BlogGang.com : : ผู้ชายในสายลมหนาว : สองวัดสองแผ่นดิน : วัดราชนัดดารามวรวิหาร (3)

สองวัดสองแผ่นดิน : วัดราชนัดดารามวรวิหาร (3)

เมื่อกล่าวถึงพระประธานในพระอุโบสถ พระพุทธเสฏฐตมมุนินทร์
แปลว่าพระพุทธองค์ผู้ทรงประเสริฐสูงสุดยิ่งใหญ่เหนือกว่าพระมุนีใดในโลก
หน้าตักกว้าง 7 ศอก หล่อด้วยทองแดงที่ขุดได้จากเมืองจันทึก
ในรัชกาลที่ 5 ได้ลงรักปิดทองแล้วเชิญเศวตฉัตร 5 ชั้นขึ้นกางกั้น

เราทราบกันดีว่าพระพุทธรูปที่ทำจากทองแดงชุดนี้มี 2 องค์
โดยอีกองค์นั้นเป็นพระประธานในพระอุโบสถวัดเฉลิมพระเกียรติ
ผมกลับฉุกใจ ถึงคำว่าแร่ทองแดงที่เพิ่งขุดพบที่เมืองจันทึก
ซึ่งปัจจุบันลดฐานะลงเป็นตำบลขึ้นกับอำเภอสี่คิ้ว จังหวัดนครราชสีมา

แต่ก็ไม่มีประวัติว่าแหล่งแร่นี้อยู่ที่บริเวณใด มีข้อมูลเพียงคร่าวว่า
อยู่ทางใต้จากสถานีรถไฟไปทางใต้ราว 6 กิโลเมตร ส่องจากgoogle map
เห็นเหมือนภูเขาลูกโดดอยู่หนึ่งลูก ไม่รู้ว่าใช่หรือเปล่า แล้วเรื่องนี้สำคัญอย่างไร

ในรัชกาลเดียวกัน มีการกล่าวถึงการเผาฝิ่นครั้งใหญ่ที่หน้าพระที่นั่งสุทไธสวรรย์
เมื่อวันที่ 18 เม.ย. 2382 ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่เริ่มต้นเหตุการณ์สงครามฝิ่นครั้งที่ 1
ที่จบลงในเวลาต่อมา โดยราชวงศ์ของจีนต้องลงนามในสนธิสัญญานานกิง
แสดงให้เห็นว่า การค้าฝิ่นของบริษัทอีสต์อินเดีย น่าจะเฟื่องฟูมากในสมัยนั้น

และดูเหมือนว่าจะโชคดีที่ไม่เกิดการกระทบกระทั่งกับสยามในช่วงเวลาเดียวกัน
กลักฝิ่นทองแดงทั้งหมดนั้นถูกหล่อเป็นพระพุทธรูปขนาดหน้าตัก 20 นิ้ว
ตั้งเป็นประธานที่ศาลาการเปรียญวัดสุทัศน์เทพวรารามมาจนกระทั่งปัจจุบัน
แต่ก่อนที่จะถูกใช้ผลิตเป็นกลักฝิ่น แร่ทองแดงนั้นมีความสำคัญอย่างไร

มนุษย์ยุคโบราณมีวิวัฒนาการมาได้ เพราะรู้จักการประดิษฐ์สิ่งของ
พวกเค้ามองหาหินที่แตกร่อนได้มากระเทาะเป็นขวาน หัวธนู
พวกเค้าอาศัยเพียงเพิงถ้ำ เพราะประชากรยังไม่มากพอ
แต่เปลี่ยนจากสัตว์ป่าที่ไม่มีเขี้ยวเล็บมาเป็นนักล่าที่เชี่ยวชาญ

7000 ปีก่อนคริสตกาล กล่าวกันว่ามีต้นกำเนิดในเวลาไล่เลี่ยกันแถวอียิปต์
ทางตอนเหนือแม่น้ำไนล์ และบริเวณลุ่มแม่น้ำไทกริสและยูเฟติส
มนุษย์โบราณได้พบก้อนแร่โลหะทองแดงดิบที่อยู่รวมกันเป็นก้อน
ดีกว่าหินที่ทองแดงนั้นมีความทนทาน และสามารถขึ้นรูปเป็นเครื่องมือได้

