แล้วจากนั้นนิยายเล่มนี้ก็ไม่เคยผ่านมือเราเลย จนกระทั่งเมื่อไม่กี่เดือนก่อนที่เราไปร้านนายอินทร์แล้วเห็นหนังสือชื่อเรื่อง “ชูมาน” ก็มั่นใจว่าต้องเป็นเรื่องที่เราเคยเปิดแต่ไม่เคยอ่านนั่นแน่ จึงไม่ลังเลจะซื้อติดมือกลับมา และเพิ่งรู้ว่าเป็นงานเขียนของ พิบูลศักดิ์ ละครพล (ซึ่งเราก็ไม่ค่อยรู้จักผลงานเขาเท่าไหร่ แต่ก็เคยได้ยินชื่อในฐานะศิลปินมาก่อน)

เกริ่นเสียยาว เพียงแต่อยากบอกว่านิยายเรื่องนี้มันเป็นเรื่องราวความทรงจำของรักครั้งแรกของวัยแสวงหา เล่มที่เราซื้อนั้นเป็นฉบับพิมพ์ใหม่เมื่อพ.ศ. 2554 แต่ฉบับพิมพ์ครั้งแรกของเรื่องนี้นั้นก่อนเราเกิดอีก ดังนั้นจึงบอกได้เลยว่าอารมณ์ของงานเขียนเรื่องนี้นั้นค่อนข้างสะอาด บริสุทธิ์ และเป็นความทรงจำอันงดงามของหนุ่มน้อยคนหนึ่งกับความรักครั้งแรกที่จารจำในหัวใจไปแสนนาน

พล้อตของชูมาน ก็ไม่ต่างจากนิยายวัยรุ่นทั่วไปที่ว่าด้วยความรัก การแสวงหาความฝัน ความรู้สึกซาบซ่านหวั่นไหวยามพบรักแรก แม้จะลงเอยด้วยความผิดหวัง ความบางของตัวเล่มนั้นทำให้อ่านจบได้ในเวลาอันรวดเร็ว ตัวเรื่องค่อนข้างอาร์ตสำหรับเราเพราะตัวละครเล่าเรื่องนั้นเป็นผู้ชายอารมณ์ศิลป์ (เพราะเขาเรียนแนวศิลป์) ได้มาพบเจอ “ชูมาน” หญิงสาวมาดมั่นท่ามกลางบรรยากาศอบอุ่นสไตล์เมืองเหนืออย่างเชียงใหม่ พลันที่เขาพบเธอโลกก็ดูสดใส ก่อนที่เรื่องจะเดินไปพร้อมการเติบโตของตัวละคร และนำมาซึ่งการจากลาระหว่างทั้งคู่

แต่ระหว่างอ่านไปนั้นมันก็เหมือน refresh ความทรงจำเราไปด้วยว่าสมัยนึงนิยายวัยรุ่นต้องอารมณ์ประมาณนี้ล่ะ บรรยากาศของเรื่องเกิดที่เชียงใหม่ยิ่งเหงาๆ เศร้าๆ บทสนทนาซื่อๆ ของหนุ่มเมืองเหนือกับสาวชาวกรุงที่สอบติดมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ แทรกด้วยบทกลอนหวานอ่อนไหวเป็นระยะ ซึ่งจะว่าแล้วเรื่องราวก็สั้นจึงไม่ได้มีรายละเอียดมากนักว่าเหตุใดเขาและเธอจึงไม่ได้ลงเอยต่อกัน แต่สิ่งสำคัญคือ “ความรู้สึก” หวามไหวที่คนเขียนถ่ายทอดมาอย่างเด็กหนุ่มที่ตกในห้วงรักอย่างสุดใจ แต่สุดท้ายก็ต้องรับความจริงและยิ้มให้กับการจากลา ซึ่งเราว่าเป็นสิ่งที่งานเขียนสมัยนี้ไม่ค่อยมี เพราะจังหวะชีวิตคนสมัยนี้ไม่เนิบนาบเท่าไหร่ ความรักสมัยนี้ก็ดูต่างออกไปเพราะคนรุ่นเราๆ แสดงออกรุนแรงมากขึ้น งานเขียนยุคนี้สะท้อนการมองโลกได้เหมือนกันนะ

แม้นิยายเรื่องชูมานนี้เขียนขึ้นนานแล้ว แต่อารมณ์และเค้าโครงของเรื่องก็ไม่มีส่วนไหนเรียกได้ว่าล้าสมัย หรือจะว่าไป...อารมณ์เหงาเศร้าและหลงในรักมันอาจเป็นอมตะในตัวเองก็ได้ เพราะไม่ว่ายุคไหน...วัยหนุ่มสาวจะต้องเคยผ่านความรักมาบ้าง และหลายครั้งความทรงจำเกี่ยวกับรักอาจไม่ได้งดงามเสมอไป

‘มีความงดงามและความแข็งแกร่งซ่อนอยู่เสมอในทุกความสูญเสีย...ในความเปล่าเปลี่ยวและทุกข์ทรมาน’ (หน้าสุดท้ายของนิยายเล่มนี้)

แต่ถึงอย่างนั้นก็ยอมรับว่ามีองค์ประกอบหลายอย่างในเรื่องที่เราอาจไม่เข้าใจ เช่นชื่อศิลปิน ชื่อนักดนตรี หรืองานอาร์ตต่างๆ ที่คนเขียนกล่าวถึง เนื่องจากไม่ทันยุคนั้นและเราไม่ใช่คนอาร์ตๆ อารมณ์อ่อนไหวเท่าไหร่ แต่ก็คิดว่าถ้าเราได้อ่านหนังสือเล่มนี้ตอนยังเด็ก เราอาจซาบซึ้งกว่านี้ก็ได้เพราะจังหวะชีวิตตอนนั้นไปกันได้กับอารมณ์ของนิยายแนววัยรุ่นแสวงหา แต่เมื่อได้อ่านอีกครั้งในวัยที่เราเป็นผู้ใหญ่ไปแล้ว ความรู้สึก “อิน” อาจไม่ล้นปรี่ แต่ก็ทำให้รู้สึกได้ถึงกระแสซาบซึ้งสุขเศร้าของเรื่องนี้ได้ว่าช่วงหนึ่งของวัย...เราก็อาจเคยมีความรู้สึกดีๆ เช่นนั้น

และที่เราอดถามตัวเองไม่ได้ก็คือ....หรือจังหวะชีวิตของเราได้เปลี่ยนไปแล้ว? ความรู้สึกของเรายามอ่านหนังสือจึงได้เปลี่ยนไป?

แต่อย่างน้อยบรรยากาศเหงาเศร้าของวัยแสวงหา ก็ทำให้เรานึกถึงแนวคิดของชุนจิ อิวาอิ ผู้กำกับหนังชาวญี่ปุ่นขึ้นมา ชุนจิเป็นผู้กำกับญี่ปุ่นที่ทำหนังเหงาเศร้าได้โดนใจคนในระดับสากลมาก เพราะเขาเองก็มีรักแรกในวัยมัธยมที่ฝังใจและทำให้เขาถ่ายทอดมันออกมาในหนังรักอมตะอย่าง Love Letter (1995) ตอนนั้นเราเคยอ่านเบื้องหลังงานกำกับเขา ชุนจินิยามความรักและความทรงจำไว้ว่า “ความรักและความคิดถึงเดินทางมาพบกันในช่วงเวลาหนึ่ง ก่อนที่จะลาจากกันบนเส้นทางที่เรียกว่า ชีวิต”