โดย อาจารย์ดีพร้อม ไชยวงศ์เกียรติ

นายกสมาคมนักวิจัยและเพาะเห็ดแห่งประเทศไทย

ข้าราชการบำนาญภาควิชาจุลชีววิทยา มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

สูตรการหมักเพื่อใช้ปริมาณมากๆ (เพิ่มเติม)

การหมักขยายเชื้อด้วยน้ำมะพร้าวอ่อน(ขยายแบบจำนวนมากในคราวเดียว) ใช้น้ำมะพร้าวอ่อน ๕๐ ลูก(ที่เพิ่งเฉาะออกจากลูกใหม่ๆ ) เฉาะเทน้ำใส่กะละมังหรือถังที่สะอาด ใส่เชื้อ ๕ช้อนแกง กวนให้เชื้อกระจายทั่ว เป่าอากาศแบบตู้ปลา (ใช้หัวทรายที่สะอาด ๒-๓ หัวเพื่อให้อากาศมากพอ) เป่าอากาศ ๒๔-๔๘ ชั่วโมง ครบเวลานำไปผสมน้ำเปล่าอีก ๔๐-๕๐ปิ๊บ (๘๐๐-๑,๐๐๐ ลิตร) แล้วนำไปฉีด

การหมักขยายสูตรนมกล่องครั้งละมากๆ : ใช้นมผง ๕๐ กล่อง (เปิดเทออกจากกล่อง)เทใส่กะละมังหรืองถังสะอาด ใส่เชื้อบาซิลลัส ที่ต้องการหมัก ๕ ช้อนแกงกวนให้เชื้อกระจายทั่ว เป่าอากาศแบบตู้ปลา (ใช้หัวทรายที่สะอาด ๒-๓ หัวเพื่อให้อากาศมากพอ) เป่าอากาศ ๒๔-๔๘ ชั่วโมง ครบเวลานำไปผสมน้ำเปล่าอีก ๔๐-๕๐ปิ๊บ (๘๐๐-๑,๐๐๐ ลิตร) แล้วนำไปฉีด

การหมักขยายสูตรนมผงชงเลี้ยงเด็กครี้งละมาก ๆ : ใช้นมผง๕๐ ช้อนแกง ชงในน้ำร้อน ๕๐ แก้ว เทรวมในกะละมังหรือถังที่สะอาดชงเสร็จทิ้งให้เย็นหรืออุ่นๆ ใส่เชื้อ ๕ ช้อนแกง กวนให้เชื้อกระจายทั่วเป่าอากาศแบบตู้ปลา (ใช้หัวทรายที่สะอาด ๒-๓ หัว เพื่อให้อากาศมากพอ) เป่าอากาศ๒๔-๔๘ ชั่วโมง ครบเวลานำไปผสมน้ำเปล่าอีก ๔๐-๕๐ ปิ๊บ (๘๐๐ – ๑,๐๐๐ ลิตร)แล้วนำไปฉีด

สูตรทั้งหมดนี้เกษตรกรสามารถเลือกสูตรใดก็ได้ตามความเหมาะสมสามารถหมักขยายเชื้อพลายแก้ว หรือบีทีชีวภาพ หรือไมโตฟากัส โดยหมักแยกกันแล้วเวลาฉีดสามารถนำมารวมกันแล้วฉีดพร้มกันได้

โดยปกติหมักสูตรนมเมื่อหมักไปแล้ว นมบางส่วนจะเกาะตัวเป็นก้อน เมื่อหมักครบเวลาพยายามบี้ กวนคนนมที่เป็นก้อนให้เละ เพื่อเวลาฉีดจะได้ไม่ติดหัวฉีดและเป็นการกวนบี้เชื้อก่อนฉีดให้เชื้อกระจายตัว และกรองก่อนฉีดเพื่อป้องกันก้อนนมอุดตันหัวฉีดแต่หากหมักด้วยสูตรน้ำมะพร้าวอ่อนจะไม่มีปัญหาเรื่องเกาะก้อน

ในการหมักที่ใช้เครื่องเป่าอากาศหากมีฟองบ้างก็ไม่เป็นไร เพราะเชื้อส่วนใหญ่จะอยู่ในน้ำหมักอาจหมักในถังสูงเพื่อป้องกันฟองล้น แต่หากหมักในถังเครื่องเป่าอากาศควรมีกำลังมากพอที่จะให้ฟองอากาศได้มากและต้องเพิ่มจำนวนหัวทรายให้อากาศเชื้อที่เราหมักเป็นสิ่งมีชีวิตต้องฉีดในตอนเย็นจะดีที่สุดฉีดให้เปียก แต่อย่าให้แฉะน้ำขัง มิฉะนั้น จะทำให้เส้นใยหรือดอกเห็ดเน่าได้ถ้าดอกตอนเย็นจะดีที่สุด ฉีดให้เปียก แต่อย่าให้แฉะน้ำขัง มิฉะนั้นจะทำให้เส้นใยหรือดอกเห็ดเน่าได้ ถ้าดอกเห็ดเน่าแสดงว่า ฉีดแฉะไปส่วนมากมักฉีดก้อนเห็ดตอนเก็บดอกออกหมด

เชื้อหากเราหมักจนครบเวลา ๔๘ ชั่วโมง (เชื้อหมักนี้เป็นลักษณะเชื้อสด)ต้องฉีดครั้งเดียวให้หมด ไม่สามารถเก็บรอไว้ฉีดได้ เพราะหลังจากจาก ๔๘ชั่วโมงไปแล้ว เชื้อจะลดจำนวนลงเรื่อย ๆ ตามวงจรชีวิตของจุลินทรีย์จึงควรวางแผนให้ดี