เมื่ออาหารสมบูรณ์ ประชากรก็เพิ่มขึ้น พวกเค้ารู้จักการเพาะปลูกและเลี้ยงสัตว์
จากเครื่องมือที่ผลิตได้จากทองแดง เมื่อไม่ต้องวิ่งตามแหล่งอาหาร
ตามวัฏจักรเคลื่อนย้ายฤดูกาลของสัตว์ป่า ทำให้สามารถพัฒนาชุมชนเป็นกลุ่มก้อน
ทองแดงถูกใช้ทั้งด้านผลิตเป็นอาวุธสงคราม และใช้ในการสร้างสรรค์งานศิลปกรรม

ด้วยคุณสมบัติของทองแดงที่อยู่รวมกันเป็นสินแร่ที่หาไม่ยากตามเขตภูเขาทั่วไป
มีจุดหลอมเหลวต่ำเพียง 450 องศาเซลเซียส คนอียิปต์โบราณที่ไม่รู้จักล้อเลื่อน
สามารถใช้เพียงสิ่วทองแดง ในการสร้างปิรามิด แต่ข้อเสียของทองแดงก็คือ
มันสูญเสียความคมได้ง่าย และยังไม่แกร่งพอ

ราว 5000 ปีก่อนคริสตกาล อารยธรรมเมโสโปเตเมียก็พัฒนาขึ้นไปอีกขึ้น
ด้วยการสังเกตว่าสินแร่ทองแดงที่ได้จากที่ราบสูงอิหร่านนั้นเมื่อถลุงแล้ว
จะได้ผลิตภัณฑ์ที่มีความแข็งแกร่งกว่าปรกติ ซึ่งในปัจจุบันเราพบว่า
เกิดจากทองแดงจากแหล่งนี้มีการปนเปื้อนสารหนู เกิดเป็น Arsenic bronze

ซึ่งเป็นโลหะผสม หรือ alloy ชนิดแรกที่มนุษย์รู้จัก แต่ยังอาจจะเรียกว่า
สำริดที่เกิดโดยธรรมชาติ จนกระทั่งราว 1000 ปีต่อมา มีการค้นพบว่า
เมื่อนำแร่อีกชนิดหนึ่งคือดีบุก ที่ได้จากภูเขาในอิหร่านมาผสมกับทองแดง
ในอัตราส่วน 10-30% กลายเป็นวัสดุที่แข็งแกร่ง เรียกว่าสำริดได้อย่างแท้จริง
การค้นพบนี้สร้างเครือข่ายทางการค้าไปยังชุมชนต่างๆ หรือ bronze age
ข้อด้อยเพียงประการเดียวของสำริดก็คือ แร่ดีบุกนั้นหาได้ยากกว่าทองแดง
และนั่นอาจจะเป็นสิ่งที่สร้างอาณาจักรเปอร์เซียให้ขึ้นมายิ่งใหญ่ก็เป็นไปได้

อย่างช้าๆ เทคโลยีด้านโลหะวิทยาในที่สุดก็เดินทางมาถึงดินแดนขวานทองโบราณ
ชาวบ้านเชียงรู้จักการหล่อสำริดแล้ว สิ่งสำคัญคือ พวกเค้าได้ทองแดงมาจากไหน
ก่อนการค้นพบแหล่งทองแดงที่เมืองจันทึกในสมัยรัชกาลที่ 3
คนโบราณของไทยได้ทองแดงมาจากแหล่งแร่หลักๆ 3 แห่ง

โดยเหมืองที่เชื่อว่าเก่าที่สุดในประเทศไทยอยู่ที่ภูโล้น จังหวัดหนองคาย
มีการขุดหาสายแร่โดยวิธีการเจาะเป็นปล่องลงไป เหลือบางส่วนไว้เป็นเสาค้ำยัน
แหล่งแร่ภูโล้นน่าจะถูกใช้มาตั้งแต่ก่อนประวัติศาสตร์
ยืนยาวกระทั่งไม่สามารถขุดต่อได้ จนถูกทิ้งร้างไปในที่สุด

