อำแดงเหมือน หญิงสาวชาวสยาม กล้าที่จะทูลเกล้าถวายฏีกา นับว่าเป็นเรื่องใหญ่ ด้วยมูลเหตุใดกันที่ทำให้เธอกล้าทำในสิ่งที่ไม่เคยมีหญิงสาวคนไหนกระทำมาก่อน อำแดงเหมือนหญิงสาวชาวสวนอายุ ๒๑ ปี ร่างกายแข็งแรงที่ทำงานหนัก และมีความรู้สึกที่เก็บกด มาแต่เล็กแต่น้อย เช่น เห็นแผลที่ด้านหลังของย่าจัน ซึ่งเกิดจากการที่เคยเป็นเมียทาส ย่าเป็นคนที่อำแดงเหมือนใกล้ชิดและรักมาก อำแดงเหมือนจึงรู้สึกโกรธและเจ็บแค้นแทน ยิ่งมาได้เห็นพ่อลงมือลงตีน กดขี่ข่มเหงแม่อำแดงเหมือนยิ่งชิงชังการกดขี่ทางเพศยิ่งขึ้น หรือ ในฉากที่อำแดงเหมือนชี้รุ้งกินน้ำ เป็นการแสดงออกถึงความเป็นตัวของตัวเอง ไม่ใช่จะยอมเชื่อและทำตามอย่างที่ “ใคร ๆ เข้าก็เชื่อและทำกัน” ฉากเถียงกับหลวงปู่วัดขนุนจนหลวงปู่ว่า “ มึงจะตายเพราะปาก” นั่นเป็นการแสดงถึงความรู้สึกต้องการความเสมอภาคทางเพศ จะเห็นได้ว่า บุคลิกลักษณะของอำแดงเหมือน ดังนี้

อำแดงเหมือน (จินตหรา สุขพัฒน์) กับ ย่าจัน (บรรเจิดศรี ยมาภัย)

อำแดงเหมือน (นางสาว) เหมือน

เป็นลูกสาวชาวสวนบางม่วง แขวงเมืองนนทบุรี เป็นคนผิวขาวแต่คล้ำเพราะลมแดด สวยแบบคนทำงานหนัก แข็งแรง ปราดเปรียว อำแดงเหมือนเป็นลูกสาวคนเดียวของอำแดงนุ่ม กับนายเกต แต่คนที่เลี้ยงดูมาตั้งแต่นอนแบเบาะคือย่าจัน ยากับหลานจึงสนิทสนมรักใคร่กันมากเป็นพิเศษ โดยย่าจันเคยเป็นเมียทาส ถูกกดขี่อย่างหนักมาก่อนมีรอยแผลเป็นปรากฏอยู่ด้านหลัง เป็นสักขีพยาน ความเจ็บแค้นแทนตัวย่าจันถูกซึมซับไปไว้นความรู้สึกนึกคิดของอำแดงเหมือน ประกอบกับได้เห็นพ่อลงมือลงตีน เอารัดเอาเปรียบแม่อยู่บ่อย ๆ เธอก็ยิ่งเคืองแค้น “การกดขี่ทางเพศ” จนเกิดความคิดต่อต้านทางจิตใจและแสดงออกแบบกร้าวร้าวทางวาจา

เมื่อสมทบกับได้เรียนรู้หนังสือซึ่งหมายถึงว่า “ฉลาดขึ้น รู้คิดขึ้น” ความคิดต่อต้านการกดขี่ทางเพศก็ยิ่งเพิ่มขึ้นเป็นลำดับ พอเกิดความรักกับพระริด เธอจึงไม่ยอมให้พ่อแม่ขายตนกับนายภูและสู้แบบถวายชีวิต เพราะเป็นคนที่มีความเป็นตัวของตัวเองและไม่ย่อมเป็นทาสประเพณี หรือทาสทางสังคม เธอจึงมีลักษณะเป็นผู้นำ กล้าพูด กล้าเสี่ยง ผู้หญิงอย่างอำแดงเหมือนจึงไม่ใช่ช้างเท้าหลัง

