(๑) พระญาสีตนุราชะได้เป็นใหญ่ในเมืองใหญ่กบิลพัสดุแทนพระญาไชยเสนะ ขณะเดียวกันกับพระญาอัญชนะสักกะได้เป็นใหญ่ในเมืองใหญ่เทวหนครแทนพระญาเทวหสักกะ ส่วนกาลเทวิละผู้น้องออกบวชเป็นฤษีและคาดได้ว่าคงเป็นใหญ่ในหมู่ฤษีด้วยเช่นกัน

(๒) อันว่าศักราชนั้นหมายถึงปีของพระราชาผู้เป็นใหญ่กว่าคนทั้งหลายและราชาผู้เป็นใหญ่กว่าท้าวพระญาทั้งหลายในเมืองทั้งหลาย คือกำหนดนับจำนวนปีที่พระมหากษัตริย์เสวยราชสมบัติในเมืองใหญ่และกลุ่มเมืองในเครือข่ายพระราชอำนาจ ราชาผู้เป็นใหญ่ระดับมหาจักรพรรดิก็จึงมักลบการนับเวลาแบบเดิมแล้วตั้งการนับเวลาขึ้นมานับหนึ่งใหม่ ตามปีที่พระองค์มีอำนาจปกครองอยู่นั้น แล้วยังแผ่อิทธิพลการบังคับใช้ศักราชใหม่ของตนไปตามเมืองทั้งปวงในพระราชอำนาจ รวมทั้งการนับกำหนดระบุเลขนับปีควบคลุมไปทุกด้าน

(๓) เมื่อไปเปิดดูในตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่แล้ว โบราณาจารย์เล่าว่า “กาลเทวิลรสี แลพระญาอัญชนะ กับพระญาสีหตนะ ตัดสกราชโบราณอันชือ’กิงนวสันต์’นั้นเสีย แล้วตั้งสักราชใหม่ตัว ๑ ไป”
ศักราชโบราณเดิมชื่อ ’กิงนวสันตศักราช’ จะเป็น ’ศักราชสัปตฤกษ์ชื่อโลกกาล’ หรือว่าเป็น ‘ศักราชกาลียุค’ ดังกล่าวถึงในตอนที่แล้ว หรือประการใด ผู้เขียนบทความนี้ขอยอมรับซื่อ ๆ ว่า “ผู้ข้าบ่รู้ แท้ ๆ”ครับ
ส่วนศักราชใหม่ที่ตั้งขึ้นก็จะกลายเป็น’ สกราชโบราณ’ ตามท้องเรื่องลำดับต่อไป
‘อัญชนะสกราช’ นี้ผู้อ่านตำนานเมืองใหญ่ในล้านนาจะต้องรู้จักไว้เป็นพื้นฐานก่อน เพื่อก้าวไปสู่ความเข้าใจ’พุทธศักราช’และ’จุลศักราช’ที่ท่านผู้แต่งตำนานใช้กำกับลำดับเวลา

(๑) สกราชตัวใหม่ (ก็คือที่ท่านเล่าว่า -- “กาลเทวิลรสี แลพระญาอัญชนะ กับพระญาสีหตนะ ตัดสกราชโบราณอันชือ’กิงนวสันต์’ นั้นเสีย แล้วตั้งสักราชใหม่ตัว ๑ ไป“) ลำดับมาได้ ๖๗ ตัว พระเจ้าเรา (สิทธัตถโพธิสัตต์) ลงมาเอาปฏิสนธิ

(๒) สักราช ๖๘ ตัว พระ(พุทธ)เจ้าเกิด

(๓) สกราชได้ ๑๔๘ ตัว พระพุทธเจ้าเรานิพพาน เดือน ๘ เพง(เพ็ญ) วันอังคาร

(๔) เถิงเดือน ๑๒ เพง มหาอานันทเถรเจ้า(พระอานนท์)ได้เถิงอรหันตา

(๕) แล้วสังคายนาธัมม์เปนปฐมะ (ภายในคือฝ่ายสงฆ์)มีอรหันตา ๕๐๐ ตน มีมหากัสกัปปเถรเจ้าเปนประธาน ภายนอก(ฝ่ายฆราวาสหรือฝ่ายบ้านเมือง)มีอชาตสัตตู(เป็นประธาน)แล

(๖) ตัด’อัญชนะสกราช’ ๑๔๘ ตัวนั้นเสีย ตั้งสกราชใหม่ตัว ๑ ไป (คือพุทธศักราช นับไปแต่ปีพระพุทธเจ้าปรินิพพาน และ/หรือพบอีกในบางแห่งของตำนานล้านนาว่านับภายหลังปีพระพุทธเจ้าปรินิพพาน ๑ ปี หรือ ๒ ปี ก็มีอยู่ ดังที่พระยาประชากิจกรจักร์วินิจฉัย ตรวจสอบแล้วเห็นว่าการกำหนดพุทธกาลหรือตั้งพุทธศักราชไม่เกี่ยวกับทางคำนวณในวิธีโหราศาสตร์ และคงจะพึ่งลงแบบ เมื่อภายหลังการสังคายนาพระไตรปิฏกครั้งที่ ๓ แล้วมา)

(๗) สกราชใหม่ลำดับมาได้ ๑๐๐ ปี เถิงเช่นพระญากาลาโสกแลมหายัสสเถรเจ้า มีอรหันตา ๗๐๐ ตน สังคายนาธัมม์เปนถ้วน ๒

