#หยวนหมิงจงฮ่องเต้ พ.ศ. 1872 1872 #พรรณีเกษกมล
#พรรณีเกษกมล
#หยวนหมิงจงฮ่องเต้ พ.ศ. 1872 – 1872
หยวนหมิงจงฮ่องเต้เป็นฮ่องเต้องค์ที่ 14 แห่งราชวงศ์หยวน
หยวนหมิงจงฮ่องเต้พระนามเดิม ทิวช์เตมูร์กูซาลา หรือคูตุกตูข่าน ประสูติวันที่ 22 ธันวาคม พ.ศ.1843 สวรรคตวันที่ 30 สิงหาคม พ.ศ. 1872
เป็นพระโอรสองค์โตของฮ่องเต้องค์ที่ 8 หยวนหวู่จงฮ่องเต้ พระมารดาเป็นชาวมองโกล และเป็นพระเชษฐาของฮ่องเต้องค์ที่ 13 หยวนเหวินจงฮ่องเต้
เมื่อพระอนุชาครองราชย์ แทนที่จะเป็นตนเองได้เพียงปีเดียว ได้ทำการยึดอำนาจ แต่ไม่สามารถครองอำนาจนั้นได้ตลอดรอดฝั่ง
ที่น่าสงสัย คือ ทำไมเป็นถึงพระโอรสองค์โต แต่กลับไม่ได้รับสิทธิที่จะขึ้นครองราชย์ แล้วทำไมจึงเกิดการแก่งแย่งชิงราชสมบัติจากพระอนุชา
คงจำกันได้ว่า เมื่อพระบิดาหยวนหวู่จงฮ่องเต้สวรรคตนั้น
ทิวช์ กูซาลาเป็นองค์รัชทายาท แทนที่จะได้ขึ้นครองราชย์ต่อจากพระบิดากลับโดนอายูบาร์ดา บูยานตูข่านแย่งบัลลังก์ไปและโดนให้ออกจากตำแหน่งในรัฐบาลกลาง
ครั้นสิ้นรัชกาลของเขาคนอื่นได้ครองราชย์ต่อ โดยทิวช์ กูซาลายังไม่มีสิทธิ์อีก จนกระทั่งพระอนุชาได้ขึ้นครองราชย์เป็นฮ่องเต้องค์ที่ 13 ด้วยความรู้สึกที่โดนแย่งชิงมาตลอด เลยฮึดสู้สิ่งที่ควรจะเป็นของตนและก็ได้มา แต่แล้วกลับไม่สามารถยึดอำนาจไว้ให้อยู่กับตนได้นาน
อายูบาร์ดา บูยานตูข่านเป็นพระอนุชาของทิวช์ กูซาลา แต่ต่างพระมารดากัน ดากิพระมารดาของอายูบาร์ดา บูยานตูข่านอยู่ในตระกูลคุนกิรัทที่มีอำนาจในราชสำนักมาก
เมื่อสิ้นหยวนหวู่จงฮ่องเต้ ตระกูลคุนกิรัทได้จัดการให้เชื้อสายของตนได้เป็นฮ่องเต้ โดยมีข้อแม้ว่า ต่อไปต้องยอมให้ตระกูลกูซาราขึ้นครองราชย์ต่อไปด้วย
ในช่วงสั้น ๆ ที่ทิวช์เตมูร์ พระโอรสของคายิชานได้ครองราชย์คั่นรายการนั้น แสดงให้เห็นว่า เป็นผู้มีความสามารถหลายด้าน เขียนตำราว่าด้วยการปกครอง ที่มองให้เห็นภาพรวมของอดีต และแนวทางการจัดการกับปัจจุบันเพื่อให้ราชวงศ์เจริญก้าวหน้า แต่ในรูปแบบของชาวมองโกลไม่ใช่ชนชาติจีน
ด้วยความสามารถทางด้านการประพันธ์ วรรณกรรม การวาดรูป การอ่านตำราคลาสิก และให้การสนับสนุนกิจกรรมทางวัฒนธรรมหลายอย่าง ได้ริเริ่มโครงการที่จะเป็นจุดเริ่มต้นในการพัฒนาบ้านเมือง
ที่จริงแล้วพระองค์มีความรู้ภาษาจีนเป็นอย่างดีรวมทั้งประวัติศาสตร์ วรรณกรรม แต่ทว่ากลับนิยมชมชอบในความเป็นมองโกลมากกว่า มีความรู้ในลัทธิขงจื้อและสนับสนุนให้ผู้คนมีคุณธรรมตามลัทธิขงจื้อ
คนเก่งต้องเฮงด้วยจึงจะเจริญก้าวหน้าและอยู่ในอำนาจได้นาน
หยวนหมิงจงฮ่องเต้เป็นคนเก่งมีความสามารถแต่คงบุญน้อย โดนแย่งอำนาจไปหลายครั้งหลายครา
เมื่อแย่งอำนาจมากลับไม่สามารถยึดอำนาจให้อยู่กับตนได้
หยวนหมิงจงฮ่องเต้ได้แย่งราชสมบัติจากพระอนุชาฮ่องเต้องค์ที่ 13 หยวนเหวินจงฮ่องเต้
เมื่อมีพระชนม์ 28 พรรษา ได้พระนามว่า คูบุกตูข่าน แต่ไม่สามารถครองอำนาจได้ เพียงปีเดียวก็สวรรคต
พระอนุชาสามารถยึดอำนาจกลับคืนไปได้อีกครั้ง
การสวรรคตครั้งนี้ไม่ได้ระบุสาเหตุที่แน่ชัดแต่ภาษาชาวบ้านคิดว่า คงหนีไม่พ้นจากการวางยาหรือลอบทำร้ายเป็นแน่แท้