อารยธรรมจีนในสยาม                จากความเจริญทางด้านการค้าและความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างสยามและจีน ส่งผลให้มีชาวจีนจำนวนมากอพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานและประกอบอาชีพในสยาม โดยส่วนมากชาวจีนจะประกอบอาชีพค้าขายและมีบทบาทต่อเศรษฐกิจในสมัยนั้น นอกจากนี้ชาวจีนยังได้นำความรู้และอารยธรรมจีนมาสู่สยามด้วย การติดต่อค้าขายกับจีนทำให้มีภาษาจีนปนอยู่ในภาษาไทยมากมายและปรากฏอยู่ในสังคมไทยเป็นเวลานานเช่น คำว่าจิ้มก้อง หมายถึงการนำเครื่องราชบรรณาการไปถวายแก่จักรพรรดิจีน หรือคำที่เกี่ยวกับการเดินเรือเช่นเรือสำปั้น ไต้ก๋ง จุ๊นจู๊ เป็นต้น ส่วนตำนานพื้นบ้านที่เกี่ยวข้องกับจีนก็มีหลายเรื่องด้วยกันเช่น เจิ้งเหอผู้นำคณะสำรวจทางทะเลของจีนในสมัยพระเจ้าหย่งเล่อ ที่ชาวจีนให้ความเคารพนับถือมากเสมือนเทพเจ้าศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งชาวจีนเรียกกันว่าซำปอกง หรือหลวงพ่อโตวัดพนัญเชิง จังหวัดพระนครศรีอยุธยานั่นเอง นอกจากนี้วัดพนัญเชิงยังมีตำนานเกี่ยวกับพระนางสร้อยดอกหมาก ที่เล่ากันว่าเป็นเจ้าหญิงากเมืองจีนเพื่อมาแต่งงานงานกับ “พระเจ้าสายน้ำผึ้ง” แต่น้อยใจที่พระนางไม่ได้รับการต้อนรับอย่างสมเกียรติจึงฆ่าตัวตาย พระเจ้าสายน้ำผึ้งจึงสร้างพระพุทธรูปขึ้นที่บริเวณที่พระราชทานเพลิงสพของนาง และกลายมาเป็นที่ตั้งของวัดพนัญเชิงในปัจจุบัน และนอกจากนี้ยังมีตำนานของเจ้าแม่ลิ้มกอเนี่ย ได้กล่าวถึงชีวิตของสาวจีนผู้หนึ่งที่มาตามหาพี่ชายของตน ซึ่งเป็นทหารแห่งราชวงค์หมิงและได้มาแต่งงานกับเจ้าหญิงปัตตานีแล้วไม่ยอมกลับบ้าน นางลิ้มกอเนี่ยได้อ้อนวอนให้พี่ชายกลับบ้านเพื่อไปดูแลพ่อแม่ แต่ไม่ประสบความสำเร็จจึงฆ่าตัวตาย ชาวจีนในไทยจึงได้สร้างศาลให้นางและเซ่นสรวงบูชาเป็นเทพเจ้าประจำชุมชนและได้รับการนับถือสืบต่อมา ส่วนด้านศิลปะนั้น ศิลปะไทยที่ได้รับอิทธิพลจากจีนมีหลายอย่างด้วยกันเช่น งานจิตรกรรมและเครื่องปั้นดินเผา ที่สำคัญได้แก่ ภาพจิตรกรมฝาผนังวัดราชบูรณะ๑ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ซึ่งอยู่ในผนังห้องภายในที่เรียกว่า กรุ มีภาพเขียนรูปศิลปินหรือนักรบ แต่งหน้าและเครื่องแต่งกายแบบชาวจีน มีอักษรภาพภาษาจีนโบราณกำกับไว้ สันนิษฐานว่าเขียนขึ้นในสมัยสมเด็จพระนครินทราธิราช นอกจากนี้ยังมีภาพนอกและต้นไม้ที่กรุชั้นล่างวัดราชบูรณะ สัณิษฐานว่าช่างชาวจีนเป็นผู้เขียนเพราะการจัดองค์ประกอบภาพแตกต่างจากช่างของอยุธยา หรือภาพชาดกเรื่องพระมหาชนก ที่ตำหนักพุทธโฆษาจารย์ วัดพุทไธสวรรย์ ซึ่งเขียนขึ้นในสมัยพระเพทราชา ปรากฏภาพโขดหินและต้นไม้ที่ได้รับอิทธิพลการเขียนภาพในธรรมชาติของจีนแฝงอยู่ จิตรกรรมฝาผนังที่วัดราชบูรณะ ความสัมพันธ์ทางด้านวัฒนธรรมระหว่างสยามกับจีนเกิดขึ้นได้เพราะความสัมพันธ์ทางการค้าที่มีมายาวนาน ส่งผลให้เกิดอารยธรรมจีนในไทยและผสมผสานให้เข้ากันกับอารยธรรมท้องถิ่น หลวงพ่อโตหรือหรือหลวงพ่อซำปอกงและศาลพระนางสร้อยดอกหมากที่วัดพนัญเชิง   Create Date : 18 ธันวาคม 2553     Last Update : 18 ธันวาคม 2553 17:10:20 น. Counter : 23689 Pageviews.   27 comment Share Tweet

