BlogGang.com : : Marquez - พิษของยาพาราเซตามอลในเชิงเคมี

พิษของยาพาราเซตามอลในเชิงเคมี

เห็นกระทู้แนะนำห้องสวนลุมเรื่องพิษของยาพาราฯ เลยอยากมาเขียนทำความเข้าใจในยานี้ทางด้านเภสัชเคมีกับท่านผู้อ่านสักหน่อย

ตัวยาพารา เมื่อเรากินเข้าไปแล้ว จะถูกดูดซึมผ่านทางเดินอาหารและเข้าสู่ตับเป็นอันดับแรก ปริมาณยา 60-90% จะไปทำปฏิกริยา conjugation กับ sulfate compounds หรือ conjugation กับ glucoronide กลายเป็นสารที่ไม่ออกฤทธิ์และไม่มีพิษ แล้วถูกขับออกไปทางปัสสาวะ

Note ปฏิกิริยา conjugation กับ glucoronide ต้องอาศัยเอนไซม์ที่ชื่อ uridine diphosphate-glucurosyl transferase หรือ UDT ซึ่งพบน้อยในสัตว์บางชนิด เช่น แมว ทำให้เมื่อแมวกินพาราแล้ว อาจไม่สามารถกำจัดสารพิษออกไปได้ และอาจทำให้เสียชีวิตได้

ยาส่วนน้อย 5-10% จะถูก metabolize ที่ตับ และส่วนน้อยมากๆที่จะกลายเป็นสารพิษที่ชื่อว่า N-acetyl-p-benzo-quinone imine (NAPQI) ซึ่งเป็นตัวที่ทำให้ตับเสียหาย

ในระดับยาที่ใช้กันปกติ และในคนปกติ สารพิษตัวนี้ จะเกิดปฏิกริยา conjugation กับ glutathione ในร่างกายอย่างรวดเร็ว กลายเป็นสารที่ไม่มีพิษ และถูกกำจัดออกไปทางปัสสาวะในที่สุด

แต่ในกรณีที่มีสาร NAPQI นี้มากเกินไปหรือในร่างกายมี glutathione น้อยเกินไป สารพิษนี้ก็จะไปจับตัวกับเซลของตับ ส่งผลให้เซลตับนั้นเสียไป

ซึ่งคนที่มีความเสี่ยงต่ออาการแบบนี้คือ คนที่มีภาวะโภชนาการไม่เหมาะสม, ผู้ป่วย AIDSและผู้ที่ติดเหล้าแบบเรื้อรัง มักจะมีสาร glutathione ไม่เพียงพอที่จะกำจัด NAPQI ได้
ในคนที่กินยาบางชนิด ก็จะไปเพิ่มการทำงานของตับ ทำให้เกิดสาร NAPQI ได้มากขึ้น เช่น ผู้ที่กินยา rifampin, phenobarbital, isoniazid, phenytoin, carbamazepine และคนที่ติดเหล้าแบบเรื้อรัง

ในกรณีที่เกิดภาวะแบบนี้ แนวทางการรักษาคือ การให้สารที่สามารถเกิด conjugation กับ NAPQI ได้ ที่เรานิยมใช้มากที่สุดคือ N-acetylcysteine (ยาละลายเสมหะ) เพราะสามารถแตกตัวให้สาร glutathione ได้ และช่วยให้เกิดการ conjugation ได้มากขึ้น ยานี้จะได้ผลดีมาก หากได้รับภายใน 8 ชั่วโมงของการกินพารามากเกินขนาด นอกจากนี้ยังอาจให้ผงถ่าน (Activated charcoal) เพื่อดูดซับสารพิษที่เกิดขึ้น

สรุปแล้ว หากคุณไม่ได้มีภาวะผิดปกติใดๆตามที่กล่าวมา ก็ไม่ต้องกังวลกับการใช้ยาตัวนี้ (เฉพาะกรณีใช้แบบปกติ ตามขนาดยาธรรมดา ไม่ใช่เจตนากินยาฆ่าตัวตาย) และในปัจจุบัน นับได้ว่ายานี้เป็นยาที่ค่อนข้างปลอดภัยมากตัวหนึ่งครับ

Note เพื่อป้องกันคนเอาไปใช้แบบผิดๆ ผมจะไม่เขียนขนาดยาที่กินแล้วเกิดพิษไว้ ณ ที่นี้นะครับ

Create Date : 21 ธันวาคม 2549

Last Update : 21 ธันวาคม 2549 6:29:42 น.

6 comments

Counter : 1390 Pageviews.

โดย: law of nature

วันที่: 21 ธันวาคม 2549 เวลา:8:10:40 น.

สวัสดีค่ะ แวะมาส่งความสุขค่ะ ขอบคุณที่นำความรู้มาฝากค่ะ

โดย: N_BEE810

วันที่: 21 ธันวาคม 2549 เวลา:10:09:19 น.

เคยให้เภสัชอธิบายเรื่องพิษของพาราอยู่เหมือนกัน แต่ก็ลืมๆไปแล้ว อิอิ

โดย: Toon16

วันที่: 21 ธันวาคม 2549 เวลา:11:23:45 น.

เข้ามาอ่านค่ะ.....
ขอบคุณนะคะ....

โดย: นักฆ่า...น่ารัก

วันที่: 22 มีนาคม 2550 เวลา:13:20:08 น.

ขอบคุณสำหรับความรู้ค่ะ
ที่จริงอยากถามอะไรนิดหน่อยเกี่ยวกับยานี้
ถ้าเกิดว่า...เคยมีคนทานเพื่อฆ่าตัวตาย ประมาณ20 เม็ด กินร่วมกับยานอนหลับ ชนิดนึง
แต่ไม่ตาย แล้งก็ไม่ได้รับการล้างท้อง
จะทำให้ร่างกายมีปัญหาไหมคะ

โดย: avadar

วันที่: 19 มีนาคม 2551 เวลา:22:54:49 น.

^
ถ้าไม่มีความผิดปกติอื่น เช่น ค่าการทำงานของตับ (ast และ alt)ยังปกติ รวมทั้งร่างกายไม่มีความผิดปกติอื่นๆ ก็ไม่น่ามีปัญหา เพราะร่างกายอาจจะสามารถกำจัดยานั้นๆออกไปได้เอง ไม่ต้องใช้ตัวช่วยอื่น

โดย: Marquez

วันที่: 21 มีนาคม 2551 เวลา:22:49:21 น.