ความรักของอำแดงเหมือนที่มีต่อพระริดนั้น เพราะเธอไม่เคยต้องมือชายมาก่อน พระริดเป็นชายคนแรกที่ได้เห็นรูปกายส่วนที่ผู้หญิงปิดมิดชิด มิหนำซ้ำยังได้จับต้องโอบกอดเธอด้วย เธอมีความคิด.....จากความอับอาย เป็นความรู้สึก....และรักในที่สุด เป็นรักแรกและรักเดียว เสน่ห์ของอำแดงเหมือนอยู่ที่เป็นผู้หญิงทำงาน หนักเอาเบาสู้ ไม่บ่นและยิ้มแย้มแจ่มใส พูดจาปากกับใจตรงกัน ไม่ดัดจริต เมื่อใครอยู่ใกล้แล้วมีความสุข ดังนี้นถึงแม้หล่อนจะมีเหงื่อโทรมหน้าโดยไม่มีเครื่องสำอางเลย เธอก็สวย......ธรรมชาติคือความสวยอย่างยิ่ง อำแดงเหมือนมีตัวตนจริงอยู่ในประวัติศาสตร์

อำแดงเหมือน (จินตหรา สุขพัฒน์) กับ นายริด (สันติสุข พรหมศิริ)

นายริด

เมื่อเป็นเด็ก เจ็บไข้ได้ป่วยอยู่เสมอ ตอนอายุ ๖ ขวบ เจ็บหนักมากชีปะขาวทำนายว่าชะตาชีวิตขาดแล้ว ต้องบวชจึงจะรอดชีวิตอยู่ต่อไปได้และต้องสึกด้วย สึกเมื่อไหร่จะตายภายใน ๓ วัน ๗ วัน เด็กชายริดจึงต้องบวชเป็นเณรและเป็นพระอยู่ตลอดมา บ้านพ่อแม่ของพระริดอยู่ปากเตร็จ (ปากเกร็ด) มีอาชีพทำเครื่องปั้นดินเผาขาย โดยที่ต้องบวชตั้งแต่เด็ก อุปนิสัยใจคอจึงสุภาพเรียบร้อยและอยู่ในธรรมวิจัยอย่างเคร่งครัด เมื่อ พ.ศ. ๒๔๐๔ ขณะมีอายุได้ ๒๕ ปี เบญจเพศ ความรู้สึกนึกคิดของพระริดที่มีต่ออำแดงเหมือน แบ่งเป็นขั้นตอนได้ ดังนี้

๑. แรกเริ่มที่ช่วยชีวิตอำแดงเหมือนให้รอดพ้นจากการจาน้ำตายภาพ “เปลือยอก” เป็นกิเลสหรือมารที่คอยทำลายตบะของความเป็นพระที่เที่ยงตรงอยู่ในธรรมวินัย พระริดต้องเอาธรรมะต่อสู้กับกิเลส มารนี้จนชนะได้ในฉากปลงที่ป่าช้าวัดขนุน

๒. เมื่ออำแดงเหมือนแสดงทีท่ารัก หรือกระทั่งถึงฉากบอกรักพระริดแล้ว พระริดก็คงยึดเอาธรรมะเป็นที่พึ่งทางใจ ให้มั่นคงต่อไปได้ (ประกอบกับตนรู้อยู่ว่าตนสึกไม่ได้ ถ้าสึกต้องตาย)

๓. เมื่อรู้ข่าวว่า อำแดงเหมือนจมน้ำตาย จิตใจพระริดหวั่นไหวเนื่องด้วยความสำนึกในคุณธรรม ตำหนิตนเองว่าเป็นต้นเหตุให้อำแดงเหมือนตาย ยิ่งคิดยิ่งวุ่นวาย จนใช้ธรรมะดับไม่ไหว ความกลัวตายตามคำทำนายของชีปะขาวไม่กลัวแล้ว เป็นคนหมดอาลัยตายอยากในชีวิต ตายก็ตาย ถ้าไม่ตายขอไปช่วยพ่อแม่ทำงาน

๔. ความรักของนายริด ค่อย ๆ เกิดขึ้นเมื่อไปอยู่บ้านเดิมของตนและได้เห็นการทำงานหนัก ยิ้มแย้มแจ่มใสและช่างปรนนิบัติของอำแดงเหมือน ประกอบกับความใกล้ชิดสนิทสนมเพราะไม่เคยรักใครมาก่อน เมื่อรักจึงรักมากและรักเดียว

