...ออสการ์ปีนี้เป็นปีของการขับเคี่ยวระหว่างสองตัวเต็งที่มีความคล้ายคลึงกัน นั่นคือ เป็นหนังที่มีความหนักแน่น เป็นหนังแมนๆให้ผู้ชายเป็นตัวหลัก เปี่ยมไปด้วยความรุนแรง และ ยุ่งเกี่ยวกับความชั่วร้ายในจิตใจคน

No Country for Old Men ส่งตัวแทนความชั่วร้ายที่เหมือนเชื้อโรคอย่าง Anton Chigurhให้แพร่กระจายไปทั่วทุกพื้นที่ที่เขาเดินผ่าน สร้างสังคมให้คนต้องยอมรับว่าความชั่วร้ายมีอยู่จริง และ สิ่งที่เราต้องปรับตัวคือตามให้ทัน ไม่เอาตัวไปข้องเกี่ยว

ส่วน There will be blood จะค่อยๆเจาะลึกเปิดเปลือก ความชั่วร้ายของมนุษย์ ผ่านตัวละครนำสองคน คนหนึ่งใช้ ‘ศรัทธา’บังหน้ามาหากิน ส่วนอีกคนใช้ ‘ความเป็นครอบครัว’ เป็นอาวุธ เพื่อเดินทางไปให้ถึงเป้าหมาย


... เนื้อหาใน There will be blood เปิดฉากด้วยชีวิตของ Daniel Plainview เจ้าของกิจการขุดเจาะน้ำมันที่ทำเป็นอุตสาหกรรมตัวเองขนาดกลางไม่ได้เป็นบริษัทยักษ์ใหญ่ เขาบอกใครๆต่อใครว่ากิจการของเขาเป็นแบบครอบครัว เขาสร้างภาพครอบครัวให้ชัดเจนขึ้นด้วยการกระเตงลูกชายตัวน้อยติดสอยห้อยตามไปทุกสถานที่ Daniel เก่งในการใช้วาทศิลป์และประสบการณ์ล่อหลอก ขุดหลุมพราง หว่านล้อม เพื่อผลประโยชน์ของตัวเอง



วันหนึ่ง Paulเด็กหนุ่มจากแดนไกลเดินทางมาหา Daniel เพื่อยื่นข้อเสนอให้เขามาขุดน้ำมันในท้องถิ่นที่ Paul อาศัยอยู่

เมื่อ Daniel ไปถึงที่หมาย เขาไม่พบ Paul แต่กลับพบ Eli พี่น้องของPaulกับครอบครัว ที่เป็นคนเจรจาเรื่องที่ดิน

Eli ยื่นข้อต่อรองว่าจะขายที่ดินให้ Daniel ก็ต่อเมื่อเขาบริจาคเงินสร้างโบสถ์ และ ช่วยหาโอกาสสร้างสถานการณ์ให้ Eli ได้รับการยกย่องยอมรับจากชาวบ้าน

Daniel รับปากแต่กลับไม่ทำตามข้อตกลง

Eli ผิดหวังแต่เขาก็ยังคงใช้พิธีกรรมทางศาสนาเป็นเครื่องมือ โดยสถาปนาตัวเองประดุจผู้ไถ่บาปที่จะคอยชำระล้างความชั่วร้ายให้กับผู้คน ใช้ศาสนามาบ่มเพาะความงมงายของชาวบ้าน ยิ่งนานวัน ศรัทธา ที่ Eli ใช้ขาย ขยายตัวมากขึ้นเรื่อยๆ ด้วยทักษะโน้มน้าวใจที่เขามีติดตัว

...แล้ววันหนึ่ง Eli ก็ได้โอกาสเอาคืน Daniel

เมื่อเกิดอุบัติเหตุในแท่นขุดเจาะทำให้คนงานเสียชีวิต Eli ใช้เหตุการณ์นี้โยงเข้าสู่การหลบหลู่ตัวเขากับพิธีกรรม และ เอาคืนอย่างสาสมเมื่อ หนึ่งในสาวกของ Eli ซึ้งเป็นเจ้าของที่ดินผืนสุดท้ายที่ Daniel ต้องการ ยื่นเงื่อนไขที่จะยอมขายที่ดินให้ก็ต่อเมื่อ Daniel มาทำพิธีชำระบาปในโบสถ์ที่ Daniel แทบจะไม่เคยย่างกรายเข้าไป



