BlogGang.com : : PJ-ADD - สถาบันอนาคตไทยศึกษา"

ในการดำเนินนโยบายทุกนโยบายบนข้อมูลพื้นฐานที่ถูกต้องและเพียงพอ ซึ่งในปัจจุบันสังคม รวมถึงผู้กำหนดนโยบายให้ความสำคัญกับตัวเลขระยะสั้นเช่นผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ (จีดีพี) หรืออัตราการว่างงานกันมาก นโยบายต่างๆ ที่ออกมาจึงเป็นการกระตุ้นเศรษฐกิจในระยะสั้นเท่านั้น แต่ทำให้รัฐบาลมีรายจ่ายผูกพันที่ไม่สามารถตัดทอนได้ทั้งที่ชัดแจ้งและไม่ชัดแจ้งเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ อาทิ งบบุคลากร ภาระหนี้ ภาระเงินโอนให้ท้องถิ่น ตลอดจนถึงกองทุนต่างๆ ที่ตั้งตามนโยบายรัฐบาล เช่น กองทุนสุขภาพแห่งชาติ กองทุนหมู่บ้านและอื่นๆ

ในปี 2012 คาดว่ารายได้ที่จัดเก็บจะต้องหมดไปกับรายจ่ายที่ไม่สามารถตัดทอนได้ราว 76% จะเหลือรายได้เพียง 24% เพื่อใช้ในการพัฒนาประเทศ

ฉะนั้นตัวชี้วัด (เคพีไอ) ที่ถูกต้องเป็นจุดเริ่มต้นของนโยบายเพื่ออนาคต การพัฒนาประเทศให้ยั่งยืนในระยะยาว ประกอบด้วย 1.ภาคประชาชน 2.ภาคสาธารณะ ประกอบด้วยรัฐบาล องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และรัฐวิสาหกิจ 3.ภาคเอกชนจะต้องมีความแข็งแรงและอยู่บนรากฐานของข้อที่ 4 คือโครงสร้างพื้นฐาน (Infrastucture) เพื่ออนาคตที่มีเพียงพอและมีประสิทธิภาพ

ขณะที่เราดูตัวเลขทางเศรษฐกิจที่แสดงอย่างสวยงาม เราอาจลืมคิดถึงตัวเลขที่สะท้อนถึงอนาคตที่อาจเป็นตัวชี้วัดกลุ่มต่างๆ อาทิ

"ภาคประชาชน" อาจเป็นเพราะตัวเลขการว่างงานของเราอยู่ในระดับต่ำราว 1% เราจึงไม่ค่อยเห็นนโยบายเกี่ยวกับแรงงานเท่าใดนัก แต่ภาคประชาชนจะมีความแข็งแกร่งได้ต้องมีโอกาส โดยเฉพาะโอกาสทางการศึกษาซึ่งเมื่อมีโอกาสแล้วจะต้องดูว่าจะมีโอกาสได้ทำงานหรือไม่ ตรงกับที่เรียนมาหรือไม่ และสุดท้ายมีความเข้าใจในหน้าที่การงานหรือไม่

จะเห็นว่าจากตัวเลข 19.6 ล้านครัวเรือนของคนไทย มีเพียง 7 แสนครัวเรือนที่สามารถส่งลูกเรียนได้ถึงระดับปวช. มี 1.7 ล้านครัวเรือนได้เรียนถึงปวส. และอีก 7.1 ล้านครัวเรือนสามารถส่งเรียนได้ถึงปริญญาตรี แต่ที่เหลือ 10.1 ล้านครัวเรือนไม่มีเงินส่งบุตรหลานเรียนได้ในระดับดังกล่าว

ข้อมูลปี 2010 ในคนว่างงาน 4.3 แสนคน เป็นแรงงานเยาวชนที่ว่างงานถึง 1.9 แสนคน ซึ่งเป็นสัญญาณไม่ดีนักที่พบว่าแรงงานเยาวชนซึ่งขับเคลื่อนประเทศเริ่มมีปัญหา

อย่างไรก็ตาม ถึงแม้จะมีโอกาสได้รับการศึกษา แต่มีเพียง 25% ที่มีโอกาสทำงานตรงกับวุฒิที่เรียน ซึ่งการจ้างแรงงานทักษะจำนวน 18.6 ล้านคน เป็นแรงงานที่จบมาตรงสายงานคือจบระดับ ปวช. ปวส. และปริญญาตรี 2.9 ล้านคนเท่านั้น ที่ขาดอีก 15.7 ล้านคน ถูกเติมเต็มด้วยแรงงานวุฒิมัธยม 14.3 ล้านคน และปริญญาตรีที่จบเกินความต้องการตลาดอีก 0.9 ล้านคน

เมื่อแรงงานส่วนใหญ่ทำงานไม่ตรงกับวุฒิโอกาสก้าวหน้าซึ่งวัดจากเงินเดือนจึงน้อย

"ภาคสาธารณะ" ซึ่งประกอบด้วยรัฐบาล องค์กรปกครองท้องถิ่น รัฐวิสาหกิจ นอกจากความรู้ การบริหารจัดการ กฎระเบียบเป็นตัวฉุดแล้ว "ความต่อเนื่อง" ในการดำเนินงานก็เป็นปัจจัยสำคัญ เพราะจะเป็นตัวชี้ว่า นโยบายที่จะนำไปพัฒนาประเทศ จะนำไปปฏิบัติได้จริงอย่างรวดเร็วหรือล่าช้าเพียงใด

ตั้งแต่ปี 2006 ถึงรัฐบาล อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ รัฐบาลมีอายุเฉลี่ยเพียง 1.3 ปี โดยรัฐบาล สมชาย วงศ์สวัสดิ์ อายุสั้นที่สุดแค่ 75 วัน ซึ่งไม่เพียงพอให้การดำเนินนโยบายสำคัญๆ ต่อเนื่องได้

ยิ่งกว่านั้นรัฐมนตรีก็มีการเปลี่ยนบ่อยตั้งแต่ปี 2002 ถึงปี 2011 หลังจากมีการเพิ่มกระทรวงเป็น 19 กระทรวง เปลี่ยน "รมว." เฉลี่ยจำนวน 21 ตำแหน่ง ปี 2008 เปลี่ยนมากที่สุดถึง 69 ตำแหน่ง

ตั้งแต่ปี 2000 มีการย้ายผู้ว่าราชการจังหวัดใหญ่ 20 จังหวัดแรกที่มีขนาดเศรษฐ กิจรวมกันมากถึง 66.5% อยู่ในตำแหน่งเฉลี่ย 1.6 ปีเท่านั้น การโยกย้ายผู้บริหารระดับสูงบ่อยๆ มีผลให้การส่งผ่านนโยบายลงสู่ปฏิบัติจริงอาจไม่มีประสิทธิภาพ

"ภาคเอกชน" หากพิจารณาโครงสร้างทางธุรกิจของไทยซึ่งเป็นฐานรากของอนาคตจะพบว่าในการขับเคลื่อนเศรษฐ กิจไทยขึ้นอยู่กับบริษัทใหญ่เพียงไม่กี่บริษัท ในขณะที่บริษัทเล็กเป็นรากฐานในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจที่แท้จริงมีการจ้างงานสูง โดยเฉพาะในเขตต่างจังหวัดกลับยังมีความอ่อนแอ

จากจำนวนภาษีเงินได้นิติบุคคลที่จัดเก็บได้ในปี 2011 มูลค่า 5.7 แสนล้านบาทนั้น 21% ของเม็ดเงินภาษีที่เก็บได้ทั้งหมดจากบริษัทจดทะเบียนบริษัทหลักทรัพย์ที่จ่ายภาษีสูงสุด 5 อันดับแรก 27% เก็บได้จากบริษัทที่จ่ายภาษีสูงสุด 10 อันดับแรก 30% เก็บได้จากบริษัทที่จ่ายภาษีสูงสุด 15 อันดับแรก และ 35% เก็บได้จาก 50 อันดับแรก

