พอเข้าหน้าหนาว ตามทฤษฎีแพทย์แผนไทย คนส่วนใหญ่มักมีปัญหาเรื่องข้อและกล้ามเนื้อ โดยสังเกตได้จากเวลาตื่นนอนตอนเช้า มักจะมีอาการยอก ยืดเส้นยืดสายไม่ออก ข้อติด ซึ่งการ ประคบสมุนไพร จะช่วยรักษาอาการดังกล่าวได้ เพราะความร้อนจะช่วยให้เส้นเลือดขยายตัว และสารจากสมุนไพร จะซึมซาบไปในกล้ามเนื้อ ช่วยลดอาการอักเสบได้

สมุนไพรที่ใช้ ประกอบไปด้วย หัวไพลสดครึ่งกิโลกรัม ขมิ้นชันและขมิ้นอ้อยครึ่งขีด ตะไคร้ 1 ขีด ผิวมะกรูดสด 1-2 ผล ใบมะขามแห้งหรือใบส้มป่อยครึ่งขีด การบูรและพิมเสนครึ่งหรือหนึ่งช้อนชา และเถาเอ็นอ่อนครึ่งขีด

วิธีการทำลูกประคบ ให้ใช้สมุนไพรสดมาโขลกให้ละเอียด ใส่พิมเสนกับการบูรลงไป คลุกเคล้าให้เข้ากัน จากนั้นแบ่งสมุนไพรที่ได้ออกเป็น 2 ส่วน แล้วใช้ผ้าขาวบางห่อเป็นลูกกลมๆ มัดปากด้วยถุงเชือก เวลานำมาใช้ประคบ ให้ต้มน้ำให้เดือด แล้วนำลูกประคบทั้งสองลูกมาวางบนลังถึง ให้ความร้อนซึมเข้าไปข้างใน เพื่อให้ตัวยาที่เป็นน้ำมันหอมระเหยชนิดต่างๆ ซึมออกมา

น้ำมันจากไพลจะช่วยลดอาการบวมอักเสบของผิวหนัง กล้ามเนื้อ และข้อ ขมิ้นชันและขมิ้นอ้อย รักษาอาหารปวดเมื่อย ปวดข้อ ฆ่าเชื้อโรค ผิวมะกรูดช่วยให้ผิวหนังชุ่มชื้น เมื่อถูกความร้อนจากลูกประคบ ขณะที่ใบมะขามแห้งหรือส้มป่อย ช่วยรักษาอาการฟกช้ำดำเขียว พิมเสนและการบูรช่วยให้เลือดไหลเวียนได้ดีขึ้น แก้อักเสบ แก้คัน และให้กลิ่นหอมสดชื่น

ก่อนจะนำมาประคบ ให้ใช้มือตบลูกประคบให้ค่อยๆ เย็นลง จนผิวหนังสามารถทนความร้อนได้เสียก่อน แล้วค่อยนำไปคลึงที่ผิวหนัง เมื่อใช้ลูกแรกประคบจนเริ่มเย็นแล้ว ให้เปลี่ยนเอาลูกที่สองออกมาใช้ แล้วเอาลูกที่หนึ่งไปวางในลังถึงแทน ใช้สลับกันไป

ลูกประคบลูกหนึ่ง สามารถใช้ได้ 3-4 ครั้ง เมื่อปล่อยให้เย็นลงแล้ว ค่อยห่อถุงพลาสติกและเก็บเอาไว้ในตู้เย็น

ขอบคุณที่มาจาก : นิตยสารชีวจิตฉบับที่ 77