...ฉากชำระบาป ที่เกิดขึ้นตามมา จึงเหมือน win-win situation ของนักธุรกิจสองคนที่ไม่เคยมีศาสนาหรือศรัทธาแท้จริงในหัวใจ

Daniel ยอมให้ Eli ใช้เป็นบันไดใต่ให้คนยอมรับมากยิ่งขึ้นพร้อมกับแก้แค้น ส่วน Daniel เองก็คำนวณไว้แล้วว่าคุ้มค่าสำหรับการที่จะได้ครองครองผืนดินสุดท้ายที่ตัวเองต้องการ


...นั่นคือเรื่องราวของ คนสองคน ที่ยอมทำทุกอย่างเพื่อไปให้ถึงเป้าหมาย โดยมีความชั่วร้ายในจิตใจ เป็นแรงขับเคลื่อน การกระทำของทั้งคู่สามารถประยุกต์เข้ากับทฤษฎีทางจิตวิทยาที่อธิบายได้ว่า

ถ้าเราทำอะไรตาม หลักความเป็นจริงมีสำนึกผิดชอบชั่วดี(Reality principle) ความรุนแรงในจิตใต้สำนึกก็สามารถเปลี่ยนไป(sublime) เป็น ความทะเยอทยานหรือความขยันบากบั่น ในทางที่ถูก แต่ ถ้าเราทำอะไรตามหลักความพอใจตัวเองเป็นใหญ่(Pleasure principle) ความรุนแรงก็จะระบายออกมาตรงๆ(acting out)โดยไม่แปรรูป เช่น

Eli ออกลายก้าวร้าวรุนแรง ทำร้ายคนในครอบครัว เมื่อเห็นว่าคนในครอบครัวตัดสินใจผิดๆไม่ได้ดั่งใจ เช่นเดียวกับ Daniel พอรู้ว่าลูกชายหมดความสามารถที่จะช่วยเหลือเขาก็เฉดหัวลูกชายไปที่อื่น และ ทวีความรุนแรงไปถึงกับการทำร้ายทุบตีคนอื่น ถึงที่สุดที่การฆ่าคน



...ดังนั้น เมื่อเวลาในหนังเดินหน้าไปเรื่อยๆ ก็ทำให้อดไม่ได้ที่จะมองย้อนกลับไปมอง ภาพพ่อที่เป็นห่วงลูกตอนแท่นเจาะระเบิด และ ท่าทีเอ็นดูตั้งแต่เล็ก ว่าแท้จริงเป็นเพราะ รักลูก หรือ เป็นเพียงห่วงสินค้าที่ช่วยเพิ่มราคาให้ตัวเอง จึงต้องดูแลประคบประหงมให้ดี


...Daniel กับ Eli ล้วนเหมือนๆกันคือ ไม่เคยมอง'คน'เป็นคน แต่ใช้'คน'เป็นเครื่องมือเพื่อประโยชน์ส่วนตัว และทำทุกอย่างได้โดยไม่รู้สึกผิด ขาดจิตสำนึกที่จะรับรู้ความผิดชอบชั่วดี

... ด้วยเหตุนี้ ฉากเอาคืนทั้งสองฉาก (ในโบสถ์/ในบ้าน) นอกจากจะเป็น ฉากที่น่าจดจำและแสดงความชั่วร้ายในก้นบึ้งจิตใจของคนได้อย่างน่ากลัว ยังเป็น เพียงสองฉากสำคัญที่เราจะได้เห็น Daniel กับ Eli ถูกสะกิดที่ต่อมมโนธรรมหรือสำนึกผิดชอบชั่วดี (Superego)

เพราะถึงแม้จะเป็นการถูกบังคับให้พูด แต่ มันก็เป็นช่วงเวลาเดียวที่ทั้งสองคนจะได้เฉียดใกล้ ความถูกผิด ผ่านเสียงตัวเองว่า "ข้าทอดทิ้งลูกชาย ข้าคือคนบาป" กับ "ข้าหลอกลวง พระเจ้าที่ข้าใช้อ้างคือความงมงาย" ซึ่งมันคือ ความผิดที่พวกเขาได้กระทำจริงๆ