บทบาทของพ่อค้าชาวจีนในเมืองท่าสยาม ในช่วงศตวรรษที่๑๕-๑๘ ชาวจีนในราชสำนักอยุธยามีบทบาทที่สำคัญมากโดยเฉพาะบทบาทเกี่ยวกับการค้า ซึ่งความเจริญด้านการค้าของอยุธยาส่วนหนึ่งเกิดจากการติดต่อทางการค้ากับจีน มีชาวจีนจำนวนมากได้รับตำแหน่งทางราชการในอาณาจักรสยามและเป็นผู้ที่มีบทบาทสำคัญในการค้าระหว่างประเทศกับสยาม โดยเฉพาะการเข้ามาดูแลหน่วยงานงานที่เรียกว่า พระคลังสินค้า ซึ่งจัดตั้งขึ้นในสมัยพระบรมไตรโลกนาถ พระคลังสินค้าเป็นหน่วยงานที่รับผิดชอบด้านการค้าของกษัตริย์โดยทำหน้าที่ติดต่อค้าขายสินค้าพื้นเมือง สิ่งของบรรณาการและการส่งสินค้าไปยังต่างประเทศ โดยมีหน่วยงานย่อยสามหน่วยงานได้แก่กรมท่าซ้ายดูแลรับผิดชอบการค้าระหว่างจีน และเวียดนาม กรมท่าขวาดูแลการค้ากับอินเดีย อาหรับชวา มลายู และกรมท่ากลางดูแลการค้ากับชาติตะวันตก๑ โดยในส่วนของกรมท่าซ้ายนั้น ชาวจีนมีบทบาทอย่างยิ่งในการดูแลรับผิดชอบ มีพระยาโชฎึกราชเศรษฐีเป็นเจ้ากรมชาวจีน มีเจ้าหน้าที่ในสังกัดเป็นชาวจีนตัวอย่างเช่น จุ่นจู๊ เป็นนายสำเภาผู้มีหน้าที่นำร่อง ล้าต้าทำหน้าที่ฝ่ายบัญชี ไต้ก๋งเป็นนายท้ายเรือ เท่าเต้ง ฮู้เตี้ยว ทำหน้าที่ทอดสมอและทอดดิ่งเป็นต้น ใช้ภาษาจีนในการติดต่อสื่อสาร หน้าที่ของกรมท่าซ้ายมีบทบาทอย่างมากต่ออยุธยาเพราะต้องดูแลรับผิดชอบการเดินเรือสำเภาเพื่อไปค้าขายยังเมืองท่าจีนตอนใต้และเมืองท่าอื่นๆใกล้เคียงได้แก่ นางาซากิ ริวกิว และเมืองท่าในเวียดนามเป็นต้น นอกจากนี้ยังมีบทบาทในการดูแลพ่อค้าชาวจีนเอกชนและดูแลเมืองท่าทางด้านตะวันออก ตลอดจนหมู่เกาะในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ นอกจากนี้ยังมีชาวจีนที่เข้ามาพำนักในอยุธยาเป็นจำนวนมากก่อให้เกิดย่านการค้าชาวจีนที่เป็นแหล่งรวมสินค้าต่างๆเช่นย่านนายก่าย ที่มีสินค้าประเภทเครื่องสำเภา ไหม แพ ทองเหลือง ถ้วยโถ ชาม เนื้อหมู และปลาสด เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีชาวจีนที่ประกอบอาชีพต่างมากๆมายเช่นตีเหล็ก ชาวจีนที่เข้ามาพำนักอยู่ในอยุธยานี้ได้สร้างความเจริญทางด้านเศรษฐกิจอย่างมากให้แก่อยุธยาไม่ว่าจะเป็นด้านการผลิต การเดินเรือ และการค้า ชาวจีนได้นำเทคโนโลยีที่พัฒนาอย่างมากในสมัยนั้นจากจีนมาเผยแพร่ให้แก่สยามโดยเฉพาะการเดินเรือและการสร้างเรือสำเภา มีการสร้างเรือสำเภาแบบจีนชื่อเรือสำเภาเสียนโล้ ซึ่งเป็นเรือสำเภาที่ได้รับรูปแบบและเทคนิคมาจากจีน เป็นต้น เจิ้งเหอกับบทบาทในสยาม เจิ้งเหอแม่ทัพเรือผู้ยิ่งใหญ่ของจีน กองทัพเรือของเจิ้งเหอได้เดินทางมายังกรุงศรีอยุธยาในสมัยพระอินทรราชา(พระเจ้านครอินทร์)ซึ่งเป็นการเดินเรือครั้งที่๒ (ค.ศ.๑๔๐๗-๑๔๐๙) จากทั้งหมดเจ็ดครั้งคาด ว่าในการเดินเรือครั้งนี้ กองเรือของเจิ้งเหอได้นำตัวฑูตอยุธยาที่เดินทางไปยังราชสำนักหมิงด้วยตัวเอง ก่อนหน้านี้กลับไปส่งที่เมืองอยุธยาด้วย กองเรือของเจิ้งเหอมาเยือนอยุธยาในครั้งนั้น นอกจากจะมีวัตถุประสงค์เพื่อมาผูกสัมพันธไมตรีและทำการค้าแล้ว ยังต้องการมาเพื่อสนับสนุนอยุธยาในการทำสงครามพุ่งรบกับกัมพูชาด้วย๑ นอกจากนี้ยังห้ามปรามอยุธยาในการจะยกทัพไปตีมะละกา ตามคำเรียกร้องของปรเมศวร ผู้ปกครองมะละกาในขณะนั้นด้วย เจิ้งเหอได้เข้าเฝ้าพระนครอินทร์เป็นการส่วนตัว เมื่อครั้งยังดำรงตำแหน่งเป็นเจ้านครอินทร์ ซึ่งความสัมพันธ์อันใกล้ชิดนี้ได้ส่งผลต่อความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับจีนให้แน่นแฟ้นมากขึ้น การเดินเรือของเจิ้งเหอในสมัยพระเจ้าหย่งเล่อแห่งราชวงค์หมิง เป็นการใช้เทคโนโลยีที่ล้ำหน้าของจีนไม่ว่าจะเป็น การต่อเรือ การใช้เข็มทิศ ปฏิทิน และระบบชั่งตวงวัด การเดินเรือของเจิ้งเหอ ได้แสดงถึงแสงยานุภาพทางทะเล และวิทยาการที่ล้ำหน้าของจีนในสมัยนั้น นอกจากนี้การเดินเรือของเจิ้งเหอยังเป็นการเผยแพร่วิทยาการเดินเรือและอารยธรรมจีนแก่ประเทศต่างๆโดยเฉพาะประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้   Create Date : 18 ธันวาคม 2553     Last Update : 18 ธันวาคม 2553 17:04:24 น. Counter : 6185 Pageviews.   1 comment Share Tweet

