Bloggang.com : yyswim : * * * * คำไทย คนไทยควรรู้ที่มาและความหมาย * * * * บล็อกที่ 1071

* * * * คำไทย คนไทยควรรู้ที่มาและความหมาย * * * * บล็อกที่ 1071

คำไทย คนไทยควรรู้ที่มาและความหมาย

วัฒนธรรมไทย คำนี้คนไทยได้ยินบ่อยๆ ซึ่งในความเป็นจริงวัฒนธรรมไทยเป็นสิ่งที่คนไทยควรจะหวงแหน-อนุรักษ์ให้อยู่คู่กับชาติไทย แม้จนชีวิตจะหาไม่ ... ลำตัด เพลงฉ่อย ลิเก ดนตรีไทย เพลงไทยเดิม อาหารไทย ลวดลายไทย และหลายสิ่งหลายอย่าง รวมทั้ง คำไทย ล้วนเป็นวัฒนธรรมไทยที่ควรหวงแหนทั้งสิ้น บล็อกวันนี้ ขอนำเสนอ 'คำไทย คนไทยควรรู้ที่มาและความหมาย' รวม 40 คำ

# 1 .. รูป - องค์

ทั้งสองคำเป็นคำลักษณะนาม ที่ใช้เรียกพระภิกษุและพระพุทธรูป โดย พระภิกษุ นั้น จะใช้ว่า พระภิกษุ 5 องค์ หรือ พระภิกษุ 5 รูป ก็ได้

ส่วน พระพุทธรูป เราจะใช้คำว่า องค์ เท่านั้น เช่น เมื่อวาน ผมได้สรงน้ำพระพุทธรูป 7 องค์

# 2 .. สาย - เส้น

ทั้งสองคำเป็นคำลักษณะนาม .. แม่น้ำ, ลำคลอง เราจะเรียกเป็น สาย เช่น สายน้ำ .. แม่น้ำ 2 สาย

ส่วน ถนน เราจะเรียกเป็น เส้น เช่น เส้นทาง .. ถนน 2 เส้น

# 3 .. เซ็น

เป็นคำมาจากคำภาษาอังกฤษว่า "Sign" แปลว่า ลงลายมือชื่อ (เซ็น คำนี้ไม่มี "ต์" การันต์)

# 4 .. อนุญาต

หมายถึง ยินยอม ยอมให้ ตกลง (คำว่าอนุญาต ต.เต่า ตัวสะกด ไม่มีสระอิ)

# 5 .. ประสบการณ์

บางคนจะสะกด ประสพ โดยใช้ พ พาน บางคนจะสะกด ประสบ โดยใช้ บ ใบไม้ คำนี้จะใช้ตัวสะกดอะไร จะต้องดูที่ความหมาย

คำว่า ประสพ ที่สะกดด้วย พ ประสพ แปลว่า การเกิดผล การณ์ แปลว่า เหตุ เค้ามูล ประสพการณ์ จึงแปลว่า เหตุแห่งการเกิดผล

ส่วนคำว่า ประสบ ที่สะกดด้วย บ ประสบ แปลว่า พบ เห็น ประสบการณ์ แปลว่า ความจัดเจนที่เกิดจากการกระทำหรือได้พบเห็น มีความหมายตรงกับคำว่า Experience

# 6 .. แบบ - แบบว่า

สองคำนี้ เป็นคำพูดฟุ่มเฟือยไม่มีความหมาย มักใช้พูดนำหน้าคำหรือเวลาที่ยังนึกอะไรไม่ออกว่าจะพูดอะไร เช่น แบบว่า ผมไม่รู้จะพูดอะไรดี

# 7 .. แมง - แมลง

แมง มี 8 ขา หรือ 10 ขา ไม่มีหนวด ไม่มีปีก ตัวอย่างเช่น แมงมุม

ส่วน แมลง มี 6 ขา อาจมีปีก 1 คู่ หรือ 2 คู่ แต่บางชนิดก็ไม่มีปีก แมลงเป็นสัตว์ที่มีมากชนิดที่สุดในโลก

# 8 .. ขมีขมัน - ขะมักเขม้น

ขมีขมัน หมายถึง รีบเร่งในทันทีทันใด (อ่านว่า ขะ-หมี-ขะ-หมัน)

ขะมักเขม้น หมายถึง ตั้งใจทำอย่างรีบเร่ง ก้มหน้าก้มตาทำ (อ่านได้สองแบบ คือ ขะ-มัก-ขะ-เม่น และ ขะ-หมัก-ขะ-เม่น)