บีทีชีวภาพเมื่อหมักจะมีกลิ่นดึงดูดให้หนอนมากินหากหนอนกินเชื้อได้มาก หนอนก็จะป่วย ตายเร็ว และตายมากดังนั้นเวลาฉีดจึงไม่ควรผสมพวกชีวภาพไล่หนอน เพราะจะทำให้หนอนกินเชื้อได้น้อยฉีดวันแรกหนอนยังไม่ตาย แต่หนอนจะเริ่มช้าลง วันที่ ๒ หนอนหยุดทำลายพืชหนอนเล็กเริ่มตาย วันที่ ๓ หนอนตัวใหญ่เริ่มตาย วันที่ ๔ หนอนตายหมด

ในการฉีดควรเติมสารเปียกใบหรือสารจับใบเพือ่ฉีดน้ำหมักเชื้อไปแล้วน้ำหมักเชื้อจะได้แผ่กระจายเปียกซึมทั่วถึงซอกมุมที่เราฉีดเป้นการเพิ่มประสิทธิภาพให้กับเชื้ออีกทางหนึ่ง

หากโรคเชื้อราหรือหนอน หรือไรระบาดในเห็ดมาก หมักฉีด ๓ – ๕ วันครั้ง ปกติฉีด ๗ วันครั้งจุดไหนหรือบริเวณไหนที่มีปัญหามาก ๆ ควรฉีดเน้นอย่างประณีต

เวลาในการหมักเชื้อที่เหมาะสมที่สุดประมาณ๓๖ ชั่วโมง ตัวอย่างเช่น หมักเชื้อเช้าวันที่ ๑ หมักจนถึงช่วงเย็นวันที่ ๒(ครบประมาณ ๓๖ ชั่วโมง) เราสามารถนำมาผสมน้ำฉีดได้ทันที ในเห็ดตอนเย็นไม่มีแสงแดดหรือแสงแดดอ่อนๆ ในพืชหากฉีดพ่นไปแล้ว ฝนตก หมักฉีดพ่นซ้ำ

ปัญหาปลวกปลวกทำลายและกัดกินถุงก้อนเชื้อเห็ด เราสามารถใช้จุลินทรีย์ ชื่อว่า เมธาไรเซียมเพื่อกำจัดปลวกและทดแทนสารเคมี

ราเมธาไรเซียมเป็นปรสิตของปลวก ในทางการค้าจะผลิตออกมาในรูปผงสปอร์การใช้แกะดินที่ปลวกทำอุโมงค์หุ้มทางเดิน หากพบตัวปลวกไปมายิ่งดีโรยผงเชื้อเมธาไรเซียมให้โดนตัวปลวกหรือไม่เจอปลวกให้โรยกระจายรอให้ปลวกเดินผ่านมาสัมผัสเชื้อปลวกตัวแรกเปื้อน อีกตัวก็จะมาเลียทำความสะอาด เชื้อก็จะค่อยๆกระจายไปทั่วปลกวทุกตัวในจอมปลวก เชื้อจะงอกเส้นใยออกมากินปลวก จนปลวกค่อยๆ หมดไปบางครั้งตัวตายก็จะถูกลากไปทิ้ง ตัวใหม่ก็เข้ามาทำงานแทนจึงต้องใช้เวลาในการกำจัดปลวกทั้งรัง โดยอาจโรยซ้ำ ๆ หลายครั้ง ๕-๗ วันครั้ง สัก ๓– ๔ ครั้ง

เมื่อปลวกรังเก่าถูกกำจัดวงจรชีวิตปลวกรังใหม่จะเข้ามาแทนที่ โดยสังเกตได้จากแมลงเม่าที่บินกระจายนั่นคือตัวบ่งชี้ว่าจะมีรังปลวกรังใหม่เกิดขึ้นจึงอาจมีการใช้เชื้อราเมธาไรเซียมหว่านโดยพื้นที่หรือบริเวณรอบๆ โรงเห็ดเป็นระยะๆ

(ที่มา : หนังสือ เห็ดไทย๒๕๕๑, สมาคมนักวิจัยและเพาะเห็ดแห่งประเทศไทย, ISSN ๐๑๒๕-๘๓๑๑)

นอกจากจะได้ความรู้ในเรื่องการหมักขยายเชื้อแบบจำนวนมากเรายังได้รับรู้เทคนิคการกำจัดปลวกแบบปลอดสารพิษเพิ่มเข้าไปด้วยช่วยให้ผู้ที่กำลังมีปัญหาในเรื่องปลวกทำลายสิ่งปลูกสร้างอาคารบ้านเรืองสามารถที่จะนำไปประยุกต์ใช้แก้ไขได้อย่างสบายไร้สารพิษเพราะเชื้อเมธาไรเซียมนั้นเป็นจุลินทรีย์ที่เป็นอันตรายต่อปลวกเพียงอย่างเดียวเท่านั้นไม่เป็นอันตรายต่อมนุษย์ สัตว์เลี้ยง และสิ่งมีชีวิตอื่นๆ นอกจากปลวกคาดว่าจะช่วยประหยัดค่าใช้จ่ายในการจ้างบริษัทกำจัดปลวกไปหลายพันหลายหมื่นบาทต่อปีเลยทีเดียว

มนตรี บุญจรัส

ชมรมเกษตรปลอดสารพิษ www.thaigreenagro.com

Create Date : 30 พฤษภาคม 2555
Last Update : 30 พฤษภาคม 2555 7:28:08 น.		1 comments
Counter : 2088 Pageviews.
Share Tweet