ความสัมพันธ์ระหว่างจีนและสยามในช่วงศตวรรษที่๑๕-๑๘ ด้านการทูต สยามและจีนมีความสัมพันธ์ด้านการทูตกันมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย คือในสมัยของพ่อขุนรามคำแหง และราชวงค์หยวนของจีนภายใต้การนำของกุบไลข่าน โดยเป็นความสัมพันธ์แบบการทูตระบบบรรณาการ ซึ่งหมายถึงระบบที่กำหนดขึ้นเพื่อติดต่อกับอาณาจักรต่างๆมาตั้งแต่สมัยโบราณ ประเทศจีนเป็นประเทศใหญ่ มีประชากรและทรัพยากรมาก จีนไม่จำเป็นต้องพึ่งพาใคร ด้วยเหตุนี้จีนจึงมองเห็นถึงความสำคัญของตนในฐานะเป็นศูนย์กลางของโลก มีอารยธรรมเหนือกว่าชาติอื่น ชาติทั้งหลายต้องแสดงความอ่อนน้อมต่อจีนด้วยการนำเครื่องราชบรรณาการมาถวายแด่จักรพรรดิจีน๑ ดังนั้นในส่วนของสุโขทัยเองก็ตระหนักดีว่า ในช่วงสมัยของกุบไลข่าน จีนมีอำนาจที่เข้มแข็งและสามารถขยายอาณาเขตไปได้กว้างไกล จึงยอมอ่อนน้อมโดยส่งเครื่องราชบรรณาการไปถวายแด่จักรพรรดิจีน และมีการส่งทูตไปจีนเรื่อยมา จักรพรรดิกุบไลข่าน  ต่อมาในสมัยอยุธยา ตรงกับสมัยที่ราชวงค์หมิงของจีนปกครอง ความสัมพันธ์ทางการทูตระหว่างอยุธยาและราชวงค์หมิงเป็นไปด้วยดีตลอด ๔๑๗ ปี แม้จะมีติดขัดบ้างในช่วงที่เกิดความวุ่นวายทางการเมืองในสมัยสมเด็จพระเพทราชา ตลอดระยะเวลา๔๑๗ปี กษัตริย์อยุธยาได้ส่งของมีค่าและเป็นสินค้าที่หายากให้แก่จักรพรรดิจีนเป็นจำนวนมาก เช่น พริกไทยดำหนึ่งหมื่นชั่ง ไม้ฝางหนึ่งหมื่นชั่ง เป็นต้น เราะพริกไทยและไม้ฝางเป็นสินค้าราคาแพงและเป็นที่ต้องการของตลาดมาก ในสมัยของสมเด็จพระอินทรราชา (ค.ศ.๑๔๐๙-๑๔๒๔) เป็นช่วงเวลาที่การทูตระหว่างสยามและจีนแน่นแฟ้นมาก เนื่องจากสมัยที่พระองค์ยังดำรงตำแหน่งเป็นรัชทายาทเป็นผู้นำคณะทูตเสด็จไปยังจีนได้สร้างพระราชไมตรีอันดีต่อกัน เมื่อพระองค์ขึ้นครองราชย์จึงได้สานต่อความสัมพันธ์นั้น มีการส่งทูตไปจีนเป็นจำนวนทั้งสิ้น๑๐ครั้ง ตลอดระยะเวลา๑๕ปีในรัชสมัยของพระองค์ โดยเฉลี่ยปีละครั้งหรือสองครั้ง ๒ และในช่วงเวลานี้เป็นช่วงเวลาที่แม่ทัพนักเดินเรือผู้ยิ่งใหญ่ของจีนนามว่าเจิ้งเหอ เดินทางมายังอยุธยา ในสมัยที่สมเด็จพระนเรศวรขึ้นครองราชย์ พระองค์ทรงสร้างความเป็นปึกแผ่นให้แก่สยามและขยายพระราชอาณาเขตไปกว้างไกล ทรงยึดล้านนา ล้านช้าง เขมร และพม่าบางส่วน ทรงตะหนักถึงความสัมพันธ์ระหว่างสยามกับจีน นอกจากจะส่งทูตไปเจริญสัมพันธไมตรีแล้วยังมีสัมพันธไมตรีด้านการทหารอีกด้วย เมื่อเกาหลีขอความช่วยเหลือไปยังจีนเพื่อขอความช่วยเหลือจากการถูกญี่ปุ่นรุกราน (ค.ศ.๑๕๙๒-๑๕๙๗) ทรงส่งทูตไปจีนและเสนอให้ความช่วยเหลือแก่จีน๓ แต่จีนเห็นว่าสยามอยู่ไกลและเสียเวลาในการเดินทางจึงได้ปฏิเสธไปแต่ก็แสดงถึงความสัมพันธ์อันดีกับจีน แต่ต่อมาจีนก็ได้รับความช่วยเหลือทาการทหารจากสยามเมื่อจีนถูกพม่ารุกรานเขตชายแดนยูนนาน สยามได้ให้ความช่วยเหลือทางการทหารแก่จีนจนพม่าต้องแตกพ่ายไป นับว่าเป็นความสัมพันธ์ทางการทหาร ครั้งที่สองระหว่างสยามกับจีน ในสมัยพระเอกาทศรศจนถึงสมเด็จพระนารายณ์ ความสัมพันธ์ระหว่างสยามกับจีนเป็นไปอย่างแน่นแฟ้น แม้จะส่งทูตไปจีนไม่บ่อยเท่าในสมัยแรกๆ แต่การเจริญสัมพันธ์ทางการทูตของสยาม ก็ได้ส่งผลต่อการค้าระหว่างสยามกับจีนมาก โดยในสมัยสมเด็จพระเอกาทศรศเป็นสมัยที่ชาติตะวันตกได้เข้ามาติดต่อค้าขายกับอยุธยาและสินค้าจากจีนเป็นที่ต้องการของพ่อค้าชาวตะวันตกอย่างมาก ส่งผลให้ต้องเจริญความสัมพันธ์ทางการทูตกับจีนเพื่อส่งเสริมทางด้านการค้า ในสมัยพระนารายณ์นั้นแม้พระองค์จะทรงมีสัมพันธไมตรีแก่ชาวต่างชาติทุกๆชาติที่เข้ามาติดต่อ แต่พระองค์ก็ยังคงให้ความสำคัญกับจีนเพราะการติดต่อทางการค้ากับจีนเป็นผลประโยชน์อย่างมากกับสยาม มีการส่งทูตไปจีนเป็นจำนวนมากถึง๑๒ชุด ในอัตราเฉลี่ย๑ชุดทุกๆ๓ปี แต่ในสมัยสมเด็จพระเพทราชา การเมืองในสยามเกิดเป็นความวุ่นวายทางการเมืองขึ้นทำให้ความสัมพันธ์ทางทูตระหว่างจีน หรือแม้แต่ชาติอื่นๆจะต้องชะงักลง จนกระมั่งสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ ไปจนถึงก่อนเสียกรุงให้พม่า ความสัมพันธ์ระหว่างสยามกับจีนก็เฟื่องฟูขึ้นอีกครั้งนึง ด้านการค้า ด้วยความสัมพันธ์อันดีด้านการทูตระหว่างสยามกับจีนส่งผลให้ความสัมพันธ์ทางการค้าเป็นไปด้วยดีมาตลอดตั้งแต่สมัยสุโขทัย โดยเฉพาะสมัยพระเจ้าหย่งเล่อ ในสมัยราชวงค์หมิงซึ่งมีการส่งเสริมการค้าทางทะเล ทำให้กิจการการค้าทางทะเลระหว่างสยามและอยุธยาเป็นไปด้วยดีมาโดยตลอด แม้ในช่วงปลายจักรพรรดิหย่งเล่อพ่อค้าชาวจีนจะถูกรุกรานโดยโจรสลัดญี่ปุ่นจนทำให้ต้องเข้มงวดในนโยบายการเดินทางออกทะเล แต่ก็ไม่เป็นผลที่ทำให้การค้าระหว่างสยามกับจีนหยุดชะงัก โดยเฉพาะในช่วงศตวรรษที่๑๘ (ค.ศ.๑๗๒๑-๑๗๙๔) เป็นช่วงที่ประชากรของจีนเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วทำให้เกิดสภาวะการขาดแคลนข้าว ทางการจีนในสมัยจักรพรรดิคังซีจึงต้องนำเข้าข้าวจากสยามซึ่งเป็นข้าวคุณภาพดี ทำให้การค้าข้าวกับจีนเฟื่องฟูมาก โดยเฉพาะในสมัยจักรพรรดิเฉียนหลง ซึ่งอยู่ในปลายสมัยอยุธยามีความก้าวหน้ามากที่สุด เพราะพรองค์ทรงลดอัตราภาษีข้าวไทยที่ส่งไปขายยังจีนลงครึ่งหนึ่งต่อข้าวทุกๆหมื่นหาบหรือสามในสิบ ต่อปริมาณข้าวทุกๆห้าพันหาบ และเมื่อพระองค์ทรงประกาศพระราชกฤษฎีกาเมื่อค.ศ.๑๗๕๑ พระราชทานกระดุมขุนนางแก่พ่อค้าที่สั่งซื้อข้าวจากไทยมากกว่าสองพันหาบ ทำให้ปริมาณการค้าข้าวเพิ่มสูงขึ้นอย่างมาก๑ ส่วนการค้าในส่วนเอกชนนั้น พ่อค้าชาวจีนได้เข้ามาตั้งรกรานอยู่ในสยามตั้งแต่สมัยสุโขทัย พ่อค้าชาวจีนมีบทบาทสำคัญต่อการค้าของราชสำนักอย่างมาก เพราะมีการจ้างนักเดินเรือชาวจีนเพื่อคุมเรือหลวงไปทำการค้าขายกับต่างประเทศ ทำให้ปริมาณชาวจีนที่เข้ามาตั้งรกรานอยู่ในสยามเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ แม้จะมีนโยบายห้ามชาวจีนออกนอกประเทศก็ตาม บทบาทชาวจีนเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆในสมัยพระเจ้าปราสาททองที่มีการขับไล่ชาวญี่ปุ่นออกจากราชอาณาจักรทำให้บทบาทชาวจีนมีบทบาทกับพระราชสำนักมากขึ้นแทนในส่วนของพ่อค้าชาวญี่ปุ่น  เรือสำเภาจีนที่เข้ามาค้าขายในกรุงศรีอยุธยา ชาวจีนที่มาค้าขายในอยุธยามักทำการค้าเกี่ยวกับเครื่องสำเภา ไหม แพ ทองเหลือง ถ้วยโถ ชาม เนื้อหมู และปลาสด อยู่ในตลาดสมัยนั้นเรียกว่าย่านนานก่าย นอกจากนี้ยังมีชุมชนชาวจีนที่ประกอบอาชีพตีเหล็ก ทำขวาน หัวเหล็ก หัวป้าน และขวานปลูขายในบริเวณที่เรียกว่า บ้านวัดน้ำวน ซึ่งอยู่ในตัวเมืองกรุงศรีอยุธยา๑ ในสมัยปลายอยุธยาในสมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ เรื่อยไปจนถึงสมัยเสียกรุงแก่พม่า พ่อค้าชาวจีนยังคงมีบทบาทต่อการค้าระหว่างประเทศของสยาม โดยเฉพาะการค้าระหว่างมณฑลฝูเจี้ยน เมืองปัตตานีและเมืองสงขลา ซึ่งมีความรุ่งเรืองอย่างมาก ในขณะที่บทบาทพ่อค้าชาวยุโรปลดลงไป ส่งผลให้การค้าระหว่างสยามกับจีนเข้มแข็งมากขึ้น โดยเฉพาะข้าวที่เป็นสินค้าสำคัญระหว่างประเทศทั้งสอง   Create Date : 18 ธันวาคม 2553     Last Update : 18 ธันวาคม 2553 16:59:27 น. Counter : 1144 Pageviews.   1 comment Share Tweet

