|
การระบุชื่อโฮย่า Scientific nomenclature
ระบบการนิยามชื่อในสิ่งมีชีวิต Binomial Nomenclature
หัวข้อนี้ถ้าเป็นบุคคลที่เรียนมาทางชีววิทยา biology จะไม่จำเป็นต้องเขียนเลย แต่ไหนๆ ก็จะทำศูนย์รวมข้อมูลโฮย่าแล้ว ก็จำเป็นต้องเสริมไว้เสียหน่อย เพื่อป้องกันความสับสน
ในวงการโฮย่าไทยเราเห็นมีเรียกชื่อกันหลายแบบ ตัวอย่างเช่น
- ชื่อวิทยาศาสตร์เต็มยศ เช่น Hoya kerrii
- ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ เช่น sweetheart hoya
- ชื่อสามัญภาษาไทย เช่น หัวใจทศกัณฐ์
- ชื่อสามัญแบบไม่เป็นทางการ ส่วนมากเรียกกันในกลุ่มเล็กๆ และเรียกตามลักษณะของต้นหรือดอกที่ปรากฏต่อสายตา เช่น โฮย่าใบหัวใจสีเขียว
แต่อย่างไรก็ตาม จำเป็นที่เราจะต้องทราบชื่อวิทยาศาสตร์ (ชื่อละติน) ของสิ่งมีชีวิตเพื่อระบุชนิดอย่างแน่นอนพลิกผันเป็นอย่างอื่นไม่ได้ {โปรดสังเกตว่าอิฉันใช้คำว่า 'สิ่งมีชีวิต' ไม่ใช่โฮย่าเพียงอย่างเดียว มันเป็นชื่อในทางสากลของสิ่งมีชีวิตทุกๆ ชนิดบนโลกนี้ค่ะ ไม่ว่าในทางภาษาปากสิ่งมีชีวิตจะถูกเรียกว่าอะไร แต่ในทางวิทยาศาสตร์เขามีชื่อเดียว และเป็นที่นิยมใช้เรียกเพื่อไม่ให้ผิดพลาดจับพลัดจับผลูผิดฝาผิดตัว}
ลำดับชั้นของโฮย่า ไล่จาก kingdom ไปจนถึง genus
ที่มา : //en.wikipedia.org/wiki/Hoya
เพื่อนร่วมวงศ์ของโฮย่า ( family : Apocynaceae, sub-family: Asclepedaceae) ได้แก่ ไม้อวบน้ำ ไม้ดอกไม้ประดับที่มียางขาวจำนวนมาก เช่น รัก ไฟเดือนห้า เป็นต้น
ชื่อวิทยาศาสตร์ของโฮย่าจะประกอบด้วย ๒ คำเป็นอย่างน้อย ได้แก่ ชื่อหน้า (คือชื่อ genus) Hoya ใช้อักษรตัวแรกตัวพิมพ์ใหญ่ และชื่อหลัง (คือชื่อชนิดหรือ species) ใช้อักษรตัวแรกเป็นตัวพิมพ์เล็ก หลายท่านใช้พิมพ์ใหญ่ทั้งคู่ คงจำมาจากวิธีเขียนชื่อตัวและชื่อสกุลของ "คน" มา ซึ่งเป็นวิธีที่ผิด เนื่องจากภาษาที่นำมาใช้เขียนชื่อวิทยาศาสตร์เป็นภาษาละติน ในภาษาละตินอักษรจะเป็นตัวเอนทั้งหมด ดังนั้นเวลาพิมพ์ชื่อโฮย่าจึงต้องทำเป็นตัวเอน (italic type) ทำให้เป็นนิสัยเลยค่ะ ในทุกๆ ที่ที่สามารถทำได้ อย่างเช่นตามเวบบอร์ดภาษา php เขาก็จะมีเมนูให้เลือก หรือบางที่อย่าง bloggang.com ไม่มีเมนูให้ก็ต้องพิมพ์ลงไปเองค่ะ ด้วยคำสั่งตามโค้ด html นั่นคือ < i >อักษรที่ต้องการให้เอน< / i> เวลาพิมพ์ไม่ต้องเว้นช่องว่างนะคะติดกันไปหมดเลย