ความที่เคยบวชเรียนมาช้านาน และถูกปรนนิบัติเสมอมา อีกทั้งอยู่ในกรอบแห่งธรรมวินัย นายริดจึงมีความเป็นผู้นำน้อยกว่าอำแดงเหมือนและดูออกจะเป็นคนเนือย ๆ ด้วย เมื่ออำแดงเหมือนติดตะราง เป็นช่วงตอนที่นายริดอยู่ในฐานผัว เขางุ่นง่านมาก พล่านไปหมด พยายามวิ่งเต้นช่วยเมีย เมื่อช่วยไม่ได้ก็เฝ้าแบบจงรักภักดี เปรียบได้กับสุนัขเฝ้านายที่รักของมัน การแสดงอารมณ์ของพระริดหรือนายริดนั้น สื่อนัยน์ตา สีหน้า มากกว่ากริยาอาการกระโดดโลดเต้น หรือพูดจาร้าวรุนแรง เสียงดัง.....ซึ่งจะผิดกับอำแดงเหมือน นายริดเป็นบุคคลที่มีตัวตนจริงอยู่ในสมัยรัชกาลที่ ๔ ร่วมสมัยเดียวกันกับอำแดงเหมือน

เหตุการณ์เมื่อ พ.ศ.๒๔๐๘ อำแดงเหมือนยังไม่รู้ด้วยซ้ำไปว่า “ต่อสู้เพื่อสิทธิสตรี” หมายความว่าอะไร แต่สิ่งที่เธอได้กระทำลงไปนั้น เธอรู้อยู่อย่างเดียวว่าเธอต้องต่อสู้เพื่อจะไม่สูญเสียคนรักของเธอ โดยยึดมั่นว่ายอมตาย ไม่ยอมเสียผัว ความอดทน หรือดิ้นรนทำโน่นทำนี่ ก็เพื่อจะรักษาผัวให้คงอยู่กับตน นี่เป็นความรู้สึกตามธรรมชาติของลูกผู้หญิงในยามที่มีความรักมาก ๆ กรณีอำแดงเหมือนสะท้อนให้เห็นสภาพของสังคมไทยในยุคนั้น และสิทธิ์ความเท่าเทียมของชายหญิง อำแดงเหมือนจึงเปรียบเสมือนตัวแทนของสตรี ที่เรียกร้องให้มีการแก้กฎหมายที่พันธนาการผู้หญิงในยุคนั้น ให้มีค่าความเป็นคนน้อยกว่าเพศชาย เมื่อ “ผู้หญิงเป็นควาย ผู้ชายเป็นคน” คำกล่าวตอกย้ำความเหลื่อมล้ำสถานภาพทางเพศของหญิงไทยในอดีต แต่ท่ามกลางหมอกควันแห่งกฏหมาย และจารีตแห่งการกดขี่สตรีนางหนึ่งได้ลุกขึ้นเรียกร้องหาความเป็นธรรมประวัติศาสตร์แห่ง "ความรัก" "ความเท่าเทียม" และ "การต่อสู้" จึงได้เริ่มต้นขึ้นและได้ถูกจารึกไว้ในหน้าประวัติศาสตร์สยาม

***** สิทธิ และ ความเสมอภาคของสตรี ปัจจุบัน เปลี่ยนแปลงไปแล้วจริงหรือ *****

*ถ้าชอบบทความนี้ คุณสามารถให้กำลังใจ ด้วยการแสดงความคิดเห็น หรือร่วม Vote กันได้นะครับ

เอกสารอ้างอิง

เกริกฤทธี ไทคูนธนภพ.2555.เรื่องอื้อฉาวและคดีความในอดีต.กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์สยามความรู้

ธน ธาตรี – จันนิภา.2537.บทภาพยนตร์อำแดงเหมือนกับนายริด.กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์สนุกอ่าน

ประชุมภาพประวัติศาสตร์ แผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว.2547.กรุงเทพฯ :

กรมศิลปากร  

Create Date : 28 พฤศจิกายน 2555
Last Update : 3 ธันวาคม 2555 0:03:41 น.		1 comments
Counter : 2624 Pageviews.
Share Tweet