Bloggang.com : สายหมอกและก้อนเมฆ - วัดปากน้ำ ภาษีเจริญ กรุงเทพฯ (๒)

วัดปากน้ำ ภาษีเจริญ กรุงเทพฯ

เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ ตั้งอยู่เลขที่ ๓๐๐ ถนนรัชมงคลประสาธน์ (เดิมเลขที่ ๘ ถนนเทอดไท)

แขวงปากคลองภาษีเจริญ เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร ๑๐๑๖๐ มีเนื้อที่ ๒๐ ไร่เศษ โดยมีอาณาเขตดังนี้

ทิศเหนือ จรดคลองบางกอกใหญ่

ทิศตะวันออก จรดคลองด่าน

ทิศใต้ จรดคลองโบราณขนาดเล็กที่แบ่งเขตกับวัดอัปสรสวรรค์

ทิศตะวันตก ด้านเหนือจรดคลองภาษีเจริญและทางสาธารณะ

ทิศตะวันตก ด้านใต้ติดกับโรงเรียนสตรีวัดอัปสรสวรรค์ และโรงเรียนสุภาคมศึกษา

ที่มาข้อมูล //www.watpaknam.org/

ต่อจากตอนที่แล้วค่ะ เราอยู่ที่

ชั้นที่ ๓ : ประดิษฐานพระพุทธรูป และสิ่งของบางส่วน ถือเป็นพิพิธภัณฑ์

ขอลงภาพเยอะหน่อยนะคะ วันที่ไปโชคดี คนไม่ค่อยมี ถ่ายภาพรูปได้ง่าย

พระพุทธรูปแบบอู่ทอง (พุทธศตวรรษที่ ๑๗ - ๑๙)

แบบอู่ทองเป็นชื่อเรียกศิลปะที่เกิดขึ้นในบริเวณภาคกลางของประเทศไทย แถบเมืองลพบุรี และสุพรรณบุรี ในช่วงก่อนการก่อตั้งกรุงศรีอยุธยา ที่เรียกว่า “อู่ทอง” นั้น เพราะเข้าใจว่า

เป็นเมืองของพระเจ้าอู่ทองก่อนที่จะทรงย้ายราชธานีมาสร้างเมืองใหม่ที่กรุงศรีอยุธยาแต่จากหลักฐานทางโบราณคดี ได้พิสูจน์ให้เห็นว่าเมืองอู่ทองเป็นเมืองสมัยทวารวดีที่ร้างไปแล้ว

ตั้งแต่ก่อนสร้างกรุงศรีอยุธยาประมาณ ๓๐๐ ปี อย่างไรก็ตาม ได้พบหลักฐานทางศิลปกรรมบริเวณภาคกลางของประเทศไทยระหว่างพุทธศตวรรษที่ ๑๗ - ๑๙

ที่มีอิทธิพลของศิลปะทวารวดีและศิลปะขอมปะปนอยู่นักวิชาการจึงอนุโลมเรียกศิลปะนี้ว่า “แบบอู่ทอง” โดยเป็นที่เข้าใจกันว่า หมายถึง ศิลปะในภาคกลางที่เกิดขึ้นก่อนสมัยอยุธยา

พระพุทธรูปแบบอู่ทองแบ่งเป็น ๓ รุ่น คือ

อู่ทองรุ่นแรก มีอิทธิพลของศิลปะทวารวดี และขอมปะปนกัน ได้แก่กลุ่มพระพุทธรูปที่มีพระพักตร์เป็นแบบพื้นเมืองคือ

พระพักตร์ สี่เหลี่ยมขมวดพระเกศาเล็ก พระรัศมีเป็นตุ่มเล็กๆ ชายสังฆาฏิเป็นแผ่นใหญ่ปลายตัดตรง

อู่ทองรุ่นที่ ๒ แสดงอิทธิพลของศิลปะขอมชัดเจนที่สุด ลักษณะที่สำคัญได้แก่พระพักตร์สี่เหลี่ยม สีพระพักตร์ถมึงทึง

ขมวดพระเกศาเล็ก มีไรพระศก (แนวที่ปรากฏอยู่ระหว่างพระนลาฏและขมวดพระเกศา)

พระรัศมีเป็นเปลว ชายสังฆาฏิเป็นแผ่นใหญ่ ปลายตัดตรง นิยมทำพระพุทธรูปที่มีพระชงฆ์เป็นสันที่เรียกว่า “พระแข้งคม” ประทับนั่งเหนือฐานที่เว้าเป็นร่อง

อู่ทองรุ่นที่ ๓ มีอิทธิพลของศิลปะสุโขทัย ลักษณะโดยรวมคล้ายกับรุ่นที่ ๒ คือ มีไรพระศกพระชงฆ์เป็นสัน ประทับนั่งเหนือฐานที่เว้าเป็นร่อง

แต่มีลักษณะที่แตกต่างคือ พระพักตร์รูปไข่ อันเป็นอิทธิพลของศิลปะสุโขทัยและพระรัศมีเป็นเปลวสูงอย่างมาก

พระพุทธรูปสมัยสุโขทัย (ปลายพุทธศตวรรษที่ ๑๘ - ๒๐)

งานศิลปกรรมสมัยสุโขทัยเกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนาแบบเถรวาทที่รับอิทธิพลมาจากลังกา และพม่า นิยมแบ่งพระพุทธรูป สุโขทัยออกเป็น ๔ หมวด คือ

