ทฤษฎีสองนคราประชาธิปไตยเป็นบทสรุปจากงานวิจัยของ ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์ โดยเขาได้ตั้งข้อสังเกตถึงความแตกต่างของสองพฤติกรรม สองความคิด สองความต้องการของชาวนาชาวไร่ภาคชนบทและชนชั้นกลางชาวเมืองว่า

เป็นเพราะเกษตรกรชาวนาชาวไร่ในภาคชนบทเป็นได้เพียง “ฐานเสียง” และเป็น “ผู้ตั้ง” รัฐบาลโดยอาศัยคะแนนเสียงอันท่วมท้นในการเลือกตั้ง ขณะที่ชนชั้นกลางเป็น “ฐานนโยบาย” และมักจะเป็น “ผู้ล้ม” รัฐบาลโดยการวิพากษ์วิจารณ์ และก่อกระแสกดดัน ประท้วงขับไล่รัฐบาล

กอปรกับการประสานสอดรับกับการกระหน่ำโจมตีรัฐบาลของสื่อมวลชน ตลอดจนการกดดันของคณะทหาร เปรียบเสมือนสองนคราประชาธิปไตยที่ขัดแย้งกันอยู่

ประเด็นที่สำคัญอย่างยิ่ง ที่ ดร.อเนก เสนอเพื่อแก้ไขปัญหาสองนครา ก็คือประเด็นที่ว่า

(1) ทำอย่างไรชนชั้นกลางจึงไม่เพียงแต่ “ล้ม” รัฐบาลได้ หากแต่สามารถ “ตั้ง” รัฐบาลได้ด้วย

(2) ทำอย่างไรเกษตรกรชาวนาชาวไร่จึงไม่เพียงแต่ “ตั้ง” รัฐบาลได้ หากสามารถ “ควบคุม” และ “ถอดถอน” รัฐบาลนั้นได้เช่นกัน

(3) ทำอย่างไรชนชั้นกลางจึงไม่เป็นเพียง “ฐานนโยบาย” หากเป็น “ฐานเสียง” ของพรรคการเมืองได้ด้วย

(4) ทำอย่างไรเกษตรกรชาวนาชาวไร่จึงไม่เป็นเพียง “ฐานเสียง” หากเป็น “ฐานนโยบาย” ได้เช่นกัน และโดยส่วนตัวผมเองนั้น อยากจะเสนออีกสักข้อหนึ่ง เป็นข้อที่

(5) คือ ทำอย่างไรให้การเมืองของนักการเมืองหรือที่เรียกขานกันว่าระบอบประชาธิปไตยแบบตัวแทน (representative democracy) เปลี่ยนไปสู่การเมืองภาคประชาชน (participatory democracy) ที่ประชาชนมีส่วนร่วมในระดับที่เข้มข้นมากยิ่งขึ้น

ทั้งนี้ จะต้องให้ความสำคัญเป็นอย่างยิ่งกับเงื่อนไขที่สำคัญสองประการ คือ

การส่งเสริมการมีส่วนร่วมทางการเมืองและการสร้างวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยให้เกิดขึ้นอย่างจริงจัง เนื่องจากกว่า

ตามหลักการของการเมืองไทยปัจจุบัน แม้ว่าจะมีนัยเป็นแบบตะวันตก แต่ในทางปฏิบัติแล้วก็ยังแฝงไว้ด้วยกลิ่นอายแบบไทยๆ ที่ยังคงไว้ซึ่งวัฒนธรรมทางการเมืองแบบไพร่ฟ้า (โดยเสียงส่วนใหญ่ตัดสินได้แค่ความต้องการ แต่ไม่สามารถตัดสินความถูกต้องได้ เพราะคุณภาพของการตัดสินใจยังไม่สูงพอ) วัฒนธรรมแบบอำนาจนิยมและระบบอุปถัมภ์

ตราบใดที่ยังแก้ไขปัญหาดังกล่าวข้างต้นไม่ได้ ประชาธิปไตยไทยก็เป็นสองนคราอย่างนี้ต่อไปแหละครับ