และที่นี่อาจจะเป็นแหล่งแร่ที่ใช้หล่อพระพุทธรูปสำริดสุโขทัย
ที่คนในพื้นที่แถบนั้นมีความชำนาญจนผลิตออกมาเป็นจำนวนมาก
และอาจจะอธิบายได้ว่า ทำไมสมัยอยุธยา จึงไม่นิยมการหล่อพระพุทธรูปจากสำริด
และอาจจะเป็นตัวไขปริศนาว่า เมืองศรีเทพนั้นตั้งอยู่และล่มสลายไปเนื่องจากเหตุใด

แหล่งแร่โบราณถัดมาอยู่ที่ภาคกลาง บริเวณภูเขาของจังหวัดลพบุรี
โดยกระจายตามพื้นที่ย่านเขาวงพระจันทร์ เช่น เขาทับควาย เป็นต้น
เราค้นพบเตาถลุงแบบโบราณและเบ้าดินเผาตกอยู่เป็นอันมาก
แสดงให้เห็นถึงว่าที่นี่มีการผลิตทองแดงอย่างเป็นแบบอุตสาหกรรม

ซึ่งจากทองแดงลพบุรี น่าจะหมุนเวียนไปทั่วประเทศไทย
อาจจะกลายเป็นวัตถุดิบที่เดินทางไปยังบุรีรัมย์ข้ามเขาบรรทัด
ส่งต่อให้กับอาณาจักรเขมรโบราณด้วยอีกทางหนึ่ง
พร้อมกับแหล่งแร่ที่ 3 ที่อยู่ทางฝั่งสุวรรณเขต ประเทศลาวในปัจจุบัน

ที่เชื่อว่าเป็นวัตถุดิบสำคัญในการหล่อสำริดตั้งแต่สมัยผลิตกลองมโหระทึกที่เวียดนาม
แหล่งผลิตสำริดโบราณเนินนกทา และแม้กระทั่งอาจจะเป็นเทวรูปประโคนชัยด้วยก็ได้
เพียงทองแดงเพียงอย่างเดียวนั้นไม่อาจสร้างโลหะผสมได้ สำริดของไทยนิยมผสมกับดีบุก
ซึ่งจะช่วยลดจุดหลอมเหลว และสำริดที่ได้มีความอ่อนตัว เหมาะสมที่จะใช้ทำในงานศิลปะ

เหมืองแร่ดีบุกโบราณอยู่ที่เมืองเวียงจันทน์ในปัจจุบัน และมีดีบุกจำนวนไม่มาก
ที่ผลิตได้จากเหมืองโบราณแถบเทือกเขาตะนาวศรี บริเวณจังหวัดราชบุรีในปัจจุบัน
สำริดที่มีคุณภาพ ทำให้เจ้าผู้ครองแคว้นฉินสามารถรวบรวมอาณาจักรจีนขึ้นมาได้
สุวรรณภูมิของคนอินเดียโบราณนั้น อาจจะหมายถึงความมั่งคั่งของโลหะอันหลากชนิด

ที่เกิดจากหินอัคนีในเขตภูเขาของอุษาคเนย์ อันไม่อาจสามารถพบได้ที่ดินแดนอนุทวีป
ทำให้เหล่าพ่อค้าต้องออกเดินทางมาเสาะหา และเกิดการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรม
ก่อให้เกิดเป็นฐานรากประวัติศาสตร์ของชาติไทย อย่างที่เราเห็นกันในปัจจุบัน
ที่ทุกสิ่งนั้นอาจจะมีจุดเริ่มต้นมาจากจุดๆ เดียวกัน ที่เรียกว่า สำริด ก็เป็นไปได้

Create Date : 04 มิถุนายน 2564

Last Update : 4 มิถุนายน 2564 16:59:40 น.

1 comments

Counter : 675 Pageviews.

ผู้โหวตบล็อกนี้...

คุณหอมกร, คุณสายหมอกและก้อนเมฆ, คุณทนายอ้วน, คุณKavanich96

จบโบราณคดีมาแน่ๆ เลยจ้า

โดย: หอมกร

วันที่: 5 มิถุนายน 2564 เวลา:6:23:26 น.