# 9 .. ลิงได้แก้ว, ไก่ได้พลอย, ตาบอดได้แว่น, หัวล้านได้หวี

ลิงได้แก้ว - ไก่ได้พลอย หมายถึง การไม่รู้จักคุณค่าของสิ่งที่ตนมีอยู่ หรือได้มา

ส่วน ตาบอดได้แว่น - หัวล้านได้หวี หมายถึง การได้สิ่งที่ไม่มีประโยชน์แก่ตนเอง

# 10 .. ทู่ซี้ - เซ้าซี้

ทู่ซี้ หมายถึง ทนไปจนกว่าจะตาย

ส่วน เซ้าซี้ หมายถึง การแสดงออกทางการพูด รบเร้าเพื่อให้ได้ตามที่ต้องการ

# 11 .. ฉับพลัน - เฉียบพลัน

ฉับพลัน หมายถึง ในทันทีทันใด

ส่วน เฉียบพลัน หมายถึง รุนแรงมาก ใช้ในวงการแพทย์ เช่น อาการหัวใจวายเฉียบพลัน

# 12 .. ภาพลักษณ์ - ภาพพจน์

ภาพลักษณ์ หมายถึง ภาพที่เกิดจากความนึกคิด

ส่วน ภาพพจน์ หมายถึง คำพูดที่ทำให้เห็นเป็นภาพ

# 13 .. กระบวนการ - ขบวนการ

กระบวนการ หมายถึง ลำดับการกระทำซึ่งดำเนินต่อเนื่องกันไปจนสำเร็จลงในระดับหนึ่ง

ส่วน ขบวนการ หมายถึง กลุ่มคนที่รวมกันเพื่อดำเนินการอย่างใดอย่างหนึ่ง

# 14 .. อุ่นเครื่อง

มาจากการติดเครื่องยนต์โดยยังไม่เริ่มทำการใดๆ ปัจจุบันนำมาใช้พูดถึงสิ่งอื่นๆ ด้วย

เช่น การฝึกซ้อมชั่วขณะก่อนเริ่มลงแข่งขันจริง หรือรอบการแข่งขันก่อนการแข่งขันใหญ่ที่เรียกว่า รอบอุ่นเครื่อง

# 15 .. นัดล้างตา

หมายถึง การแข่งขันรอบที่คู่แข่งขันซึ่งเคยพบกันมาแล้ว มาพบกันอีกครั้ง

# 16 .. โอเลี้ยง

เป็นคำมาจากภาษาจีนแต้จิ๋ว คำว่า โอ แปลว่า ดำ เลี้ยง แปลว่า เย็น

รวมแล้ว โอเลี้ยง หมายถึง สิ่งที่มีสีดำและเย็น ก็คือกาแฟดำเย็น

# 17 .. ผัด - ผลัด

สองคำนี้ เขียนคล้ายๆกัน แต่มีความหมายแตกต่างกัน

ผัด หมายถึง ขอเลื่อนเวลาออกไป เรามักจะพบในคำว่า ผัดผ่อน, ผัดวันประกันพรุ่ง

ส่วน ผลัด หมายถึง เปลี่ยนแทนที่กัน เราจะใช้ในคำว่า ผลัดเปลี่ยน, ผลัดเวร

# 18 .. หมายกำหนดการ - กำหนดการ

หมายกำหนดการ เป็นคำราชาศัพท์ หมายถึง ขั้นตอนงานพระราชพิธี เช่น หมายกำหนดการพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ

ส่วน กำหนดการ หมายถึง ขั้นตอนงานทั่วไป เช่น กำหนดการเปิดงานโอทอป

# 19 .. เครื่อง

หมายถึง สิ่งของ มักใช้นำหน้าในคำประสมที่เป็นของใช้ เช่น เครื่องเขียน, เครื่องบิน

แต่ถ้านำคำว่า เครื่อง ไปรวมกับคำอื่นเพื่อใช้เป็นคำราชาศัพท์ ก็จะมีความหมายเกี่ยวข้องกับของกินของใช้ของเจ้านายชั้นสูง