แต่หากพิจารณาจากการจ้างงาน พบว่าแรงงานในภาคเอกชนถึง 78% ทำงานอยู่ในเอสเอ็มอีในภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคใต้ ซึ่งมีสัดส่วนการจ้างงานในเอสเอ็มอีที่สูงกว่าภาคอื่นอย่างเห็นได้ชัด

"โครงสร้างพื้นฐานในอนาคต" คงไม่ปฏิเสธว่าโครงสร้าง พื้นฐานและนวัตกรรม เป็นพื้นฐานของการพัฒนาในอนาคตเช่นเดียวกับภาคส่วนต่างๆ ที่กล่าวมาข้างต้น ตัวเลขหรือดัชนีที่ได้รับความสนใจ หรือที่ใช้เป็นตัวชี้วัดจะนำไปสู่การวางนโยบาย หากเราสนใจตัวเลขผิด นโยบายก็ผิดไปด้วย

การพัฒนาทรัพย์สินทางปัญญาเป็นอีกหนึ่งองค์ประกอบของการเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศ แต่การวิจัยและพัฒนานั้นต้องอาศัยทั้งเวลาและงบประมาณจำนวนมาก

ข้อมูลกรมทรัพย์สินทางปัญญา ปี 2011 ระบุว่าสัดส่วนจำนวนการจดสิทธิบัตรโดยคนไทยมีเพียงแค่ 1 ใน 3 ของจำนวนการจดสิทธิบัตรทั้งหมด ในจำนวนนั้นเป็นการจดสิทธิบัตรด้านออกแบบ 32% สิทธิบัตรสิ่งประดิษฐ์เพียง 2% จึงไม่น่าแปลกใจที่สิทธิบัตรสิ่งประดิษฐ์จะมีการจดทะเบียนกันไม่มาก เนื่องจากเราลงทุนส่งเสริมการวิจัยเพื่อการพัฒนากันน้อย

แม้ว่าผู้ใช้อินเตอร์เน็ตในไทยจะเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องแต่พบว่าในเวียดนามมากกว่าไทย 1.7 เท่า ซึ่งผู้ใช้ในไทยใช้เพื่อบันเทิงมากกว่าหาความรู้ นอกจากนี้ในกรุงเทพฯ อย่างเดียวมีบัญชีเฟซบุ๊กถึง 8.7 ล้านบัญชีมากที่สุดในโลก หากแต่พิจารณาเรื่องคลังความรู้และการศึกษากลับพบว่าบทความวิชาการภาษาไทยใน Wikipedie.com มีเพียง 74,000 บทความ เทียบกับเวียดนามที่มีจำนวน 414,000 บทความ หรือน้อยกว่า 6 เท่า

ในด้านการขนส่งและโลจิสติกส์ในปี 2011 ธนาคารโลกได้จัด Logistic Performanc Index ไทยอยู่อันดับ 38 จาก 155 ประเทศ (ปี 2010 อยู่อันดับ 35) ซึ่งไม่เลวนักแต่พบว่าในปี 2009 ไทยใช้พลังงานสูงกว่ากลุ่มประเทศอียูถึง 4 เท่า ซึ่งแนวโน้มประสิทธิภาพการใช้พลังงานในช่วง 30 ปี สวนทางกับประเทศอื่นๆ ทั้งเกาหลีใต้ สิงคโปร์ มีแนวโน้มปรับตัวลดลง ขณะที่ไทยประสิทธิภาพต่ำลงเรื่อยๆ เพราะเราใช้ระบบขนส่งทางถนนเป็นหลัก แม้จะรวดเร็วกว่าการขนส่งทางน้ำและทางรางซึ่งต้นทุนต่ำกว่า

ฉะนั้นความสนใจในตัวเลขระยะสั้น อาจจะทำให้นโยบายมุ่งเน้นไปกับการกระตุ้นเศรษฐกิจระยะสั้นเสียเป็นส่วนใหญ่จนละเลยการกัดกร่อนฐานราก ในอนาคตอาจถึงเวลาเปลี่ยนมุมมองมาสนใจตัวชี้วัดอื่นเพิ่มเติมจากในปัจจุบัน

เพื่อให้ทิศทางของการพัฒนาเป็นทิศทางแห่งอนาคตที่ยั่งยืน