บทความ โดย องค์ บรรจุน

ประเพณีการสร้างเสาหงส์นั้นเป็นประเพณีที่พบเห็นได้ทั่วไปตามชุมชนชาวมอญในเมืองไทยทุกวันนี้ยังพบว่ามีปรากฏในเมืองมอญ(ประเทศพม่า) บ้างไม่ในบางวัด เช่น วัดเกาะซั่ววัดธอมแหมะซะ เมืองมะละแหม่ง แต่เดิมชาวมอญมีคติการสร้างเสาธงเป็นการสร้างเพื่อบูชาพระพุทธเจ้า ตามตำนานในพุทธประวัติแต่เดิมที่ว่ามีชาวบ้านป่าที่ยากจนเข็ญใจ ต้องการบูชาพระพุทธคุณ จึงได้กระทำไปตามอัตภาพของตนด้วยการนำผ้าห่มนอนเก่าๆของตน ผูกและชักขึ้นเหนือยอดเสา และเกิดอานิสงค์ผลบุญครั้นสิ้นชีวิตลงได้ไปเกิดเป็นพระราชาผู้มีทั้งรูปสมบัติและทรัพย์สมบัติในภพชาติต่อมา จากตำนานดังกล่าวจึงมีประเพณีการสร้างเสาธงสืบมาจนปัจจุบัน

“เสา หงส์”สำหรับวัดมอญในเมืองไทยทุกวันนี้ก็ถือว่าเป็นเรื่องธรรมดามีกันแทบทุกวัด ถึงแม้บางคนจะกล่าวว่า “เสาหงส์” มีแต่ในเมืองไทยเท่านั้นเพราะคนมอญในเมืองไทยสร้างขึ้นเพื่อรำลึกถึงเมืองหงสาวดีเมื่อต้องจากบ้านทิ้งเมืองไปอยู่เมืองไทยและเพิ่งจะมีขึ้นเมื่อราวร้อยกว่าปีมานี้เองโดยยกเอาบทพระนิพนธ์ของสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัติวงศ์ที่ตอบถวายพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ ถึงความเป็นมาของการสร้างเสาหงส์

“หงส์”เป็นสัตว์ศักดิ์สิทธิ์โดยเป็นพาหนะของพระพรหมตามคติของชาวฮินดูต่อมาเมื่อพระพุทธศาสนาเข้ามาแทนที่ผู้คนที่นับถือศาสนาฮินดูอยู่เดิมเมื่อได้เปลี่ยนมานับถือศาสนาพุทธจึงเอาคติเรื่องหงส์มาผนวกเข้ากับความเชื่อในพุทธศาสนา ในฐานะตัวแทนของพระพุทธเจ้าและ “หงส์” ก็เป็นสัตว์ชั้นสูงของผู้ที่นับถือศาสนาพุทธทุกชนชาติเช่น ไทย จีน พม่า เขมร ลาว ญวน ไม่เฉพาะมอญเท่านั้น

“เสาหงส์”นั้นสืบเนื่องมาจากสมัยก่อนที่มีการสร้างเสาแขวนธงยาวแบบธงจีนเป็นสิ่งประดับตกแต่งบ้านเมืองอย่างหนึ่งทว่าธงนั้นงามเฉพาะเวลากลางวันครั้นยามกลางคืนก็มองไม่เห็นต่อมาจึงมีคนคิดผนวกโคมไฟขึ้นบนเสานั้นด้วย ออกแบบให้เป็นรูปหงส์คาบโคมไฟห้อยลงมาไม่เกี่ยวกับความเชื่อของชาวมอญ อันเป็นต้นกำเนิดของเสาหงส์ในหมู่ชาวมอญเมืองไทยและกลายเป็นประเพณีนิยมและรับรู้กันทั่วไปว่าวัดที่มี “เสาหงส์”แสดงว่าเป็นวัดมอญ

หากเหตุผลเป็นดังกล่าวข้างต้นแล้วแสดงว่าในเมืองมอญก็ไม่จำเป็นต้องสร้าง “เสาหงส์” เพราะเมืองหงสาวดีก็อยู่ณ เมืองนั้นแล้ว พบเห็นกันอยู่ได้ง่ายแต่เท่าที่ผู้เขียนได้พบวัดมอญในเมืองพม่ามาหลายวัดก็ปรากฏมีเสาหงส์อยู่มาก มายหน้าตาผิดแผกแตกต่างกันไป และก็ไม่มีใครบอกได้ว่าเสาหงส์ในเมืองมอญมีกำเนิดมาตั้งแต่เมื่อใดถามผู้เฒ่าผู้แก่ก็บอกแต่เพียงว่ามีมานานแล้วแต่ไม่มีหลักฐานที่เป็นลายลักษณ์อักษรหรือข้อมูลอ้างอิงได้

“เสาหงส์”ของมอญจึงเป็นเรื่องที่ยังหาข้อสรุปไม่ได้ต้องค้นคว้าหาหลักฐานเพิ่มเติมกันต่อไป แต่สิ่งสะดุดตาอีกอย่างของเสาหงส์วัดธอมแมะซะในหมู่บ้านธอมแมะซะเมืองมะละแหม่งนี้ คือสร้างอยู่ข้างหน้าเจดีย์มอญเหมือนคติการสร้างอย่างในเมืองไทยพร้อมทั้งแขวนธงตะขาบเสียด้วย นอกจากไม่พบเห็นว่ามีที่วัดอื่นแล้วธงตะขาบดังกล่าวยังทำด้วยผ้าที่มีสัดส่วน ลวดลาย และรูปแบบเดียวกันกับธงตะขาบของชาวมอญพระประแดงจังหวัดสมุทรปราการเสียแต่ว่าวันที่ผู้เขียนเดินทางไปนั้นไม่มีพระสงฆ์รูปใดในวัดและชาวบ้านที่รู้เรื่องพอจะให้ความกระจ่างถึงที่มาได้ จึงได้แต่สันนิษฐานไว้เป็นสองกรณีคือหนึ่งพระมอญที่นั่นได้แบบอย่างไปจากมอญพระประแดง ด้วยความโด่งดังของประเพณีสงกรานต์มอญพระประแดงที่มีการถ่ายทอดไปทั่วประเทศเป็นข่าวไปทั่วโลก สองคนมอญในเมืองไทยทำไปถวายเสียเองข้อหลังนี้มีความเป็นไปได้มากเพราะเท่าที่เห็นนั้นรูปแบบเหมือนกันอย่างกับแกะทีเดียว

ขอบพระคุณข้อมูลจาก Openbase.in.th

ภาพจาก panoramio.com

Create Date : 15 มกราคม 2559
Last Update : 15 มกราคม 2559 11:48:51 น.		1 comments
Counter : 3624 Pageviews.
Share Tweet