ตัวอย่าง Hoya sigillatis
สาเหตุที่ต้องใช้อักษรละตินมาตั้งชื่อโฮย่าเพราะเป็นภาษาที่ตายแล้วไม่มีพัฒนาการไปทางไหนอีก อุปมาเหมือนบทสวดมนต์ในพระพุทธศาสนาใช้ภาษาบาลีสันสกฤตที่เป็นภาษาตายแล้วเช่นกัน เพื่อป้องกันคนดัดแปลงต่อเติมเสริมให้พิสดารไปยกใหญ่ เสียความขลังของคาถาไปค่ะ คนเราชอบแปลงไงคะ อย่างภาษาไทยปัจจุบันคงเคยได้ยินกัน
ประโยคพื้นฐาน "ดูเสื้อตัวนี้สิ ขาดหมดแล้วเพราะเราชอบมาก ใส่ซะจน..." (คนพูดนึกไม่ออกว่าจะเพิ่มคำขายข้างหลังยังไงดี ทิ้งไว้ว่างๆ
ต่อมามีคนช่วยเติม "ดูเสื้อตัวนี้สิ ขาดหมดแล้วเพราะเราใส่ชอบมากใส่จะจน จ๊น....จน จนไม่รวย"
ดังนี้เป็นต้น
จึงจำเป็นยิ่งนักที่ต้องใช้ภาษาที่ตายแล้วมากำหนดถ้อยคำที่ไม่ต้องการให้แปลง/ต่อ/เติม/เสริม/ใส่ไข่ใส่สีเช่นภาษาบาลีสันสกฤตหรือละติน
มีทิปเรื่องการเขียน/พิมพ์อยู่ 2 ข้อ
- ในเวลาเขียนด้วยลายมือ ยากจะทำตัวเอน บางคนเขียนเอนเป็นปกติอยู่แล้ว อนุโลมให้ใช้การขีดเส้นใต้แทนตัวเอนได้ จะออกมาเป็น Hoya sigillatis แต่ไม่แนะนำให้ใช้เวลาพิมพ์ ทำตัวเอนสวยกว่า อ่านง่ายกว่า ถูกต้องกว่า
- ในการพิมพ์ในบทความเดียวกัน ตั้งแต่ครั้งที่ 2 เป็นต้นไป ไม่จำเป็นต้องพิมพ์ชื่อจีนัสเต็ม ให้ย่อเหลือ H. เท่านั้น เพื่อความสะดวกรวดเร็วไม่รกสายตา ก็จะออกมาเป็น H. sigillatis ทั้งนี้จะย่อได้เมื่อได้พิมพ์เต็มไปหยกๆ ไม่นานก่อนหน้านี้นะคะ ไม่ใช่การลงลายน้ำในภาพก็ย่อ เพราะถ้าภาพมันสัญจรไปในโลกไซเบอร์ คนนอกวงการมาพบเห็นไม่รู้แล้วว่า H. ย่อมาจากคำว่าอะไร
แบบที่ผิดของการพิมพ์ชื่อ
Hoya kerrii (ไม่เอน) hoya kerrii (ไม่เอน อักษรแรกไม่พิมพ์ใหญ่) Hoya Kerrii (ไม่เอน อักษรชื่อหลังพิมพ์ใหญ่)
มันเหมือนจุกจิกจู้จี้ยิบย่อยน่ารำคาญนะคะ แต่มันเป็นหลักสากลก็เลยจำต้องปฏิบัติแบบนี้ ไม่ทำตามก็เหมือนไปขับรถที่เขาขับชิดขวากัน เราดันไปขับชิดซ้าย....มันผิดและแปลกแยก ฉันท์ใดก็ฉันท์นั้น แรกๆ ทำก็ยากและผิดๆ ถูกๆ แต่ทำบ่อยๆ ก็จะชินไปเอง อิฉันงี้เข้ากระดูกดำเลยค่ะ เพราะจบมาทางสายชีววิทยาและครูบาอาจารย์ท่านเคี่ยวเข็ญ ทำรายงานหรือตอบข้อสอบไม่ทำตามนี้จะโดนหักแห่งละ 0.5 คะแนนเลยค่ะ