การเปลี่ยนแปลงทางการเมืองสมัยอยุธยา ตั้งแต่สมัยพระนเรศวร-พระนารายณ์ ความเปลี่ยนแปลงในลักษณะการเมืองการปกครองหลังสมัยพระนเรศวร ในสมัยต้นอยุธยาการปกครองของ ลักษณะการเมืองการเมืองการปกครองในราชอาณาจักร ค่อนข้างจะเป็นอิสระต่อกัน แต่เมื่ออยุธยาขยายอำนาจ ไปยังศูนย์อำนาจอื่นๆอย่างกว้างขวางขึ้นทำให้ระบบราชการของอยุธยา ขยายตัวและซับซ้อนยิ่งขึ้นด้วย พยายามจะกลืนอำนาจเล็กๆของศูนย์อำนาจต่างๆ ให้เข้ามาอยู่ในระบบราชการ และขยายอำนาจการปกครองครอบคลุมทั่วอาณาจักรมากขึ้น รากฐานอำนาจของการเมืองในอยุธยาคือการคุมเลกไพร่ และการคุมกำลังพล อันเป็นรากฐานของการปกครองของอยุธยา ซึ่งขุนนางนอกจากขุนนางฝ่ายปกครองแล้ว ยังมี ขุนนางฝ่ายชำนาญการ ซึ่งโดยส่วนมากจะเป็นชาวต่างชาติและสังกัดกับกษัตริย์โดยตรง ระบบราชการใหม่นี้จะมีประสิทธิภาพมากหากกษัตริย์ฉลาดและเข้มแข็ง ซึ่งสามารถกอบโกยทั้งพระราชอำนาจและพระราชทรัพย์จากระบบนี้ แต่จุดอ่อนอย่างหนึ่งของสถาบันกษัตริย์คือ การสืบราชสมบัติ สถานะของขุนนางในระบบนี้ มีอำนาจทั้งทางด้านเศรษฐกิจและการเมืองอย่างยิ่ง อำนาจที่ทวีมากขึ้นของขุนนางเหล่านี้ ทำให้กษัตริย์ต้องยอมโอนอ่อนผ่อนตามและ เป็นผู้อนุญาตให้กษัตริย์ดำรงอยู่ในเศวตฉัตร และขุนนางที่มีอำนาจเช่นนี้ล้วนเป็นขุนนางฝ่ายปกครองทั้งสิ้น โดยเฉพาะออกญากลาโหม และขุนนางที่มีอำนาจทางการเมืองนี้ จึงใช้อำนาจนี้ช่วงชิงราชบัลลังก์ อันจะเป็นการเปลี่ยนโฉมลักษณะทางการเมืองอยุธยาไปอย่างยิ่ง ความเปลี่ยนแปลงในลักษณะการเมืองตั้งแต่สมัยพระเจ้าปราสาททอง การขึ้นครองราชย์ของออกญากลาโหมเป็นสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง เป็นจุดสุดยอดของอำนาจทางการเมืองของขุนนางฝ่ายปกครองอยุธยา ในช่วงสามปีแรกที่ขึ้นครองราชย์สมบัติ ก็ยังคงมีการต่อต้านพระองค์อยู่ในลักษณะการเมืองแบบเดิม ตั้งแต่หลังรัชกาลพระเอกาทศรถ เป็นผลให้ต้องมีการประหารพระราชโอรส๒พระองค์ ของพระเจ้าทรงธรรม และฆ่าฟันขุนนางและริบราชบาทว์เป็นจำนวนมาก โดยทรงบั่นทอนพระราชทรัพย์ซึ่งเป็น รากฐานที่สำคัญในการสะสมอำนาจของขุนนาง และเข้าแทรกแซงการแบ่งมรดกของขุนนางด้วย และได้เพิ่มกิจกรรมทางการค้าของพระองค์ทำให้ เหล่าขุนนางสูญเสียกำไรจากการค้าที่เคยทำได้ และการค้านี้ก็นำกำไรอย่างไม่น่าเชื่อมาให้แก่พระองค์ นอกจากนี้ยังได้ฆ่าล้างขุนนางอำนาจสูงอีกมากมาย เพื่อที่จะไม่ให้สามารถกระทำการทุจริตกับพระองค์ได้ เหมือนกับที่พระองค์เคยกระทำกับกษัตริย์องค์ก่อนได้ การฆ่าฟันนี้เป็นการลบล้างอำนาจของขุนนางที่สะสมมาเป็นเวลานาน รวมถึงลูกหลานด้วย ทำให้พวกไพร่จำนวนมากได้กลายมาเป็นเสนาบดี ขุนนางซึ่งพระองค์สามารถควบคุมได้ง่ายมากกว่า ในขณะเดียวกันขุนนางที่เหลืออยู่ ก็ไม่สามารถเพิ่มอำนาจได้มากกว่าที่เคย เพราะว่าพระองค์ทรงระวังสถานะของขุนนาง ให้ไร้เสถียรภาพมากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ โดยทรงเปลี่ยนตัวขุนนางตำแหน่งสูงๆบ่อย จนไม่มีขุนนางคนไหนมั่นใจในสถานะของตนเลย ขุนนางในส่วนภูมิภาคก็เช่นกัน พระองค์ทรงให้เจ้าเมืองต่างๆมีอำนาจแค่ราชทินนาม แต่ตัวต้องรับราชการอยู่ที่อยุธยา ทำให้ไม่สามารถสะสมอำนาจทางการเมืองอยู่ที่เมืองของตนได้ และมีสถานะไม่ต่างอะไรกับทาสที่ต้องรับใช้พระองค์อยู่ในพระราชวัง และพระองค์ยังโปรดปรานชาวต่างชาติให้เข้ามารับราชการ เพื่อคานอำนาจขุนนางฝ่ายปกครอง ซึ่งชาวต่างชาติไม่มีรากฐานอำนาจในอาณาจักรนี้และตำแหน่งราชการก็ ขึ้นอยู่กับพระองค์ทำให้ทรงไว้ใจขุนนางชาวต่างชาติ มากกว่าชาวพื้นเมืองเอง นอกจากนี้พระองค์ ยังเลื่อนชาวต่างชาติให้เข้าไปอยู่ ในตำแหน่งขุนนางฝ่ายปกครองอีกด้วย ย่อมมีผลต่อการบั่นทอนอำนาจขุนนางฝ่ายปกครอง