Bloggang.com : i'm jaya : พระราชพิธีทวาทศมาส ๑๒ เดือนของกรุงกัมพูชา 2

พระราชพิธีทวาทศมาส ๑๒ เดือนของกรุงกัมพูชา 2

พระราชพิธีทวาทศมาส กรุงกัมพูชาที่ปรากฏหลักฐาน ในเอกสารต่าง ๆ สามารถจัดแบ่งออกได้เป็น ๓ ช่วงใหญ่ ๆ ได้แก่

๑. พระราชพิธีทวาทศมาส สมัยพระนคร

.....ปรากฏหลักฐานในศิลาจารึกเขมรสมัยพระนครบ้าง แต่มีการกล่าวถึงไม่มากนัก หลักฐานที่สำคัญของพระราชพิธีทวาทสมาสในยุคนี้จึงน่าจะได้แก่ บันทึกว่าด้วยขนบธรรมเนียมประเพณีของเจินล่า ซึ่งโจวต๋ากวานบันทึกไว้ในรัชกาล ของพระเจ้าศรีนทรวรมัน (ครองราชย์ที่เมืองพระนครศรียโศธรปุระ ระหว่างปี พ.ศ. ๑๘๓๘ - ๑๘๕๐) เป็นพระราชพิธีในราชสำนักกัมพูชา สมัยพระนครที่มีพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนา แทรกเข้ามาบ้างแล้ว เนื่องจากพระเจ้าศรีนทรวรมัน ทรงนับถือพระพุทธศาสนา นิกายเถรวาท

๒. พระราชพิธีทวาทศมาส สมัยหลังพระนคร

.....ปรากฏในพงศาวดารละแวกฉบับแปล จ.ศ. ๑๑๗๐* กล่าวถึงพระราชพิธีทวาทศมาส ในรัชกาลสมเด็จพระศรีสุริโยพรรณ (หรือพระศรีสุพรรณมาธิราช ในเอกสารไทยครองราชย์ระหว่างปี พ.ศ. ๒๑๔๔ - ๒๑๖๒) ซึ่งทรงรื้อฟื้นพระราชพิธีในราชสำนักใหม่ทั้ง ๑๒ เดือน เมื่อพระองค์ได้เสด็จกลับมาครองราชย์ ที่เกาะสลาเกต พระราชพิธีทวาทศมาสในพงศาวดารฉบับนี้ มีการแยกเป็นพระราชพิธีทางพุทธศาสตร์ และพระราชพิธีทางไสยศาสตร์อย่างชัดเจน

๓. พระราชพิธีทวาทศมาส รัชกาลสมเด็จพระหริรักษ์รามาอิศราธิบดี (พระองค์ด้วง)

.....ครองราชย์ระหว่างปี พ.ศ. ๒๓๙๐ - ๒๔๐๓ การรื้อฟื้นพระราชพิธีในยุคนี้สืบเนื่องจาก ในรัชกาลสมเด็จพระอุทัยราชา (พระองค์จันท์) และรัชกาลพระองค์เจ้ากษัตรีย์มี นั้น เวียดนามได้เข้ามาปกครองประเทศกัมพูชา และบังคับให้มีการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรม ในราชสำนักกัมพูชาไปเป็นแบบเวียดนามทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นการแต่งกายรวมทั้งการปกครอง และวัฒนธรรมอื่น ๆ ดังนั้นวัฒนธรรมกรุงกัมพูชาที่มีมาแต่เดิมจึงถูกทำลายสูญหายไปมาก**
.....เมื่อสมเด็จพระหริรักษ์รามาอิศราธิบดี (พระองค์ด้วง) ได้เสด็จกลับมาครองราชสมบัติที่กรุงอุดงค์มีชัย พระองค์จึงรื้อฟื้นการจัดพระราชพิธีทวาทศมาสขึ้นใหม่ทั้ง ๑๒ เดือน ดังปรากฏในราชพงศาวดารกรุงกัมพูชา ฉบับนักองค์นพรัตน์ เป็นต้น***