เช่น ทรงเครื่อง หมายถึง แต่งตัว, ตั้งเครื่อง หมายถึง การตั้งของรับประทาน

# 20 .. ห้องภายในพระราชวังทั่วไป

มีห้องต่างๆ สำหรับพระมหากษัตริย์ทรงใช้สอย ซึ่งเป็นคำราชาศัพท์

เช่น ห้องสรง คือ ห้องน้ำ ห้องแต่งพระองค์ คือ ห้องสำหรับแต่งตัว

ห้องทรงพระอักษร คือ ห้องสำหรับเขียนหนังสือ ห้องทรงพระสำราญ คือ ห้องที่ใช้สำหรับพักผ่อน

# 21 .. ฉลองพระหัตถ์

เป็นคำที่เรียกช้อนและส้อมรวมกัน แต่ถ้าแยกใช้เฉพาะช้อน จะเรียกว่า ฉลองพระหัตถ์ช้อน ส่วน ส้อม จะเรียกว่า ฉลองพระหัตถ์ส้อม

สำหรับ เครื่องใช้สำหรับคีบอาหาร เช่น ตะเกียบ จะเรียกว่า ฉลองพระหัตถ์ตะเกียบ

# 22 .. รถเก๋ง

คือ รถยนต์ ที่เราเรียกกันเช่นนี้ เพราะเรียกตามอย่างเรือในสมัยก่อนคือ เรือเก๋ง คำว่า เก๋ง หมายถึง เครื่องบังมีฝาและหลังคาแบน

ในภายหลังเมื่อรถยนต์เข้ามาในเมืองไทย จึงเรียก รถเก๋ง ซึ่งจะใช้เรียกเฉพาะรถยนต์ส่วนบุคคลเท่านั้น

# 23 .. นางเลิ้ง

เป็นชื่อย่านการค้าที่โด่งดังในอดีตแห่งหนึ่งของกรุงเทพฯ

สันนิษฐานว่า นางเลิ้ง มาจากคำว่า อีเลิ้ง เพราะแต่ก่อนบริเวณนี้เป็นที่ที่ชาวมอญผลิตโอ่งอีเลิ้ง และบรรทุกโอ่งใส่เรือมาขาย

จึงเรียกบริเวณนี้ว่า อีเลิ้ง ต่อมาจึงเปลี่ยนชื่อเป็น นางเลิ้ง เพื่อความสุภาพ

# 24 .. หางเครื่อง

เดิมที หางเครื่อง คือเพลงลูกบทที่ใช้บรรเลงต่อท้ายเพลงแม่บทในการบรรเลงเพลงไทยเดิม

ต่อมามีผู้คิดให้มีการร่ายรำประกอบตามเพลงในช่วงหางเครื่อง จึงเป็นที่มาของการเต้นประกอบเพลงที่เรียกว่า หางเครื่อง

# 25 .. มหาวิทยาลัย

คือแหล่งความรู้ขนาดใหญ่ เป็นที่รวมของหลายคณะวิชา

แต่ปัจจุบันหลายคนมักเรียกสั้นๆ จนติดปากว่า มหาลัย ทั้งๆ ที่ มหาลัย หมายถึง ที่อยู่ขนาดใหญ่ เท่านั้น

# 26 .. ตกแต่ง - ตบแต่ง

ตกแต่ง หมายถึง ประดับ ปรุงจัดให้ดี ทำให้งาม ใช้ได้ทั้งกับคนและสถานที่ มีความหมายเหมือนกันกับคำว่า ตบแต่ง

แต่คำว่า ตบแต่ง ยังใช้ในความหมายเพิ่มขึ้นอีกอย่าง คือจัดให้ลูกสาวมีเรือนตามประเพณี เช่น ตบแต่งให้ลูกสาวเป็นฝั่งเป็นฝา

# 27 .. เห็นด้วย - เห็นชอบ

สองคำนี้ มีความหมายแตกต่างกัน เห็นด้วย แปลว่า มีความเห็นอย่างเดียวกัน

ส่วนคำว่า เห็นชอบ มีความหมายว่า ถูกต้อง

# 28 .. ลมเสีย

ลมเสีย มาจากการเล่นว่าว ลมเป็นสิ่งสำคัญในการเล่นว่าว ถ้าไม่มีลม หรือลมพัดไม่คงที่ จะเรียกว่า ลมเสีย

เมื่อ ลมเสีย ผู้เล่นว่าวจะเกิดอาการหงุดหงิด ดังนั้นคำว่า ลมเสีย จึงกลายเป็นอารมณ์เสียตามอารมณ์ของผู้เล่น คำนี้ ไม่ใช้คำสะกดว่า รมณ์เสีย