ความหมายของภาษาละตินที่นำมาใช้เป็นชื่อสิ่งมีชีวิตสามารถหาได้ในเวบนี้ค่ะ อิฉันไปพบมาเห็นว่ามีประโยชน์มากๆ ทำให้เราจำด้วยค่ะว่าชื่อละตินยากๆ นั้นมีคำอะไรมั่งเพราะแต่ละคำมีความหมาย Dictionary of Botanical Epithets คำที่ค้นหาด้วยดิคชันนารีดังกล่าวไม่พบ เป็นไปได้สูงว่าเป็น "ชื่อบุคคล" ได้แก่ชื่อผู้ค้นพบหรือผู้ที่ผู้ค้นพบยกย่องให้เกียรตินำมาเป็นชื่อวิทยาศาสตร์ของสิ่งมีชีวิตนั้นๆ ค่ะ
นอกจากชื่อ genus และ species แล้วโฮย่า (และสิ่งมีชีวิตอื่น) ยังมีชื่อที่สามตามมาอีกค่ะ โดยอาจจะเป็นชื่อย่อยของ species ดังนี้
- ssp. ย่อมาจาก subspecies ภาษาไทยจะเรียกอะไรไม่ค่อยมั่นใจ สงสัยจะ 'ชนิดย่อย/สปีชีส์ย่อย' ตัวอย่าง ข้าวเจ้า ข้าวเหนียว มาจากต่าง ssp. กัน
- var. ย่อมาจาก 'variety' แปลว่าพันธุ์ ในข้าว หอมมะลิ สังข์หยด เสาไห้ ฯลฯ เป็นพันธุ์
- cv. ย่อมาจาก cultivar (ทางเกษตรเรียกว่า 'พันธุ์ปลูก' ยังหาที่อิงไม่ได้ค่ะ) หมายถึงพันธุ์ ที่ได้จากการการดัดแปลงปรับปรุงโดยการกระทำของมนุษย์มากกว่าจะเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ทั้งนี้อาจจะเกิดจากการผ่าเหล่า (mutation) การผสมพันธุ์โดยมนุษย์ หรือการผันแปรของลักษณะพืชอันเนื่องมาจากการจัดการพืชหรือการเขตกรรม
เอกสารอ้างอิง
เวลาพิมพ์ชื่อ ssp. ก็ต้องเป็นตัวเอน (คำว่า ssp. ไม่ต้องเอน เอนแต่อักษรที่ตามมา) เช่น H. australis ssp. rupicola ขอยืนยันว่ายุ่งยากในการพิมพ์มากๆ ค่ะท่านผู้อ่านโดยเฉพาะเมื่อไม่มีเมนูช่วยพิมพ์ต้องกรอกโค้ด html แบบใน bloggang.com ของเรานี้
การพิมพ์ชื่อ var. ไม่ต้องเอน และคำว่า var. พิมพ์เหมือนที่เห็นนี้ทุกประการ (อักษรพิมพ์เล็กและมีจุด ที่เหลือใช้หลักการเดียวกับ ssp.
การพิมพ์ชื่อ cv. ก็ไม่ต้องเอนค่ะ แต่สามารถพิมพ์ได้สองแบบค่ะ 1. คำว่า cv. พิมพ์เหมือนที่เห็นนี้ทุกประการ ตามด้วยชื่อพีนธุ์ปลูกไม่เอน และขึ้นต้นด้วยอักษรพิมพ์ใหญ่ H. cv. Ruthie 2. ไม่ต้องใส่คำว่า cv. แต่ชื่อพันธุ์ปลูกอยู่ระหว่างเครื่องหมายฝนทอง '_' แทน ดังนี้ H. 'Ruthie' เอกสารอ้างอิง
นอกจากนี้ยังมีศัพท์อีกคำที่นำมาประกอบกับชื่อของโฮย่า นั่นคือ aff. ย่อมาจาก affinis สามารถแปลได้ว่ามีลักษณะคล้าย species หนึ่งๆ แต่ไม่ใช่ ตัวอย่างเช่น H. aff. coronaria แปลว่าโฮย่าชนิดนั้นๆ คล้าย coronaria แต่ไม่ใช่ coronaria
แหะๆๆๆ มาถึงตรงนี้แล้วรู้สึกมันยุ่งยากมากเลยค่ะ ถึงว่าสิไม่ค่อยมีคนชอบวิชา biology เหอๆๆๆ เอิ๊กกกกก !