โปรดดู //share.psu.ac.th/blog/pisan-surat/2681

อ่านทุกตัวอักษร และเห็นด้วยกับตัวหนังสือสีแดงในบางส่วน และไม่ได้ตั้งใจจะสบประมาทใคร แต่อย่างน้อยก็อยากให้เปิดใจมองบ้าง ว่าใครคนนั้นมีเจตนาอย่างไร ไม่ใช่อะไรๆ ก็ขึ้นแต่กับทฤษฎีอย่างเช่นนักวิชาการทั้งหลาย ทฤษฎีมีแต่ระบบ ไม่มีหัวใจ และมักจะมองข้ามบริบทไปเสมอๆ

ถ้าคุณ Gluhp เข้าใจว่า ผมรักทักษิณฯ แบบนั้น ก็คงห้ามไม่ได้ แต่ผมยืนยันว่า สิ่งที่ผมเขียน คือ จุดยืนทางวิชาการ เพราะถ้าบ้านเมืองไม่มีหลักการที่ดี ไม่มีระบบกฎหมายที่ดี ไม่มีทางที่ปัญหาต่าง ๆ จะแก้ไขไปได้ด้วยดี โดยเฉพาะการใช้ความรุนแรงในการแก้ไขปัญหา

รัฐบาล ยังมี concept แบบดั้งเดิม คือ การใช้กำลังทหารข่มอย่างเดียว ผมก็เรียนเน้นย้ำเสมอว่า การใช้ความรุนแรง มันปราบปรามได้แค่ชั่วครั้งชั่วคราว ความขัดแย้งยังคงอยู่เสมอ เหมือนซุกฝุ่นไว้ใต้พรม รอวันปะทุขึ้นใหม่เท่านั้น

รัฐบาลต้องเปลี่ยนแนวคิด และวิธีการ ที่ใช้สันติวิธีเท่านั้น ที่จะสร้างความสันติสุขอย่างยั่งยืน ขืนใช้ความรุนแรง ก็จะมีแต่ความเจ็บปวดร้าวลึกในจิตใจ และไม่อาจจะเยียวยาได้

คนไทย กระแดะมานาน ยอมรับความรุนแรงกับกลุ่มหนึ่ง แต่ไม่ยอมรับถ้าใช้วิธีการเดียวกันกับอีกกลุ่มหนึ่ง ยอมรับมาตรฐานที่แตกต่างกัน เพราะความรัก และ หลง หรือ เกลียดชังบุคคลหนึ่งเท่านั้น ยอมทำลายทั้งระบบ ซึ่งมีแต่ความเลวร้ายกับเลวร้าย

คุณ Gluhp จะยอมรับความเลวร้ายของการกระทำการ เพราะเกลียดชังบุคคลใดบุคคลหนึ่ง หรือกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง ก็ยอมรับไปเถอะนะครับ ผมเชื่อของผมแบบนี้ ผมจะยืนยันหลักการเช่นนี้ และผมไม่เคยเสียใจที่จะยืนยันหลักการว่า ทฤษฎีต้องมาก่อน และหากว่ามีระบบดี ๆ แล้ว จะเป็นใครมาบริหารบ้านเมือง มันก็จะดีเอง แต่ถ้ายอมรับว่า วิธีการใดแม้จะเลวเพียงใด ก็ได้ ถ้าผลมันดีแล้วละก็ ก็อย่าหวังเลยว่า สังคมจะดีได้ในระยะยาว

เชื่อว่ากลุ่มคนที่ไปชุมนุม พวกที่รักทักษิณเพราะเห็นว่าเขาทำให้ความเป็นอยู่ดีขึ้น แต่จริงๆแล้วผลประโยชน์ทับซ้อนซ่อนเร้นของเหล่าแกนนำ บรรดาตัวเอ้ จะมีอะไรบ้างนั้นพวกเขาไม่มีทางรู้