1.3           การสถาปนากรมพระราชวังหลังแห่งกรุงรัตนโกสินทร์

เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงสถาปนาพระราชวงศ์ในปีขาล จัตวาศก จ.ศ. 1144 (พ.ศ. 2325) โปรดเกล้าฯ สถาปนาพระยาสุริยอภัยขึ้นเป็นสมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์  ในคราวนั้น ทรงสถาปนาพระราชวงศานุวงศ์เป็นเจ้าฟ้า 19 พระองค์ คือ สมเด็จพระพี่นาง 2 พระองค์ สมเด็จพระอนุชาธิราช 1 พระองค์ สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ 4 พระองค์ สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ 11 พระองค์ และพระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าลา (พระโอรสของสมเด็จพระชนกนารถ) โปรดให้เป็นสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอเจ้าฟ้าด้วยอีกพระองค์หนึ่ง ในครั้งนั้น มีเจ้านายที่โปรดสถาปนา ดังนี้

-           สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอพระองค์ใหญ่ เป็นกรมพระเทพสุดาวดี

-           สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอพระองค์น้อย เป็น กรมพระศรีสุดารักษ์

-           สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าลา เป็นกรมหลวงจักรเจษฎา

-           สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้าบุญเมือง (พระอภัยสุริยา) เป็น สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงธิเบศรบดินทร์

-           สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้าทองจีน (หลวงนายฤทธิ์) เป็น สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงนรินทร์รณเรศ

-           เจ้าฟ้าตัน เป็น สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงเทพหริรักษ์

-           นายกวดมหาดเล็กหุ้มแพร พระสามีพระองค์เจ้ากุ เป็นกรมหมื่นนรินทรพิทักษ์

นอกจากนี้ ทรงสถาปนาพระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าทั้งสี่พระองค์ ดังนี้

-           สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอิศรสุนทร

-           สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ กรมขุนศรีสุนทรเทพ

-           สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนเสนานุรักษ์

-           สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าประภาวดี

ในการสถาปนาสมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้าทองอินเป็นสมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์นั้น พระราชทานเครื่องสูง 3 ชั้นคันประดับมุกและเรือดั้งแห่คู่หนึ่ง เป็นเครื่องประดับพระเกียรติยศ ด้วยมีความชอบมากยิ่งกว่าพระราชภาคิไนยพระองค์อื่น

เมื่อแรกปราบดาภิเษกยังไม่ได้โปรดตั้งวังหลัง มีแต่เพียงตำแหน่งวังหน้า คือ สมเด็จพระอนุชาธิราช กรมพระราชวังบวรสถานมงคล ต่อมา โปรดเกล้าฯ สถาปนาเลื่อนสมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์  ขึ้นเป็น สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระอนุรักษ์เทเวศร์ ดำรงพระเกียรติยศในที่กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข รับพระบัญชาตามแบบอย่างกรมพระราชวังหลังแต่ก่อนในปีพ.ศ. 2328

ในพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1 ฉบับเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ กล่าวถึงการสถาปนาพระอิสริยยศ ไว้ว่า

                ...ตั้งกรมพระราชวังหลัง

                แล้วพระราชทานบำเหน็จแก่นายทัพนายกองทั้งปวงโดยสมควรแก่ความชอบ จึงทรงพระกรุณาโปรดเลื่อนให้สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ กรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์ขึ้นเป็นกรมพระอนุรักษ์เทเวศร์ ดำรงพระเกียรติยศในที่กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข รับพระบัญชาตามแบบกรมพระราชวังหลังแต่ก่อนมา

ในจดหมายเหตุ เรื่อง ทรงตั้งพระบรมวงศานุวงศ์กรุงรัตนโกสินทร์ กล่าวไว้ว่า

ถึงพ.ศ. 2329 เมื่อชนะศึกพม่าซึ่งยกมาเป็นคราวศึกใหญ่ เจ้าฟ้ากรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์ มีความชอบรบชนะพม่าที่ยกลงมาทางฝ่ายเหนือ ทรงสถาปนาเป็นกรมพระราชวังบวรสถานพิมุข พระองค์ 1

ความชอบในครั้งนั้นมีรายละเอียดเช่นไร ศึกพม่าคราวศึกใหญ่มีไพร่พลมากมายแค่ไหน และทรงเอาชนะข้าศึกด้วยวิธีใด หากเล่าเสียตอนนี้คงเสียอรรถรส ถ้าข้ามพระราชประวัติเมื่อทรงพระเยาว์ อันเป็นรากฐานพระปรีชาของขัตติยะยอดนักรบพระองค์นี้

Create Date : 20 กรกฎาคม 2555
Last Update : 22 กรกฎาคม 2555 23:28:59 น.		1 comments
Counter : 3063 Pageviews.
Share Tweet