(และจากปี พ.ศ. ๑๐๐ นั้น)ลำดับมาได้(อีก) ๑๑๘ ปี (๘) เถิงพระญาอโสกธัมมราชะแลมหาโมคคัลลีเถรเจ้ากับอรหันตาพัน(๑,๐๐๐)ตน กระทำสังคายนาเปนถ้วน ๓ สกราชได้ ๒๑๘ ตัว

(จากปี พ.ศ ๒๑๘ นั้น)ลำดับมาได้ ๒๐๐ ปี (๙) สกราชได้ ๔๑๘ ตัว นางจามเทวีเกิด (ตอนนี้ท้องเรื่องลำดับท้าวพระญาราชามหากษัทตริย์ตามลำดับเวลาก็ย้ายมาอยู่ในเมืองใหญ่ในเขตแค้วนล้านนาแล้ว)

ดังที่กล่าวมาแล้วว่า ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่เล่าว่า นางจามเทวีเกิดเมื่อปี พ.ศ. ๔๑๘
(๑๐) สกราชได้ ๔๕๖ ก่อเวียงละพูน (เมืองลำพูน)

(๑๑) สักราช ๔๕๘ ตัว นางจามเทวีลุก(เดินทาง)แต่เมืองละโว้ขึ้นมากินเมืองละพูน
(ถึงตรงนี้ขอแทรกข้อสังเกตไว้อีกว่า นอกจากออกชื่อ ’เวียง/เมืองละพูน’ คือ ’เมืองหริภุญชัย’ แล้วตำนานยังเอ่ยชื่อ ’เมืองละโว้’ อีกด้วย)

(๑๒) มหันตยสแลอินทวรยส(ลูกชายฝาแฝดของนางจามเทวี)ทังสองพี่น้องเกิดปีนั้น (สักราช ๔๕๘ ตัว)

(๑๓) จามเทวีกินเมืองละพูนได้ ๕๓ ปี อายุ(พระนาง) ๙๒ ปี (ตรงกับปีพุทธ)สักราชได้ ๕๕๐
(๑๔) มหันตยสกินเมืองแทนด้วยลำดับมา (จนกระทั่งถึงปีพุทธ)สักราชได้ ๕๖๐ ปี

(๑๕) ตัวพระญาพันธุมัตติธัมมิกราชะเมืองลังกาตัดสกราช ๕๖๐ นั้นเสีย แล้วตั้งสกราชใหม่ตัว ๑ ไป

(๑๖) พันธุมัตติสกราช ลำดับมาได้ ๓๔๓ (ตัว) พระญาอาทิตย์เปนพระญากินเมืองหริภุญชัย
(๑๗) (หลังจากพันธุมัตติสกราช ๓๔๓ ในรัชกาลพระญาอาทิตย์นั้น ต่อมาอีก)ได้ ๓ ปี ก่อเจติยะหลวงละพูน (ปีที่ก่อเจดีย์หลวงลำพูนนั้น ตรงกับพุทธ)สกราชได้ ๙๐๖ ตัว แต่พระ(พุทธ)เจ้านิพพานมาแล

(๑๘) ลำดับพันธุสกราชมา ๖๒๒ พระญาตรีจักชุอนุรุทธธัมมิราชะเปนใหญ่ในชัมพูทวีป(พุกาม) ตัดสกราช ๖๒๒ นั้นเสียในปีเปิกเส็ด (จอ) แล้วตั้งสกราชใหม่ตัว ๑ ไป ในปีกัดใค้ (กุน) วันนั้นแล.

“จุลศักราชซึ่งใช้มาจนในปัจจุบันนี้นั้นเป็น ’ศักราชโหรา’ ซึ่งตัดออกจาก ’ปีกาลียุค’ เมื่อล่วงได้ ๓๗๓๙ แล้ว (…) เรียกว่า ‘นวตึสันติ’ ศักราชนี้ตั้งขึ้นในประเทศภุกาม (…ตรงกับ) เมื่อพระพุทธศาสนากาลล่วงได้ ๑๑๘๒ วัสสา แต่ลด ๑ ปีเป็นเกณฑ์กหัมปายา ๑๑๘๑ ไว้สำหรับลบบวกจุลศักราชกับพุทธกาล

(…) ศักราชที่ใช้ในประเทศคงมีที่มาอยู่ ๔ อย่าง คือ
(๑) พุทธศักราชมากับพุทธศาสนา
(๒) มหาศักราชหรือสักกะรูปกาลมากับพราหมณ์ไสยศาสตร์ จึงใช้เกณฑ์ ๖๒๑ สำหรับลบบวกพุทธศักราชกับมหาศักราช
(๓) จุลศักราชมากับโหราศาสตร์มีเกณฑ์ ๕๖๐ สำหรับลบบวกกันกับมหาศักราช
(๔) รัชศักราชต่าง ๆ อันพระราชาบัญญัติเช่น ร.ศ. และปีราชสมบัติ เช่นศักราชจีนเป็นต้น
ถ้ารวมใจความก็เป็น ๓ ประเภท คือศักราชศาสนาหนึ่ง ศักราชโหราหนึ่ง ศักราชราชาหนึ่ง เท่านี้”

Create Date : 11 กันยายน 2549
Last Update : 11 กันยายน 2549 22:39:45 น.		2 comments
Counter : 1230 Pageviews.
Share Tweet