๔. พระราชพิธีทวาทศมาส สมัยปัจจุบัน****

.....ปรากฏในพระราชพิธีทวาทศมาส ภาค ๑-๓ ฉบับภาษาเขมรของ ออกญาเทพพิทู (ฌึม กรอเสม) และขุนอุดมปรีชา (จาบ พิน) กล่าวถึงพระราชพิธีทวาทศมาส ซึ่งจัดขึ้นในรัชกาลสมเด็จพระนโรดม บรมรามเทวาวตาร รัชกาลสมเด็จพระสีสุวัตถิ์ รัชกาลสมเด็จพระสีสุวัตถิ์มุนีวงศ์ รัชกาลสมเด็จพระนโรดมสีหนุวรมัน และรัชกาลสมเด็จพระนโรดมสุรามฤต หนังสือนิราศนครวัด พระนิพนธ์สามเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ได้ทรงบันทึกพระราชพิธีต่าง ๆ ในรัชกาลสมเด็จพระศรีสวัสดิ์ (สีสุวัตถิ์) ไว้อย่างสังเขป

* พงศาวดารละแวก ฉบับนี้ ปรากฏในคำนำโดยกรมศิลปากรว่า "แปลในรัชกาลที่ ๑ เมื่อ จ.ศ.๑๑๗๐ มีข้อสังเกตว่า ผู้แต่งน่าจะตั้งใจบันทึกพระราชพิธีต่าง ๆ สมัยโบราณไว้เป็นแบบแผน ในคำอธิบายยังกล่าวเพิ่มเติมด้วยว่า "พระราชพิธี ๑๒ เดือน ของกรุงกัมพูชาที่ปรากฏในพงศาวดารฉบับนี้ เป็นอย่างเก่าคงจะเลือนไป ครั้นเมื่อ พ.ศ. ๒๓๙๘ สมเด็จพระหริรักษ์รามาธิบดี (นักองค์ด้วง) ได้ทรงรื้อฟื้นขึ้นทำเป็นราชประเพณีอีก บางข้อเพี้ยนไปจากเดิมบ้าง" ต้นฉบับพงศาวดารละแวก ฉบับแปล จ.ศ.๑๑๗๐ เป็นภาษาเขมร พระองค์แก้วนำถวายพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก เมื่อวันอังคารเดือน ๖ แรมค่ำ ๑ .ศ. ๒๓๕๑ ปีที่ ๒๗ ในรัชกาลที่ ๑ จึงโปรดให้ขุนสาราบรรจง ปลัดกรมอาลักษณ์พระราชวังบวรแปล"

** โปรดดูพระราชประวัติสมเด็จพระหริรักษ์รามา (พระองค์ด้วง) ในศานติ ภักดีคำ ,กวีศรีกัมพุชเทศ

*** โปรดดู กรมศิลปากร ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา
**** หมายถึง พระราชพิธีทวาทศมาส ที่จัดขึ้นในรัชกาลสมเด็จพระนโรดมสุรามฤต ซึ่งเป็นเวลาที่เรียบเรียงหนังสือพระราชพิธีทวาทศมาส ภาค ๑ - ๓ โดย ออกญาเทพพิทู (ฌึม กรอเสม) และขุนอุดมปรีชา ( จาบ พิน)

อารัมภบท มาพอให้ได้รู้เป็นพื้นฐาน เพื่อทำความเข้าใจกันพอสมควรแล้ว ต่อไปก็จะได้บรรยายรายละเอียดของพระราชพิธีทวาทศมาส ๑๒ เดือน กันต่อไป.....อย่าเพิ่งเบื่อเน้อ

Create Date : 20 กุมภาพันธ์ 2552

Last Update : 24 พฤศจิกายน 2554 22:57:04 น.

0 comments

Counter : 1401 Pageviews.