จันผา หรือ จันทร์ผา เป็นไม้ประดับที่มีที่ตั้งอยู่ในประเทศไทย อยู่แถบตามป่าเขา มีความสูงประมาณ 5 - 7 ฟุต ลำต้นมีความแข็งแรงมาก จะมีการแตกใบตรงบริเวณยอด ใบมีสีเขียวเข้ม ลักษณะเป็นรูปหอก

ขนาดใบเรียวและยาว ปลายใบจะมีรูปแบบแหลมใบยาวประมาณ 45-50 cm และมีความกว้างที่ประมาณ 4-5 cm ส่วนใหญ่จะนิยมปลูกประดับไว้ที่สนามหญ้า และใช้ตกแต่งร่วมกับสวนหิน

ชื่อของต้นจันทร์ผานั้นมีหลายชื่อ บางคนก็เรียกว่า "จันทร์แดง" แต่บางคนก็เรียกว่า "ลักจั่น" แต่ความหมายก็เหมือนกันก็คือต้นจันทร์ผานั้นเอง เพื่อนๆ ทราบหรือเปล่าว่าทำไมเขาเรียกต้นจันทร์ผากัน

ก็เพราะจันทร์ผาจะชอบขึ้นแถวๆ บริเวณหน้าผานั้นเอง ถ้าคุณเป็นคนที่ชอบเที่ยวป่า คุณก็อาจจะเห็นต้นจันทร์ผาบ่อยๆ เพราะจันทร์ผาชอบสภาพอากาศร้อนชื่นแบบบ้านเรานี้แหละ ต้นจันทร์ผาเป็นต้นไม้ในตระกูลเดียวกันกับวาสนา

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

เป็นไม้พุ่มที่มีขนาดใหญ่หรือไม้ต้นขนาดเล็ก แต่จะไม่ผลัดใบ ลำต้นจะกลมๆ คล้ายๆ กันกับต้นหมาก และเปลือกของลำต้นจันทร์ผานั้นจะมีสีเทาๆ ส่วนใบจะแตกเป็นช่อๆ

โดยจะแตกบริเวณปลายยอดเท่านั้น เรือนยอดเป็นรูปทรงไข่ เมื่อต้นโตจะแผ่กว้างขยายออกไป เปลือกต้นสีน้ำตาลหรือน้ำตาลปนเทา แตกเป็นร่องตามยาว

ใบเดี่ยว เรียงเวียนสลับถี่ ๆ ที่ปลายกิ่ง ใบรูปแถบยาวแคบ กว้าง 4-5 เซนติเมตร ยาว 45-60 เซนติเมตร ปลายใบแหลม โคนใบแผ่เป็นกาบหุ้มลำต้น ผิวใบด้านบนสีเขียวเข้ม ก้านใบเป็นกาบหุ้มซ้อนทับ กันรอบลำต้น

ดอกสีขาวนวลตรงกลางดอกมีจุดสีแดง มีกลิ่นหอม ออกเป็นช่อแบบช่อแยกแขนงขนาดใหญ่ตามซอกใบที่ปลายกิ่ง มีดอกจำนวนมาก กลีบดอก 6 กลีบ ผลสด ทรงกลมขนาดเล็กอยู่รวมกันเป็นพวง ผลอ่อนสีเขียว ผลแก่สีแดงคล้ำ มีเมล็ดเดียว

การดูแลรักษา

แสง: ชอบแสงแดดมาก
น้ำ: ขาดน้ำได้เป็นเวลานาน ๆ
ดิน: เติบโตได้ในดินเกือบทุกชนิด
ปุ๋ย: ใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักปีละ 2 ครั้ง
การขยายพันธุ์: ปักชำ
โรคและแมลง: สามารถทนทานต่อการทำลายของโรคและพวกแมลงได้เป็นอย่างดี

ข้อดีของพันธุ์ไม้
ปลูกได้ดีในพื้นที่ๆบริเวณแห้งแล้ง ต้องการน้ำไม่มาก
เป็นพันธุ์ไม้มีกลิ่นหอมมีราคาตามขนาดที่เพิ่มขึ้น สามารถปลูกไว้รอบ ๆ บริเวณบ้านเพื่อจำหน่ายทั้งต้นได้
เป็นพันธุ์ไม้ที่ค่านิยมมากในการจัดสวนที่มีสนาม บริเวณรอบๆบ้าน
ใบจะไม่ค่อยร่วง

ประโยชน์

แก่นมีสรรพคุณบำรุงระบบภายในร่างกายคือหัวใจ และ แก้เลือดออกตามไรฟัน


ตำนานต้นจันทร์ผา และดอกเอื้องผึ้ง

แต่เดิมเอื้องผึ้งและจันทร์ผาทั้งสอง เป็นคู่รักกัน และได้ให้สัญญาว่าจะรักกันตลอดไป จะไม่พรากจากกัน ถ้าหากใครคนหนึ่งตายไป อีกคนก็จะไม่ขออยู่ต่อไป

เวลาต่อมา หนุ่มจันทร์ผา พาสาวเอื้องผึ้งไปเที่ยวที่ดอยสองต่อสอง เขาแลไปเห็นดอกไม้ชนิดหนึ่ง ส่งกลิ่นหอม งอกงามอยู่ที่ต้นไม้ริมผา จึงนึกคิดที่จะเก็บมาให้สาวเอื้องผึ้ง

คนรักตนจึงได้ปีนไปเก็บดอกไม้มา ถึงแม้เอื้องผึ้งจะห้ามแต่จันทร์ผาก็ยังคงพยายามจะไปเด็ดดอกไม้มาให้ได้ แล้วในที่สุด จันทร์ผาพลาด ตกลงไปในเหว เลือดไหลนอง คอหัก ตายสนิท

เอื้องผึ้งร้องไห้ หัวใจแตกสลาย จึงวิ่งเอาหัวชนกับแง่หินที่หน้าผา ตายตามจันทร์ผาหนุ่มคนรักไป เหมือนที่ทั้งสองเคยให้สัญญาว่าจะรักกันตลอดไป ดอกไม้ที่จันทร์ผาพยายามจะเก็บนั้น

ต่อมาคนให้ชื่อว่า ดอกเอื้องผึ้ง เพื่อเป็นอนุสรณ์แด่ความรักที่ยั่งยืนของคนทั้งคู่ยาวนานตลอด


ขอบคุณ
วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
คม ชัด ลึกออนไลน์

สิริสวัสดิ์จันทรวารค่ะ