# 29 .. ตั้วโผ

ตั้วโผ มักใช้เรียก เจ้าของคณะหรือหัวหน้าคณะ บางครั้งเรียกเพี้ยนเป็น โต้โผ

ตั้ว แปลว่า ใหญ่ โผ แปลว่าบัญชี เพราะฉะนั้นคำว่า ตั้วโผ โดยรากศัพท์จึงแปลว่า ผู้คุมบัญชีใหญ่

# 30 .. ลงขัน

มาจากคำไทยสมัยก่อน โดยคนไทยนิยมให้ของขวัญแก่กันในงานสำคัญ เช่น งานโกนจุกลูกหลาน

โดยการนำเงินหรือของมีค่า ใส่ลงในขันที่เจ้าภาพตั้งไว้ในงาน จึงเกิดคำว่า ลงขัน ขึ้น

แต่ ปัจจุบันไม่นิยมนำเงินมาลงขันแล้ว อย่างไรก็ตาม ลงขัน ยังมีความหมายเดิมที่แสดงถึงการรวมน้ำใจเพื่อช่วยเหลือคนอื่น

# 31 .. ขึ้นหม้อ

ใช้ในความหมายเชิงเปรียบเทียบ หมายถึง คนๆ นั้นมีความดีความชอบเร็วกว่าปกติ เพราะมีผู้ใหญ่ในที่ทำงานสนับสนุน

# 32 .. จบเห่

หมายถึง จบงาน หรือยุติ สันนิษฐานว่ามาจากประเพณีการเห่เรือพระราชพิธีในสมัยก่อน ซึ่งเมื่อเรือออกจากท่าก็จะเริ่มเห่เป็นทำนองเพื่อให้พายเรือเข้าจังหวะ

ครั้นเมื่อเรือไปถึงปลายทางแล้ว ก็จะจบการเห่ จึงเกิดคำว่า จบเห่ ขึ้น ปัจจุบันคำนี้ มักใช้ในความหมายว่า ยุติการทำการใดๆ

# 33 .. เต็มเม็ดเต็มหน่วย

เป็นสำนวนที่ใช้ในการทำงานหรือทำสิ่งที่ได้ผลประโยชน์ ครบ ไม่ขาดตกบกพร่อง คำนี้มีที่มาจากการทำนาในอดีต

เล่ากันว่าเวลาต้นข้าวตั้งท้องถ้าไม่มีฝนมาช่วยให้ชุ่มชื้น จะทำให้ข้าวเม็ดในรวง โตไม่เต็มเปลือก ซึ่งจะเรียกว่า ไม่เต็มเม็ดเต็มหน่วย

# 34 .. หยิบหย่ง

คำนี้มาจากการนุ่งผ้าโจงกระเบนของไทยในสมัยก่อน ซึ่งคนที่รักสวยรักงามจะเป็นห่วงว่าผ้าโจงกระเบนจะลีบแนบตัว

จึงคอยแต่จะหย่ง หรือดึงผ้าให้พองออก จึงเกิดคำว่า หยิบหย่ง ขึ้น

ปัจจุบันคำนี้หมายถึง คนที่ไม่เอาการเอางาน ทำงานแบบกรีดกราย ไม่ทำอะไรจริงจัง มักจะถูกผู้ใหญ่ตำหนิว่า หยิบหย่ง

# 35 .. เหลือขอ

หมายถึง เด็กที่ดื้อจนผู้ใหญ่บังคับไม่ได้ หรือเอาไม่อยู่ โดยเปรียบเทียบกับช้างที่ถูกควาญบังคับให้ทำตามคำสั่ง โดยการใช้ขอสับ

แต่บางครั้งถ้าช้างตกมันหนักๆ ช้างก็ไม่กลัวตะขอ เลยเรียกกันว่า ช้างเหลือขอ ต่อมาจึงนำมาใช้เรียกเด็กว่า เด็กเหลือขอ

# 36 .. ติดพัน

หมายถึง ผู้หญิงที่มีผู้ชายมารักใคร่ชอบพอ

เดิมคำว่า ติดพัน มาจากการเล่นว่าวของไทย ซึ่งมีการแข่งขันกันสองชนิด คือว่าวจุฬาและว่าวปักเป้า

โดยผู้เล่นทั้งสองฝ่าย ต่างพยายามคว้าดึงว่าวของคู่ต่อสู้ให้ตกลงมา การคว้าว่าวนี้ จะทำให้สายป่านพาดพันกัน จึงเรียกว่า ติดพัน