หนังทิ้งเรื่องราวของ Eli ไปพักใหญ่ๆ เปิดโอกาสให้เรารู้จัก Daniel ลึกซึ้งยิ่งขึ้น

... คนที่บรรยายตัว Daniel ได้ดีที่สุด คือตัวเขาเองตอนพูดถึงตัวเองให้น้องชายฟัง ถึง ความที่ตัวเองเป็นคนชอบแข่งขัน เกลียดคนที่สามารถแย่งไปถึงเป้าหมาย และ เต็มไปด้วยความเกลียดชังมนุษย์รอบข้าง

ภาพที่เขาบรรยายตัวเอง จะช่วยให้เราเข้าใจ ว่าเหตุผลที่ เขานิยมทำธุรกิจเล็กๆรวบรัดจัดการเพียงผู้เดียว นั่นก็มาจาก เพราะความไม่ไว้วางใจใคร และ คิดถึงแต่ตัวเองเป็นใหญ่

ซึ่งยิ่งเวลาผ่านไป ความชั่วร้ายในตัวเขาก็ค่อยๆเผยตัวตนออกมา และ เริ่มแสดงลักษณะบุคลิกภาพผิดปกติแบบ Narcissistic ชัดเจนขึ้น นั่นคือ ความลุ่มหลงในตัวเองสูง ขาดความผูกพันกับคนอื่น หลอกใช้คนอื่นเป็นเครื่องมือเพื่อประโยชน์ตัวเอง และ คนประเภทนี้มักจะอ่อนไหวมีปฏิกิริยารุนแรงต่อคำพูดเชิงดูถูกหรือไม่ให้เกียรติ

ตัวอย่างที่เราเห็นคือ ปฏิกิริยาโต้ตอบรุนแรงผิดปกติวิสัยคนธรรมดา ตอนนักธุรกิจเอ่ยถึง การเลี้ยงลูกของเขา เขารู้สึกว่าตัวเองถูกหยาม ซึ่งในความเป็นจริงคำพูดของอีกฝ่ายไม่ได้มีเจตนาจะดูถูกแม้แต่น้อย หลังจากวันนั้น เขารับลูกกลับมาทันทีแล้วแสดงภาพพ่อให้คนอื่นๆได้เห็น ทั้งที่ผ่านมาไม่มีวี่แววว่าเขาจะไปรับลูกกลับมา

เหตุการณ์นี้ยิ่งช่วยยืนยันว่า ลูก ไม่ได้มีความหมายสำหรับ Daniel ในฐานะ ลูก แต่เป็นแค่ เครื่องมือ ที่ใช้ทำมาหากิน และ เป็นตัวพิสูจน์ คุณค่ากับความสามารถ ของตัว Daniel


...กระนั้นก็ดี ลูก ก็ยังเป็นสิ่งเดียวที่ทำให้ Daniel หลงเหลือ ความเป็นคน เป็นตัวแทนของ สามัญสำนึก สังเกตได้จาก ตั้งแต่ต้นจนจบ ช่วงเวลาที่มีลูกอยู่ด้วย เขายังคุมอารมณ์คุมสัญชาติญานดิบตัวเองได้ แต่ ช่วงเวลาที่ไม่มีลูก คือ ช่วงเวลาที่เขาฆ่าคนตายทั้งสองครั้ง



... เมื่อหนังใกล้ปิดฉาก หากเราลองมองย้อนตั้งแต่ต้นเรื่องมาถึงตอนวัยชราของDaniel สิ่งที่น่าสนใจคือเราจะพบว่า เขาไม่มีคู่รักหรือเพื่อนสนิทเคียงข้างเลยไม่ว่าจะเป็นเพศใด ยิ่งบวกกับการบรรยายว่าตัวเอง เกลียดชังผู้คน มันแสดงถึงปัญหาในระดับพัฒนาการพื้นฐานของการสร้างความไว้วางใจผู้อื่น (trust-mistrust) และส่งผลกระทบให้ คนเช่นนี้กลายเป็นคนที่ไม่สามารถจะมีความสุขใดๆในชีวิต ได้แม้ว่าสุดท้ายจะร่ำรวยเพียงใด

