ผักหวานบ้านเจริญเติบโตได้ทั้งสภาพป่าและในบ้าน เป็นไม้พุ่มยืนต้นขนาดเล็ก สูงระหว่าง 1-3 เมตร ลำต้นอ่อน ผิวเกลี้ยง มีกิ่งแขนงแตกออกขนานกับพื้นลักษณะคล้ายก้านของใบมะยม ใบเป็นใบเดี่ยวเรียงสลับกันบนกิ่ง ดอกออกตามง่ามใบเป็นดอกไม่สมบูรณ์เพศ ดอกตัวผู้และดอกตัวเมียแยกกันแต่อยู่ในต้นเดียวกัน

มีถิ่นกำเนิดตั้งแต่ประเทศอินเดีย ศรีลังกา ตลอดเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ไปถึงตอนใต้ของประเทศจีน นับเป็นพืชท้องถิ่นดั้งเดิมชนิดหนึ่งของไทย พบขึ้นอยู่ทั้งในสภาพธรรมชาติและในไร่นาของเกษตรกร เป็นผักยอดนิยมที่คนไทยในอดีตชอบปลูกไว้บริโภคอย่างแพร่หลายในทุกภูมิภาค

ส่วนที่นำมาใช้กินเป็นผัก ก็คือ ใบและยอดอ่อน โดยใช้เป็นผักจิ้ม ซึ่งนิยมลวกให้สุกเสียก่อน หรือนำไปแกง เช่น แกงเลียง หรือแกงจืด นอกจากนั้นยังนำไปผัด เช่น ผัดน้ำมันหอย นอกจากนั้นยังมีสรรพคุณด้านยาหลายประการ เช่น ในตำราสรรพคุณสมุนไพร ระบุว่ารากเป็นยาถอนพิษร้อน พิษไข้ พิษซาง ถอนพิษสำแดง กินของแสลงเป็นพิษ แก้ขัดเบา แก้ไอ ใบปรุงเป็นยาเขียวกระทุ้งพิษ เป็นยาประสะน้ำนม และใน 100 กรัม มีวิตามินเออยู่สูงถึง 16.590 หน่วยสากล

ทรงพุ่มของผักหวานบ้านต่างจากผักชนิดอื่น ๆ ตรงที่สามารถแตกหน่อขึ้นเป็นต้นใหม่รอบ ๆ ต้นเดิมได้เช่นเดียวกับต้นไผ่ทำให้แผ่กว้างออกไปด้านข้างได้ดี และทำให้ลำต้นอ่อนอยู่เสมอเมื่อเด็ดยอดแล้วก็สามารถแตกยอดออกมาใหม่ได้อีก จึงเป็นผักที่เหมาะสำหรับปลูกเอาไว้กินในสวนครัว ปลูกง่าย แข็งแรงทนทาน มียอดและใบอ่อนอยู่เสมอ รสชาติดี ประกอบอาหารง่าย และคุณค่าทางอาหารสูง

ผักหวาน ปลูกง่าย อยู่นาน เพียงพ่นยาเครื่องพ่นยาสักหน่อย ปลูกครั้งเดียวเก็บเกี่ยวได้นานกว่า 10 ปี และปลูกเพียง 3 เดือนก็สามารถเก็บยอดมารับประทานได้ ปลูกได้ในสภาพดินที่ไม่ดี ต้านทานโรคได้ดีมีศัตรูทางธรรมชาติน้อย ง่ายต่อการดูแลรักษาเมื่อเปรียบเทียบกับพืชผักชนิดอื่นๆ ต้องการปุ๋ยและการดูแลน้อยและสามารถนำมาปลูกในกระถางได้ ซึ่งเหมาะสำหรับผู้ที่มีพื้นที่น้อย

จากที่เป็นพืชที่ชอบดินร่วนซุยไม่ชอบน้ำขังหรือดินเปียกแฉะระบบรากไม่ลึก หาอาหารบริเวณหน้าดิน การปลูกในกระถางจึงไม่ยากเย็นและไม่ต้องยุ่งยากในการเตรียมดิน โดยหลังจากมีภาชนะปลูกแล้วก็น้ำดินที่มีส่วนผสมด้วน ดิน ขี้เถ้าแกลบ มูลวัว อย่างละเท่ากันคลุกเคล้าให้เข้ากันใส่ลงไปในภาชนะ เจาะรูก้นภาชนะเพื่อการระบายน้ำและไม่ให้ดินแฉะในขณะรดน้ำ นำต้นผักหวานบ้านลงปลูก ซึ่งจะเอาต้นพันธุ์ที่เพาะมาจากเมล็ด หรือตัดกิ่งแก่จากต้นอื่น ๆ มาปักชำก็ได้ เพราะผักหวานบ้านเป็นพืชที่งอกเร็วและไม่ซับซ้อนในการเจริญเติบโต คือมีดินสมบูรณ์ มีน้ำเพียงพอและต่อเนื่องก็จะงอกแล้ว

ช่วงแรกขณะต้นเล็กควรวางไว้ในที่ร่มแดดรำไร เมื่อเริ่มโตหมั่นตัดยอดอ่อนทั้งส่วนต้นหลักและบริเวณกิ่ง ไม่นานยอดอ่อนก็จะแตกออกมาพร้อม ๆ กับหน่ออ่อนบริเวณโคนต้น ซึ่งจะเกิดเป็นทรงพุ่มที่มีลำต้นเต็มภาชนะปลูก สามารถนำไปวางเพื่อการประดับในรูปแบบพืชประดับที่สวยและกินได้อีกด้วย.

cr.khonkaenlink