ปัจจุบันมีผู้ใช้คำว่า ติดพัน อีกความหมายหนึ่ง คือ การทำบางสิ่งบางอย่างต่อเนื่อง ไม่สามารถผละไปทำอย่างอื่นได้

# 37 .. คอ

เมื่อนำมาใช้ในสำนวนไทย จะหมายถึง ความนิยม หรือความมีใจชอบ เช่น เขาเป็นพวกคอหนัง ไม่ว่าหนังเรื่องไหน เขาต้องไปดูทุกครั้ง

หรือหากใครชอบอะไรเหมือนกัน หรือมีรสนิยมในทางเดียวกัน จะเรียกว่า คอเดียวกัน

# 38 .. เบี้ย

เป็นหอยชนิดหนึ่ง คนไทยเคยนำมาใช้เป็นเงินปลีกย่อย

ต่อมาแม้จะใช้โลหะและกระดาษแทนเบี้ยแล้ว แต่เราก็ยังคงเรียกเงินบางชนิดในปัจจุบันว่า เบี้ย

เช่น เบี้ยเลี้ยง คือ เงินที่จ่ายให้เป็นค่าที่พักและอาหารในการทำงานนอกสถานที่

เบี้ยประชุม คือ เงินค่าตอบแทนในการเข้าประชุม หรือ เบี้ยน้อยหอยน้อย หมายถึง ยากจน มีเงินไม่พอค่าใช้จ่าย

# 39 .. เออออห่อหมก

เป็นสำนวน หมายถึง เห็นด้วย หรือ พลอยเห็นตามไปด้วย

ขุนวิจิตรมาตรา สันนิษฐานว่า น่าจะมาจากประเพณีการแต่งงานในสมัยก่อน ที่เจ้าบ่าวจะนำขันหมากไปบ้านเจ้าสาวในวันสุกดิบ

โดยของสำคัญอย่างหนึ่ง ที่ขาดไม่ได้ในขันหมาก คือ ห่อหมก ที่แสดงถึงความตกลงร่วมกัน

คำไทยในบล็อกนี้ คำสุดท้าย # 40 .. เชิด

หมายถึง ยกขึ้นจนเห็นเด่น เช่น เชิดหน้า เชิดหุ่น เป็นต้น

แต่ต่อมา คำว่า เชิด หมายถึงอาการฉกฉวย หรือพาไปอย่างรวดเร็ว เช่น คนรับใช้หนีออกจากบ้านพร้อมกับเชิดเสื้อตัวแพงของฉันไปด้วย

ขอขอบคุณที่ติดตาม

จาก สิน yyswim

บล็อกนี้อยู่ในสาขา Topical Blog หากจะกรุณาโหวตให้ ขอขอบคุณครับ

Create Date : 21 สิงหาคม 2556

Last Update : 21 สิงหาคม 2556 16:21:31 น.

9 comments

Counter : 7694 Pageviews.

ขอบคุณสำหรับคำไทยค่ะคุณสิน ^^
เห็นแล้วค่ะ ว่าเขียนคำว่าลายเซ็นผิด
ยังไม่ได้ไปแก้เลย

ขอบคุณมากๆนะคะ

ขอแชร์ด้วยนะคะ
มีประโยชน์มากๆเลยค่ะ

โดย: lovereason

วันที่: 21 สิงหาคม 2556 เวลา:23:37:58 น.

มาอ่านคำไทยได้ประโยช์นมาก บางคำชักจะเลอะเลือนไป

ตามกาลเวลา เขียนและใช้ไม่ค่อยถูกแล้วดอกไม้สวย

สะอาดตาดีชอบมากค่ะ ขอบคุณที่นำมาให้ความรู้

ขอให้มีความสุขสุขภาพแข็งแรงทำบล็อกคุณภาพไปนานๆ

ค่ะ โหวตให้ด้วยค่ะ

โดย: พรไม้หอม

วันที่: 22 สิงหาคม 2556 เวลา:13:31:37 น.

หลายๆคำก็เป็นคำที่คุ้นเคย แต่ก็ไม่รู้ที่มา
บางคำก็ไม่ค่อยได้ใช้เน๊อะ
ขอบคุณนะคะสำหรับความรู้ใหม่ๆ
อ่านจนจบรู้สึกว่ามีพลังมากขึ้น แบบว่ารับความรู้ไปเต็มๆ
เอ..หรือเราอ้วนก็ไม่รู้ 555

โดย: FreakGirL

วันที่: 22 สิงหาคม 2556 เวลา:13:47:30 น.