เพราะแค่เมื่อลูกบอกจะไปมีกิจการของตัวเอง ปมในจิตใจที่ Daniel มีก็ถูกกระตุ้นขึ้นมา กลัวว่าจะถูกทรยศ กลัวว่าลูกจะเป็นคู่แข่ง สุดท้ายก็ขับไสลูกไป จนไม่เหลือใครเคียงข้าง และ ไม่เหลือความเป็นคนอีกต่อไป นำไปสู่ฉากสุดท้าย ที่เขากลายร่างออกมาไม่ต่างจากสัตว์ป่าคือ ทำทุกสิ่งตามใจตามสัญชาติญาณดิบของตัวเอง

แน่นอนว่า เมื่อ สัตว์ป่า กระโจนเข้าหาเหยื่อของตัวเอง เมื่อนั้น There will be blood อย่างไม่ต้องสงสัย

(blood ในหนัง ยังสามารถหมายถึง โลหิตของพระเยซู ที่หนังเอ่ยถึงในฉากชำระบาปได้อีกด้วย)




..There will be blood เป็นหนึ่งในหนังที่ต้องใช้ความอดทนในการติดตามสำหรับคนที่ไม่ชินกับหนังที่ดำเนินเรื่องอย่างเนิบนิ่ง เพราะแค่สามสิบนาทีแรกที่ไร้บทสนทนาก็อาจจะพาให้บางคนหลับสนิทไปเสียก่อน แต่หากมาพร้อมกับมีสมาธิเพียงพอ จะพบอัจฉริยภาพของ Paul Thomas Anderson ผู้กำกับหนุ่มที่โชว์ทักษะการเล่าเรื่องขั้นอ๋องในการร้อยเรียงภาพนิ่งๆของหุบเขา ภาพเหตุการณ์ขุดเจาะน้ำมัน เสียงดนตรีประกอบควบคู่ไปกับความเงียบตามด้วยเสียงเด็กร้อง สิ่งเหล่านี้จะค่อยๆ ขับเคลื่อนตัวละครกับเรื่องราวไปข้างหน้าอย่างทรงพลัง และทำให้เราไม่อยากจะคลาดสายตาเพราะกลัวว่าจะพลาดอะไรไป

.เสียงพิมพ์ดีดสลับดนตรีประกอบใน atonement ว่าเจ๋งแล้ว แต่เสียงดนตรีประกอบใน There will be blood ก็เจ๋งไม่แพ้กัน ตั้งแต่ฉากเปิดเรื่องที่หนังแช่กล้องไว้ที่หุบเขาแล้วเปิดดนตรีให้อารมณ์หลอนจนนึกว่านั่งดูซีรี่ส์ Lost

ดนตรีประกอบในหนังเรื่องนี้ไม่ได้ไพเราะ แต่ ทั้งหลอน ทั้งชั่วร้าย และ แทนจิตใจตัวละครได้ดีเลิศ (ความเกรี้ยวกราด ความไม่น่าไว้วางใจ ฯลฯ) มิหนำซ้ำยังช่วยสนับสนุนอารมณ์ของเหตุการณ์ได้อย่างดีเยี่ยม (เช่น ฉากอุบัติเหตุที่แท่นขุดเจาะ)

จุดเด่นในตัวหนังไม่ใช่แค่เสียง แต่ การกำกับภาพก็น่าประทับใจเช่นเดียวกัน โดยเฉพาะฉากแท่นขุดเจาะระเบิดทำออกมาดูสมจริงและน่าตื่นตะลึงมากๆ

... แน่นอนว่า Daniel Day-Lewis สมควรได้ขึ้นตระเวนเหมารางวัลกลับไปนอนกอดที่บ้านอีกครั้ง กับการแสดงที่เปลี่ยนแปลงตัวเองจนกลายเป็นตัวละครได้เนียนสนิทใจ เหมือนหลายๆครั้งที่ผ่านมา เขาไม่เคยเล่นได้แย่ มีแต่จะดีมากหรือดีน้อย สังเกตจากการเลือกรับงาน เล่นหนังไม่พร่ำเพรื่อ และ ทุ่มเทให้กับการแสดงในแบบเมธอด ผลตอบรับที่ออกมาคือ ถ้าปีไหนเขาเล่นหนัง ใครเล่นดีแค่ไหนก็เตรียมหนาวๆร้อนๆได้เลยที่จะมีคู่แข่งตัวสำคัญเข้ามาท้าชิง