๑. หมวดแรก เป็นพระพุทธรูปที่มีอิทธิพลของศิลปะปาละซึ่งรับผ่านมาจากอาณาจักรพุกามในประเทศพม่า มีลักษณะพระพักตร์กลม พระโอษฐ์ยิ้ม พระวรกายอวบอ้วน ชายสังฆาฏิสั้นอยู่เหนือพระถัน

๒. หมวดใหญ่ หมายถึง หมวดที่มีการสร้างอย่างแพร่หลายได้รับอิทธิพลในการสร้างจากศิลปะลังกาและพัฒนารูปแบบจนมีลักษณะเฉพาะของตัวเองเกิดขึ้นซึ่งถือกันว่า งามที่สุดของศิลปะในประเทศไทย

ลักษณะที่สำคัญของพระพุทธรูปหมวดใหญ่คือ นิยมแสดงปางมารวิชัยประทับนั่งขัดสมาธิราบเหนือฐานหน้ากระดานเกลี้ยง มีพระพักตร์รูปไข่

ขมวดพระเกศาเล็ก พระรัศมีเป็นเปลว พระขนงโก่ง พระเนตรเหลือบลงต่ำ พระนาสิกโด่ง พระโอษฐ์ยิ้ม ชายสังฆาฏิยาวลงมาจรดพระนาภี

๓. หมวดกำแพงเพชร พบมากแถบเมืองกำแพงเพชร มีลักษณะคล้ายหมวดใหญ่ แต่มีส่วนที่ต่างกัน ได้แก่พระนลาฏ (หน้าผาก) กว้าง พระหนุเสี้ยม ขมวดพระเกศาเล็กมาก พระรัศมีเป็นเปลวสูง

๔. หมวดพระพุทธชินราช ได้แก่พระพุทธรูปสกุลช่างเมืองพิษณุโลกซึ่งมีลักษณะที่ต่างจากหมวดใหญ่เล็กน้อยคือ พระพักตร์อวบอ้วนมากกว่า

และที่สำคัญคือ การทำปลายนิ้วพระหัตถ์ทั้ง ๔ ยาวเสมอกันซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของพระพุทธรูปในหมวดนี้

พระพุทธรูปสมัยล้านนา (พุทธศตวรรษที่ ๑๙ - ๒๓)

พระพุทธรูปในสมัยล้านนามีวิวัฒนาการอยู่ ๒ สาย

สายแรก แสดงอิทธิพลของศิลปะปาละ ผ่านมาทางอาณาจักรพุกามของพม่าเป็นกลุ่มพระพุทธรูปที่เรียกว่าแบบ “เชียงแสน สิงห์หนึ่ง” มีลักษณะที่สำคัญคือ

ขัดสมาธิเพชร พระพักตร์กลม พระโอษฐ์ยิ้มขมวดพระเกศาใหญ่ พระรัศมีเป็นดอกบัวตูม พระวรกายอวบอ้วน ชายสังฆาฏิสั้นเหนือพระถัน

สายที่ ๒ แสดงถึงอิทธิพลของศิลปะสุโขทัยที่นิยมเรียกว่า แบบ “เชียงแสนสิงห์สอง” มีลักษณะที่สำคัญคือประทับนั่งขัดสมาธิราบ พระพักตร์รูปไข่ พระวรกายเพรียวบาง

พระอังสาใหญ่ บั้นพระองค์เล็ก หน้าตักกว้าง พระขนงโก่ง พระโอษฐ์ยิ้มริมฝีพระโอษฐ์เป็นคลื่นเหมือนสมัยสุโขทัย พระรัศมีเป็นเปลว ขมวดพระเกศาเล็ก สังฆาฏิเป็นแผ่นเล็กยาวลงมาจรดพระนาภี

จากการศึกษาพระพุทธรูปสมัยล้านนาพบว่า วิวัฒนาการของพระพุทธรูปทั้ง ๒ สายนั้นเกิดขึ้น และมีการสร้างอย่างต่อเนื่องไปจนสิ้นอาณาจักรล้านนาโดยสายแรกเกิดขึ้นในระยะแรกของล้านนา

ตั้งแต่ต้นพุทธศตวรรษที่ ๑๙ และได้รับความนิยมอย่างมากในช่วงพุทธศตวรรษที่ ๒๐ และช่วงต้นพุทธศตวรรษที่ ๒๑ ในกลุ่มที่มีจารึกที่ฐานพระพุทธรูป

สายที่ ๒ นั้นเกิดขึ้นหลังจากล้านนาได้รับอิทธิพลสุโขทัยในช่วงต้นพุทธศตวรรษที่ ๒๐ และนิยมสร้างอย่างมากในช่วงพุทธศตวรรษที่ ๒๑

นอกเหนือจากวิวัฒนาการของ ๒ สาย ยังมีอิทธิพลของศิลปะแบบอู่ทองปรากฏในล้านนา ในช่วงต้นพุทธศตวรรษที่ ๒๑ ด้วย

ได้แก่ กลุ่มพระพุทธรูปแข้งคม มีต้นแบบคือ พระเจ้าแข้งคมที่วัดศรีเกิด จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งพระเจ้าติโลกราช (กษัตริย์ล้านนา พ.ศ.๑๙๘๕ - ๒๐๓๑) โปรดให้หล่อขึ้น

ข้อมูลจาก //kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book=29&chap=2&page=t29-2-infodetail04.html