ที่พระองค์ไม่ไว้ใจอีกด้วย การเมืองไทยสมัยพระนารายณ์ พระนารายณ์ทรงขึ้นครองราชย์ท่ามกลางสภาวะทางการเมืองดังที่กล่าว จุดอ่อนของสถาบันกษัตริย์ก็ยังคงเป็นเรื่องการสืบราชสมบัติ หลังสิ้นรัชกาลสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง ปัญหาเช่นนี้ก็ยังคงวนกลับมาไม่มีใครมีตำแหน่งอยู่ในวังหน้า จึงเกิดปัญหาแย่งชิงราชบัลลังก์ ผู้ที่ชนะและขึ้นครองราชย์ต่อจากพระเจ้าปราสาททองได้แก่พระเจ้าไชย ผู้มีสิทธิในราชบัลลังก์ เพราะเป็นโอรสที่เกิดจากชายาองค์ที่๑ และได้รับการสนับสนุนจากขุนนางฝ่ายปกครองเป็นส่วนใหญ่ ส่วนพระนารายณ์ก็ได้ร่วมมือกับพระศรีสุธรรมพระอนุชา ในสมเด็จพระเจ้าปราสาททองขึ้นชิงราชบัลลังก์ และพระศรีสุธรรมราชา ก็ได้รับการสนับสนุนจากเหล่าขุนนางให้ขึ้นเป็นกษัตริย์ เนื่องจากพระองค์ เป็นกษัตริย์ที่อ่อนแอ จึงอาจจะเป็นโอกาส ให้ขุนนางกู้อำนาจที่เคยถูกลิดรอนไปมากสมัยพระเจ้าปราสาททอง กลับคืนมาอีกครั้ง นี่อาจจะเป็นสาเหตุที่พระนารายณ์ไม่ได้ขึ้นครองราชย์ในทันที และรอจังหวะในการล้มราชอำนาจของพระศรีสุธรรม ขุนนางฝ่ายชำนาญการหรือชาวต่างชาติ จึงเป็นพันธมิตรใหม่ที่พระองค์ให้ความสนใจ ซึ่งขุนนางที่ให้ความช่วยเหลือแก่พระนารายณ์ส่วนมาก จะเป็นขุนนางฝ่ายปกครองตำแหน่งเล็กๆและ ชาวต่างชาติ เป็นส่วนใหญ่ เมื่อเสด็จขึ้นครองราชย์แล้ว ก็ยังไม่สามารถช่วงชิงอำนาจเด็ดขาดจากฝ่ายปกครองได้ง่ายๆ ยังคงมีการวางแผนต่อต้านลับๆเกิดเป็นกบฏที่ชื่อว่า กบฏไตยภูวนาทิตย์ และพระองค์ทอง ซึ่งส่วนมากเป็นข้าราชการฝ่ายปกครองชั้นสูง ที่สนับสนุนอนุชาต่างมารดาของพระนารายณ์ กบฏไตยภูวนาทิตย์นี้ ถือเป็นความพยายามอีกครั้งหนึ่งของฝ่ายปกครอง ที่จะต่อต้านกษัตริย์ที่พวกตนไม่สามารถควบคุมได้ การกบฏครั้งนี้ไม่ได้เกี่ยวข้องกับประชาชนมากนัก ทำให้พระนารายณ์ทรงใช้ขุนนางฝ่ายชำนาญการปราบกบฏได้อย่างง่ายดาย และต้องรอจังหวะอีกนานกว่าพวกขุนนางฝ่ายปกครองจะสามารถปลุกประชาชน ให้ลุกขึ้นมาต่อต้านพระองค์ได้ ชัยชนะครั้งนี้นับเป็นโอกาสอันนี้ที่พระนารายณ์ จะใช้ลิดรอนอำนาจฝ่ายปกครองลงและเสริมสร้างอำนาจให้ขุนนางต่างด้าว นอกจากพระนารายณ์ทรงระวังไม่ให้ขุนนางฝ่ายปกครองมีอำนาจมากเกินไป ถ้าทำได้อาจปล่อยตำแหน่งบางตำแหน่งให้วางลงไปเช่น ตำแหน่งจักรี หรือบางทีทรงใช้ขุนนางที่ไว้ใจได้ ไปดูแลซึ่งเท่ากับเพิ่มความไม่มั่นคงในตำแหน่งนั้นขึ้นไปอีก นอกจากนี้พระองค์ยังสืบต่อนโยบาย ที่ดึงเอาขุนนางและเจ้าเมืองในส่วนภูมิภาคมารับใช้ในราชธานี นอกจากจะป้องกันไม่ให้ขุนนางเหล่านี้แข็งเมือง ยังได้ทรงคนต่างชาติไปดูแลซึ่งจะสามารถสร้างฐานอำนาจ ได้ยากกว่าเจ้าเมืองในท้องถิ่น ขุนนางฝ่ายปกครองที่ขาดฐานอำนาจแบบนี้ย่อมปลอดภัยกับพระองค์มากกว่า ขุนนางในสมัยพระนารายณ์ไม่สามารถที่จะหาเสถียรภาพทางการเมืองได้ ผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจก็ถูกลิดรอน ไม่ว่าจะดำรงตำแหน่งสูงเพียงใด ก็อาจจะต้องราชทัณฑ์อย่างรุนแรงในพริบตา ในขณะเดียวกับก็ทรงสนับสนุนให้ขุนนางต่างชาติ ดำรงตำแหน่งสูงๆในฝ่ายปกครอง รัชกาลสมัยพระนารายณ์ต้องเผชิญกับสงครามและกบฏอยู่หลายครั้ง การที่ชาวนาต้องถูกเกณฑ์แรงงานไปรบ และก็ไม่ได้นำประโยชน์ใดๆมาแก่พวกเขา ย่อมทำให้พระองค์ไม่ได้เป็นที่ชื่นชอบของพระชาชนนัก ขุนนางส่วนใหญ่ก็คอยเป็นปฏิปักษ์กับพระองค์ คอยวางแผนจะโค่นล้มตลอดเวลา พระองค์จึงปกครองประเทศค่อนข้างโดดเดี่ยว ส่วนการประทับอยู่ที่ละโว้เป็นเวลานานนั้น จากการพิจารณาจากหลักฐานชั้นต้นหลายๆชิ้นพบว่า เหตุที่พระองค์ประทับอยู่ที่ลพบุรีเป็นส่วนใหญ่ ไม่น่าจะเกี่ยวข้องกับการเมืองระหว่างประเทศ แต่มีเหตุผลเชื่อว่าพระองค์ทรงรู้สึกเสรีจากการวางแผนประทุษร้าย และลพบุรีก็เป็นฐานอำนาจของพระองค์ เพราะขุนนางจากอยุธยาเมื่อขึ้นจากลพบุรีแล้ว ก็จะขาดจากฐานอำนาจของตน ลพบุรีจึงเป็นที่มั่นทางการเมืองของพระองค์ ตราบเท่าที่ประทับที่นี่พวกขุนนางก็จะก่อการรัฐประหารได้ยากขึ้น ประสิทธิภาพของราโชบายก็ขึ้นอยู่กับการจัดการ เกี่ยวกับชาวต่างชาติด้วย พระองค์ทรงใช้ประโยชน์จากชาวต่างชาติ ซึ่งได้รับใช้ผลประโยชน์จากพระองค์มาตั้งแต่ต้น ชาวต่างชาติที่รับพระองค์มีหลายกลุ่ม ไม่ว่าจะเป็น โปรตุเกส ญี่ปุ่น หรือพวก มัวร์ โดยเฉพาะพวกมัวร์ ที่นอกจากจะช่วยพระองค์เรื่องผลประโยชน์ทางการเมืองแล้ว ยังช่วยพระองค์ในเรื่องของการค้าในมหาสมุทรอินเดียอีกด้วย พระองค์ทรงไว้ใจประชาคมชาวต่างชาตินี้ ยิ่งกว่าประชาชนของพระองค์เองแท้ๆ ตำแหน่งพระคลังเป็นตำแหน่งที่ดูแลประชาคมชาวต่างชาติทั้งหมด จึงทรงพิถีพิถันในการเลือกคนเข้ามารับตำแหน่ง พระคลังจึงนับเป็นเสาเอกหนึ่ง ที่พระองค์จะใช้บั่นรอยอำนาจของขุนนางฝ่ายปกครอง เนื่องจากชาวต่างชาติมีอาวุธอยู่ในมือ และสามารถใช้อาวุธนั้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ การที่ขาดสัมพันธ์โยงใยกับประชาชน ก็สามารถใช้คนเหล่านี้พยุงฐานะทางการเมืองได้อย่างมาก เมื่อประชาคมชาวมัวร์แตกร้าวขึ้น ก็สร้างความปั่นป่วนให้พระองค์อย่างมาก ช่วง ๑๖๘๐ สถานะทางการเมืองของพระองค์จึงออกจะมีอันตรายอยู่มาก ในช่วงที่ดูจะน่ากลัวแก่สถานะทางการเมืองนี่เอง ฟอลคอนและฝรั่งเศสเปิดโอกาสให้ทรงจัด แนวร่วม ใหม่และดัดแปลงนโยบายทางการเมืองให้เหมาะสมกับ สถานการณ์ แม้ว่ายังทรงรักษาหลักการในแนวทางเดิมไว้ก็ตาม แหล่งข้อมูล หนังสือการเมืองไทยสมัยพระนารายณ์ ของอาจารย์นิธิ เอียวศรีวงศ์   Create Date : 28 ธันวาคม 2552     Last Update : 20 กุมภาพันธ์ 2553 3:18:12 น. Counter : 3096 Pageviews.   2 comment Share Tweet

ออกญาวิชเยนทร์ (คอนสแตนติน ฟอลคอน) ในมุมมองของฟอร์บัง ออกญาวิชเยนทร์ (creditphoto wikipedia)                                    ในบันทึกจดหมายเหตุฟอร์บังได้มีการเล่าถึงประวัติของบุคคลคนหนึ่ง ที่มีบทบาทอย่างยิ่งกับการเมืองไทยในสมัยอยุธยา ซึ่งก็คือ คอนสแตนติน ฟอลคอน ชาวกรีก ตอนหลังฟอลคอนได้เดินทางมาเมืองไทย และได้รับราชการเป็นขุนนางในสมัยสมเด็จพระนารายณ์ โดยได้รับตำแหน่งเป็นออกญาวิชเยนทร์ เป็นบุคคลที่พระนารายณ์ไว้วางพระทัยมาก ซึ่งในจดหมายเหตุฟอร์บังได้บรรยายถึงลักษณะนิสัยของออกญาวิชเยนทร์ ว่าเป็นคนที่นิสัยไม่ดีขี้อิจฉา อกตัญญู ซึ่งฟอร์บังพยายามจะบอกกับผู้อ่านว่า ออกญาวิชเยนทร์เป็นคนไม่ดีและทำอะไรเพื่อหวังผลประโยชน์แก่ตนเอง ขุนนางและประชาชนส่วนใหญ่ต่างไม่ชอบออกญาวิชเยนทร์ ซึ่งเรื่องราวที่ฟอร์บังบันทึกไว้นั้นขัดแย้งกับเอกสารของจดหมายเหตุบาทหลวงเดอะแบสที่กล่าวถึงความดีงามของออกญาวิชเยนทร์ที่เป็นคนดีเป็นที่รักของคนไทยและคนฝรั่งเศส จากเอกสารต่างชาติทั้งสองทำให้เราเห็นความขัดแย้งของข้อมูลได้อย่างชัดเจนว่าเอกสารทั้งสองพูดไว้ไม่ตรงกัน ซึ่งในจดหมายเหตุของฟอร์บังได้เล่าถึงลักษณะนิสัยและเรื่องราวของออกญาวิชเยนทร์ไว้ดังนี้ คือ ออกญาวิชเยนทร์ คนอกตัญญู เพราะได้กล่าวหาเจ้าพระยาคลัง ซึ่งเป็นบุคคลที่บุญคุณกับเขาว่าใช้อำนาจราชการในทางมิชอบ ทำให้เจ้าพระยาคลังถูกปลดออกจากราชการ และด้วยเหตุนี้จึงทำให้คนในอยุธยาเริ่มรังเกียจออกญาวิชเยนทร์ ส่วนขุนนางทั้งผู้ใหญ่ผู้น้อย ต่างก็เริ่มรังเกียจออกญาวิชเยนทร์ด้วยเช่นกัน เพราะขุนนางเหล่านี้ เริ่มระแวงว่าพวกเขาอาจถูกใส่ร้ายเหมือนเจ้าพระยาคลัง