ในเรื่องด้วยบุคลิกหลังโกงๆและสีหน้าแววตาเลือดเย็น เขาค่อยๆเพิ่มเลเวลความชั่วร้ายไปถึงที่สุดในนาทีสุดท้ายของหนัง ที่ไม่บ้าคลั่งแต่ชราภาพและน่าขยะแขยงเลวร้ายปานประหนึ่งซาตานที่น่าจะหลีกหนีให้ไกล ซึ่งถ้าใครได้เห็นภาพนอกบทตัวจริงที่คุณพี่ชอบยิ้มเผล่ๆเหมือนคุณลุงคนซื่อ จะยิ่งทึ่งนึกว่าในหนังนั้น คุณลุงโดนของหรือผีเข้านานสองชั่วโมง

... ผมแอบขี้โกงไม่ซื้อหนังสือแต่ไปเปิดอ่านตัวบทประพันธ์ Oil ที่เป็นต้นฉบับของหนังเรื่องนี้ (แล้วสุดท้ายก็ซื้อ No Country for old men มาแทนเพราะ Oil หนากว่า ดูท่าว่าจะอ่านไม่จบ) ก็พบว่าเนื้อหาถูกดัดแปลงไปพอสมควร เช่น เรื่องราวในหนังสือจะเล่าผ่านตัวละครที่เป็นลูกชายของ Daniel และ หนังไม่ได้จบลงตรงการตายเหมือนในหนัง

ประการสำคัญ Paul กับ Eli ในหนังสือแยกกันชัดเจน แต่ในหนังดูเหมือนจะเป็นลูกเล่นในการเล่าเรื่องของ Paul Thomas Anderson ที่ควบทั้งผู้กำกับและคนเขียนบท มีเจตนาจะไม่ให้ Paul กับ Eli ปรากฏกายพร้อมกัน แถมยังเลือกนักแสดงคนเดียวกันมาเล่น

นั่นแปลว่า อาจต้องการให้หมายถึง ตัวละครสองคนนี้เป็นฝาแฝด หรือ อีกนัยหนึ่งก็ทำให้สามารถตีความได้ว่า Paul กับ Eli อาจจะเป็นคนเดียวกันที่มีลักษณะบุคลิกภาพแตกแยกเป็นสองบุคลิกภาพ เสียดายที่หนังลดบทบาทของพอลกับ Eli หายไปพักใหญ่ๆ ทั้งๆที่มีอะไรที่น่าจะเล่นได้มากกว่านี้

ไม่ว่าจะมี Paul เป็นคนอีกคน หรือ เป็นอีกบุคลิกภาพหนึ่งของ Eli เราก็รู้ได้ว่า Eli อิจฉา Paul ตลอดเวลาไม่ว่าจะอยู่ในรูปแบบใด การที่ Daniel เย้ยหยัน Eli ในตอนท้าย จะเป็นเพราะรู้อยู่แก่ใจว่า Paul เป็นอีกบุคลิกภาพหนึ่ง หรือ Paul เป็นอีกคนจริงๆ แต่ก็เห็นได้ว่าสามารถทำลายความภาคภูมิใจของ Eli ลงได้อย่างยับเยินพร้อมๆกับข่าวร้ายที่เขาได้รับ



การเลือก Paul Dano มารับบทนี้ก็เป็นตัวเลือกที่ดีอย่างเหลือเชื่อ เขามอบการแสดงที่ไม่เพียงแค่ไม่ถูกกลบ แต่ยังพร้อมจะข่ม Daniel Day-Lewis กลับในทุกฉากที่เข้าประกบได้อย่างน่าอัศจรรย์ โดยเฉพาะช่วงเวลาองค์ลงแล้วเอาคืนในโบสถ์น่าจดจำมากๆ นับเป็นการแสดงที่มีพัฒนาการต่อเนื่องจาก Little miss sunshine ที่เล่นดีอยู่แล้วให้ดีขึ้นไปอีกมาก หากได้บ่มเพาะฝีมือต่อไป น่าจะมีโอกาสได้เข้าใกล้เวทีล่ารางวัลต่อๆไปในอนาคต


