ก้าวย่างแรก
ก้าวย่างแรก
วันที่ 1 ธันวาคม 1955 โรซา พาร์กส์ สตรีผิวดำวัยสี่สิบสอง ถูกตำรวจจับขังด้วยเหตุที่ไม่ลุกจากเก้าอี้ในรถเมล์ให้แก่ชายผิวขาวคนหนึ่งนั่ง
โรซาเป็นช่างเย็บผ้าที่ห้างสรรพสินค้าแห่งหนึ่ง วันนั้นเธอขึ้นรถเมล์ที่ถนนคลีฟแลนด์ นั่งแถวที่ห้า แถวแรกสุดของ 'พื้นที่สีดำ'
ห้าสิบปีก่อน ความแตกต่างระหว่างคนดำกับคนขาวในอเมริกายังเป็นปัญหาใหญ่และแบ่งแยกชนชั้นอย่าง 'ขาวกับดำ' ในประเทศที่รัฐธรรมนูญตราว่าทุกคนเสมอภาคกัน คนผิวดำไม่มีสิทธิออกเสียงเลือกตั้ง ในหลายเมือง รถเมล์ทุกคันแบ่งออกเป็นสองส่วน ด้านหน้าคือพื้นที่สำหรับคนผิวขาว ด้านหลังคือพื้นที่สำหรับคนผิวดำ
กฎการโดยสารรถเมล์ในเมืองมอนต์โกเมอรี รัฐอลาบามา คือ ผู้โดยสารผิวดำจ่ายเงินค่าโดยสารให้แก่คนขับรถที่ประตูหน้า แล้วก้าวลงไปขึ้นรถที่ประตูหลัง บางครั้งรถบัสก็แล่นจากไปก่อนที่ผู้โดยสารเดินกลับไปถึงประตูหลัง หากที่นั่งส่วนหน้าซึ่งสงวนให้คนขาวเต็ม คนผิวดำต้องสละที่นั่งให้คนขาว ทั้งๆ ที่สองในสามของผู้โดยสารในเมืองนี้เป็นคนผิวดำ
วันนั้นรถประจำทางแน่นเป็นพิเศษ คนขับสั่งให้โรซาลุกจากที่นั่งให้แก่ผู้โดยสารผิวขาว อาจด้วยความเหนื่อยจากงานหนักมาทั้งวันและเจ็บเท้า หรือความเบื่อหน่ายถึงขีดสุด เธอปฏิเสธที่จะทำเช่นนั้น
คนขับรถผิวขาวบอกเธอว่า? "งั้นคุณก็ต้องถูกจับ"
เธอตอบเรียบๆ ว่า "เชิญทำเช่นนั้นเลยค่ะ"
แล้วเธอก็ถูกจับ วันนั้นเป็นวันพฤหัส
อาจเป็นเพราะโรซาเป็นคนที่ประพฤติดี ทำเรื่องทุกอย่างถูกต้องตามทำนองคลองธรรม แต่งงานแล้ว มีงานทำเป็นหลักเป็นฐาน เชื่อมั่นในตนเอง รักความยุติธรรม การกระทำของเธอจึงจุดประกายให้เกิดสิ่งที่ไม่มีใครกล้าทำมาก่อน
หลังจากประกันตัวออกมาแล้ว โรซา พาร์กส์ และคนกลุ่มหนึ่งก็ตัดสินใจเรียกคืนเสรีภาพพื้นฐาน ใบปลิว 35,000 ใบกระจายไปทั่วเมือง เนื้อความชัดเจน : คนผิวดำทุกคนจะไม่ขึ้นรถเมล์ทุกๆ คันในวันจันทร์ที่จะถึง พวกเขาจะเดินแทนการนั่งรถประจำทาง
เช้าวันจันทร์ฝนเทลงมา แต่ไม่มีคนดำสักคนที่ขึ้นรถเมล์ โรซา พาร์กส์ ไปขึ้นศาล เธอสวมชุดแขนยาวสีดำ ปกเสื้อขาว หมวกกำมะหยี่สีดำ เสื้อคลุมสีเทา ถุงมือสีขาว และกุญแจมือ เดินอย่างเชื่องช้าและสงบนิ่ง
การพิจารณาคดีกินเวลาเพียงครึ่งชั่วโมง เธอถูกตัดสินว่ามีความผิดตามกฎหมาย แต่สิ่งที่ตามมากับคำตัดสินคือการถือกำเนิดของพลังเรียกร้องเสรีภาพของคนดำ นำโดย มาร์ติน ลูเธอร์ คิง และการประท้วงโดยพลเมืองผิวดำในเมืองนั้นที่ไม่ขึ้นรถเมล์นานถึง 381 วัน ขบวนการเรียกร้องเสรีภาพของคนดำขยายตัวไปทั่วประเทศ
ในที่สุดหนึ่งปีต่อมา ศาลสูงสหรัฐฯก็ประกาศว่า การแบ่งแยกชนชั้นบนรถประจำทางเป็นสิ่งที่สวนทางกับรัฐธรรมนูญ
ในประวัติศาสตร์ของมนุษยชาติ การต่อต้านระบอบเผด็จการยากที่สุดตรงก้าวย่างแรก ก้าวที่ใครคนหนึ่งตัดสินใจสู้ ระบอบเผด็จการมักจะดูยากแก่การทำลาย แต่แท้ที่จริงแล้วมันเป็นต้นไม้ใหญ่ที่กลวงใน เปราะบางอ่อนแอ เพราะเป็นระบบที่ทำลายตัวเอง
แต่การต่อสู้เรียกคืนเสรีภาพพื้นฐานของมนุษย์ก็มีราคาของมัน มาร์ติน ลูเธอร์ คิง ถูกสังหารในเวลาต่อมา ตามมาด้วยอีกหลายๆ คนที่เชื่อว่ามนุษย์สมควรเสมอภาคกัน แต่ท้ายที่สุดระบอบเผด็จการก็ล้มเสมอ
วันที่ 21 ธันวาคม หนึ่งปีถัดมา โรซา พาร์กส์ นั่งรถเมล์ในเมืองเดิม เธอทอดสายตาออกนอกหน้าต่างรถ มือทั้งสองวางบนเสื้อลายตารางหมากรุก ผู้โดยสารผิวขาวคนหนึ่งนั่งอย่างสงบ บนที่นั่งหนึ่งแถวถัดจากที่นั่งของเธอ...
วินทร์ เลียววาริณ
//www.winbookclub.com
14 มกราคม 2549
ผู้ติดตามบล็อก : 111 คน [