พวกขุนนางจึงวางแผนกันอย่างลับๆ ที่จะสำเร็จโทษออกญาวิชเยนทร์ แต่เขารู้ตัวเสียก่อน จึงกราบบังคมทูลให้พระนารายณ์ลงพระอาญาขุนนางเหล่านี้ซึ่งมีถึง ๓๐๐ คน ฟอร์บังยังบรรบายอีกว่าออกญาวิชเยนทร์ อ้างพระราชอำนาของพระนารายณ์กดขี่ ข่มเหงประชาชน สะสมทรัพย์ไว้มาก โดยริบสินค้าและทำการค้าขายเอง เขาเป็นคนเดียวที่สามารถค้าขายกับต่างประเทศได้ จากจดหมายเหตุฟอร์บัง ได้มีการบรรยายให้เห็นว่าออกญาวิชเยนทร์นั้น เป็นบุคคลที่มีความมั่งคั่ง มีทรัพย์สินมากมากมายหลังจากที่ได้มารับราชการในอาณาจักรอยุธยา ออกญาวิชเยนทร์รู้ดีว่ามีขุนนางจำนวนมากที่ไม่ชอบเขา ถ้าหากพระนารายณ์เป็นอะไรไปอาจทำให้เขาตกที่นั่งลำบาก เขาจึงพยายามโน้มน้าวให้พระนารายณ์รับรองชาวต่างประเทศและให้สร้างป้อมปราการให้ชาวต่างประเทศควบคุม ต่อมาก็ได้ทูลให้พระนารายณ์เจริญสัมพันธไมตรีกับต่างประเทศเพื่อจะได้รับประโยชน์นานัปการ ซึ่งพระนารายณ์ก็ทรงเชื่อ จึงได้ส่งพระราชสาสน์ติดต่อเจริญสัมพันธไมตรีกับพระเจ้าหลุยส์ที่ ๑๔ ประเทศฝรั่งเศส โดยออกญาวิชเยนทร์ฝากสาสน์ไปยังพระเจ้าหลุยส์ที่ ๑๔ ซึ่งในสาสน์มีเนื้อหาใจความสรุปได้ว่าสมเด็จพระนารายณ์มหาราชจะทรงยอมเข้ารีตด้วย เมื่อพระเจ้าหลุยส์ได้รับสาสน์จากออกญาวิชเยนทร์ก็ทรงเห็นชอบที่จะทำตามคำขอของออกญาวิชเยนทร์จึงส่งคณะทูตมาเจริญสัมพันธไมตรี แต่อันที่จริงแล้วฟอร์บังได้กล่าวไว้ในจดหมายเหตุว่าสมเด็จพระนารายณ์ไม่ได้มีที่ท่าที่จะยอมเข้ารีตดั่งที่ออกญาวิชเยนทร์ได้เขียนไว้ในสาสน์แต่อย่างใด แสดงให้เห็นว่าออกญาวิชเยนทร์โกหกแต่ไม่รู้ว่าเป็นเพราะเหตุผลใด ฟอร์บังได้กล่าวอีกว่าออกญาวิชเยนทร์เป็นคนที่ขี้อิจฉา ริษยา ออกญาวิชเยนทร์อิจฉาฟอร์บัง เนื่องจากไม่พอใจที่พระนารายณ์ชื่นชอบและพอใจในตัวฟอร์บังมากกว่า จึงทำให้ออกญาวิชเยนทร์วางแผนที่จะลอบทำร้ายฟอร์บังให้เสียชีวิตอยู่หลายครั้ง เช่น เมื่อครั้งที่ฟอร์บังป่วยออกญาวิชเยนทร์ได้ส่งนมข้นใส่ยาพิษมาให้ แต่ฟอร์บังไม่ได้กิน แต่คนใช้ทั้งสี่กินเข้าไปแล้วล้มป่วย นอกจากนี้อีกเหตุการณ์ คือ ออกญาวิชเยนทร์ได้ส่งฟอร์บังไปให้ไกลจากพระนครโดยมีจุดมุ่งหมายให้ฟอร์บังเสียชีวิต เช่น ออกญาวิชเยนทร์ วางแผนให้ฟอร์บังไปปราบกบฏมักกะสัน ซึ่งเป็นแขกหัวรุนแรงและมีความร้ายกาจอย่างยิ่ง นอกจากนี้ยังใส่ให้ฟอร์บังไปจับเรืออังกฤษลำหนึ่งโดยออกญาวิชเยนทร์กล่าวหาว่านายเรือลำนี้เคยฉ้อโกงสินค้า โดยมีพระราชโองการให้ไปจับกุมนายเรือโดยขึ้นไปบนเรือลำนี้กับนายทหารเพียงสองคนเท่านั้น จากจดหมายเหตุฟอร์บังทำให้เราได้เห็นลักษณะนิสัยอีกด้านหนึ่งของออกญาวิชเยนทร์ที่เป็นคนอกกตัญญู ขี้อิจฉา นิสัยไม่ดี และเป็นที่รังเกียจของขุนนาง ซึ่งต่างจากบันทึกของเดอะแบสที่กล่าวถึงออกญาวิชเยนทร์ในแง่ดีเป็นที่รักของขุนนางไทยและขุนนางฝรั่งเศส เป็นคนดี มีคนนับหน้าถือตาเป็นที่เคารพรักของคนสยาม เราจะพบว่าเอกสารจดหมายเหตุเดอะแบสและจดหมายเหตุฟอร์บังมีความขัดแย้งกันในเรื่องลักษณะนิสัยของออกญาวิชเยนทร์ หมดแล้วน่ะคะ สำหรับข้อมูลที่นำมาจากจดหมายเหตุฟอร์บัง ตั้งแต่บล็อกนี้ไปจนถึงกบฏมักกะสันนี่ ข้อมูลอ้างอิงมาจากเอกสารของฟอร์บังหมดเลย (ยกเว้นเรื่องการขึ้นครองราชย์ของพระเพทราชา) บล็อกนี้เป็นบล็อกสุดท้ายที่จะนำข้อมูลมาจากเอกสารของฟอร์บังน่ะคะ พอละเดี๋ยวคนจะเข้าใจผิดหาว่ายัยนี่เป็นอะไรหนักหนากับตาฟอร์บัง   Create Date : 24 ตุลาคม 2552     Last Update : 29 ธันวาคม 2552 12:41:54 น. Counter : 1371 Pageviews.   16 comment Share Tweet

• Webmaster - BlogGang

• My Exteen Blog
• My Ameba Blog
• My Twitter
• BlogGang.com