...ทั้งนี้ทั้งนั้น คนที่ผมชื่นชมมากที่สุดในหนังเรื่องนี้คือ Paul Thomas Anderson ที่กล้าอยู่เสมอในการจะเล่าเรื่องตามวิธีการของตัวเองอย่างมั่นใจในหนังทุกๆเรื่องที่ผ่านมา ซึ่งในหนังเรื่องนี้ หากการเล่าเรื่องช้าๆ , การแช่กล้องไปที่หุบเขานานๆ , การไม่มีบทสนทนาเกือบครึ่งชั่วโมง ฯลฯ ไปอยู่ในมือคนที่ไม่แม่นภาษาหนัง ย่อมออกมาเละเทะสะเปะสปะ หรือ ไม่ก็ชวนหาวหวอดดูจบก็ไม่ได้อะไรกลับไป

เขาทำให้สองชั่วโมงกว่าๆของหนังดำเนินเรื่องไปอย่างแน่วแน่มีเป้าหมาย เรียบง่ายแต่ทุกๆฉากล้วนตรึงให้คนดูอยู่ติดที่นั่ง และ พาไปสู่จุดจบที่อึ้งฝังใจคนดู เหมือนเอาสิ่วมากะเทาะเปลือกความชั่วร้ายของมนุษย์ให้เห็นแล้วกระแทกแรงๆใส่สมองของคนดู

เขาพิสูจน์ให้คนดูได้เห็นแล้วว่า Magnolia ไม่ใช่ผลงานบังเอิญเจ๋ง และ ก็ไม่ใช่ว่าใครจะจับโน่นจับนี่มาเล่าเรื่องแบบแปลกๆได้ แต่คนๆนั้นต้องรู้จริงมากพอหรือไม่ก็บังเอิญเกิดมาพร้อมพรสวรรค์โดยแท้จริง


สรุป ... การที่หนังคว้าออสการ์มาได้แบบจิ๊บๆ มิได้แปลว่า หนังด้อยคุณภาพแต่เป็นอย่างที่เคยเขียนไว้ในบล้อกที่แล้วไว้ว่า หากไม่นับ Juno ที่ยังไม่ได้ดู และ ตัด Micheal clayton ทิ้งไป ปีนี้หนังที่จูงมือกันมาสามเรื่องที่เหลือ ล้วนอยู่ในระดับ'เขี้ยวลากดิน' ที่ไปประกวดปีไหน ก็อาจจะกวาดรางวัลมามากมายเสียด้วยซ้ำ แต่ปีนี้ดันทะลึ่งมาชนกันเอง

โดยเฉพาะ No Country for Old Men กับ There will be blood คู่ชิงสองเรื่องสุดท้ายที่ perfect แบบไร้ที่ติ และ สามารถคว้าออสการ์ได้อย่างคู่ควร แถมยังดีกว่าหนังออสการ์อีกหลายๆปีทีได้รางวัลเสียด้วยซ้ำ

There will be blood เป็นหนังที่นิ่งเนิบ ทรงพลัง (เวลามีคนถามว่า ทรงพลัง เป็นอย่างไร ให้นึกถึงภาพโกคู ใน dragonball ยืนเฉยๆแล้วรอบตัวเหมือนมีออร่าพร้อมระเบิดออกมา โดยที่ว่ายังไม่ต้องออกท่าปล่อยแสงหรือโชว์ลีลาให้มากมาย) และที่ผมชื่นชมแบบสุดๆจากหนังเรื่องนี้ คือดนตรีประกอบที่บรรยายความรู้สึกของตัวละครและเหตุการณ์ในเวลานั้นได้อย่าง สุดยอด สุดยอด และ สุดยอดดดดดด



ป.ล. ความบังเอิญของหนังเรื่องนี้ที่เก๋ดี คือ นักแสดงชื่อ Paul รับบทเป็น Paul โดยมีผู้กำกับและคนเขียนบทชื่อ Paul เช่นเดียวกับมีนักแสดงชื่อ Daniel รับบทเป็น Daniel





Link บทความที่อ้างอิงถึงจากใน blog

ถ้าออสการ์อยู่ในมือคุณ (Best picture nominee : mini review)

ออสการ์ กับ หนังที่ 'หนัก แมน แรง ชั่ว' (1) , No Country for Old Men

ขอสวมหน้าม้ามาอาสาเชียร์htmlentities(' >')> Atonement