กำลังพยายามจะเขียนเรื่องการระบุชื่อของโฮย่าด่าง variegata/albomarginata แต่ขอเวลารวบรวมข้อมูลอีกสักนิด ไม่อยากให้รับข่าวสารแบบผิดไปค่ะ
มาแล้วค่ะ จากการปรึกษาหารือดิคชันนารีภาษาละตินในชื่อวิทยาศาสตร์ Dictionary of Botanical Epithets ได้ความมาว่าดังนี้
variegata แปลว่า มีสีแตกต่างกัน (varigated leaves) คือการใบด่างนั่นเอง เหมือนชบาด่าง ชวนชมด่าง หูกระจงด่าง ที่พบเห็นกันทั่วไป ชื่อนี้มักนำไปเป็นชื่อสปีชีส์ หรือชื่อ ssp.
albomarginata แปลว่า มีขอบสีขาว (albo = white, marginata = margin) ลักษณะคล้ายๆ variegata แต่ภาษาไทยอาจจะเรียกว่า "ด่างนอก" หรือ "ขอบขาว" นั่นเอง
สำหรับโฮย่าที่มีอาการด่างได้ทั้งสองแบบที่เห็นบ่อยคือ kerrii, lanceolata 'Bella', compacta แต่อิฉันยังไม่แน่ใจการพิมพ์ variegata/albomarginata ตามชื่อละตินเขาทำกันแบบไหน เคยอ่านผ่านมาผู้เชี่ยวชาญเขาว่าจะเรียกแบบไหนต้องมี publication (เอกสารตีพิมพ์ทางวิชาการ) ที่ผ่านการรับรองแล้ว และ/หรือบรรจุอยู่ในฐานข้อมูลชื่อโฮย่าค่ะ
ถ้าศึกษาในพืชอื่น ลองค้นมาให้มีดังนี้
- ใช้ var variegata กระบองเพชร forma variegata ตัวอย่าง Haworthia cymbiformis var. variegata
- ใช้ forma variegata อะกาเว่ Agave attenuata forma variegata
- ใช้ ssp. ใน pond lily Nuphar lutea ssp. variegata
สำหรับโฮย่าอิฉันยังหาข้อสรุปไม่ได้ (สงสัยเราเซ่อค้นไม่เจอเอง) เลยขอเสนอด้วยความเห็นส่วนตัวว่า ใช้ภาษาอังกฤษก็แล้วกันค่ะ เพื่อระบุว่าด่าง ได้แก่ varigated from/white-margined form (ระบุเป็นภาษาไทยก็ได้ "ด่างใน" / "ด่างนอก" ไม่มีใครว่าผิดดี)
เฮ่อ....เหนื่อยจัง คนอ่านเหนื่อยไหมคะ
Create Date : 08 มิถุนายน 2553 | | |
Last Update : 27 มิถุนายน 2553 11:32:46 น. |
Counter : 3099 Pageviews. |
| |
|
|
|
|
| |
|
|
|
Location :
เชียงใหม่ Thailand
[Profile ทั้งหมด]
|
ฝากข้อความหลังไมค์
Rss Feed
Smember ผู้ติดตามบล็อก : 12 คน [?]
|
"แม่แป้น" เป็นนิคเนมล่าสุดที่เพื่อนชาวเน็ทตั้งให้อันเป็นภาคย่อของ "พังแป้น" ชื่อตัวละครที่เป็นช้างของชัยพฤกษ์การ์ตูน (ถ้าจำไม่ผิด) สงสัยเพราะเขาได้แรงบันดาลใจจากรูปร่างสะโอดสะองของแม่แป้นเป็นแน่ ชื่ออื่นๆ ของแม่แป้นอาจจะพบได้ในที่อื่นคือป้าบี (be_bee_th หรือ pa_bee หาตัวได้ที่ yahoo.com) เพื่อนตัวเป็นๆ เรียก "อ." ...ที่บ้านเรียก "น." เพื่อนที่พันทิปเรียกจู๋น, จู๋นๆ, จานจู๋น (มาจากชื่อ ๐๒๖ น่ะเองค่ะ) บางทียกหูโทรศัพท์ขึ้นมาก็งงตัวเองว่า ควรจะรายงานตัวว่าใครกำลังพูด !!!
|
|
|
|
|
|
|
|