ก่อนจะเข้าเรื่องมันมีที่มา เมื่อ 2-3 วันก่อนผู้อ่านท่านหนึ่งส่งอีเมลมาแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการจัดทำมาตรฐานอาชีพนักแปลในประเทศไทยที่ ส.ป.ล.ท. และหน่วยงานต่างๆ ร่วมกันจัดทำอยู่ขณะนี้ก็ตอบกันไปตอบกันมาหลายเมลอยู่ เราก็อปปี้อีเมลมาให้อ่านเลยแล้วกันนะ

********

อีเมลจากผู้อ่าน

เห็นคุณเขียนลงในบล็อกแล้วมีประโยชน์มาก ดิฉันก็เปิดบริษัทรับแปลเอกสารและเดินวีซ่าและทำสำนักพิมพ์ด้วย ... ทุกวันนี้ไม่คิดว่าการรับรองมาตรฐานนักแปลนี้จะมีผลอะไรเพราะมั่นใจว่าคนที่ผ่านการประเมินนี้โดยส่วนตัว ไม่ได้แปลว่าจะแปลงานได้ดีกันทุกคนและสามารถแปลงานได้ทุกสาขา... เมืองไทย ล่ามในศาล ศาลรับรองอยู่แล้ว กระทรวงการต่างประเทศเองก็มีนักแปลและล่ามของเขาอยู่แล้วฯลฯ ...และจะมาใช้เพื่อต่อรองสำหรับนักแปลงานวรรณกรรม รับรองได้เลยว่าสำนักพิมพ์ไม่แคร์... [ประโยคสุดท้ายนี้ขอเซนเซอร์]

ตอบ

“แน้ทรู้ว่าจะมีการจัดทำมาตรฐานนักแปลแต่ไม่คิดว่าจัดทำเพื่อการแปลวรรณกรรม  คือแน้ทมาสายธุรกิจน่ะ งานวรรณกรรมไม่ใช่ปัจจัยหลักในการขับเคลื่อนธุรกิจของไทยไม่คิดว่าจะได้ประโยชน์มากนัก

อีกอย่างคือ อย่างที่เขียนไปแล้ว มาตรฐานนักแปลของสมาคมฯจะเป็นเพียงทางเลือกเนื่องจากในไทยมีศาลยุติธรรมที่ยังคงเป็นหน่วยงานหลักที่ราชการไทยกำหนดให้เป็นหน่วยงานรับรองคำแปล ต่างกันกับออสเตรเลียที่ทุกหน่วยงานของรัฐบาลออสเตรเลียจะรับแต่งานแปลที่รับรองNAATI เพียงหน่วยเดียวไม่มีหน่วยงานอื่นทำหน้าที่เกียวกับการแปลให้ซ้ำซ้อนอีกยกเว้นเพียงสมาคมซึ่งไม่มีบทบาททางด้านตัวเงินค่าแปล

********

อีเมลจากผู้อ่าน

"เราเคยคุยกับน้องนักแปลคนนึงเขาให้ความเห็นว่าน่าจะมีการกำหนดราคากลางสำหรับงานแปลเหมือนงานก่อสร้างที่มีหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกำหนดราคากลาง จริงๆ เราว่าทุกวันนี้ไม่ใช่มันไม่มีราคากลาง มันมีแต่อยู่ในรูปของวาจาและความเข้าใจเฉพาะกลุ่ม ไม่มีการตีพิมพ์เผยแพร่ให้คนทั่วไปรู้"--- ณัชชาอร ชูเชิดศักดิ์ NAATI No. 67061 ออสเตรเลีย

ในฐานะคนทำธุรกิจด้านนี้ก็ขอบอกเลยว่างานพวกนี้เป็นงานบริการ แปลว่าราคาขึ้นอยู่กับความพึงพอใจและตกลงของผู้รับบริการและผู้ใช้บริการจะมากำหนดราคากลาง คงไม่ใช่ล่ะ ผิดหลักเศรษฐศาสตร์ออกทะเลไปโน่น ... ถ้าทำได้จริงป่านนี้ไม่มีไกด์ผี มาแย่งงานไกด์มีบัตรให้เกลื่อน แล้วก็ทำอะไรกันไม่ได้

ตอบ

“คิดว่าน้องเขาน่าจะหมายถึงราคากลางตามคุณวุฒิของนักแปลหรือเปล่าจริงๆ มันมีอยู่แล้วในประเทศไทยสำหรับงานแปลและล่ามบางกลุ่ม เช่น งานแปลเอกสารศาลค่าบริการขั้นต่ำคำละ 3 บาท (หน้าละประมาณ 1,500 บาท)  อันนี้ไม่มีใครกำหนด แต่นักแปลในวงการเขาถามๆ กัน เลยรู้ว่าถ้ามีลูกค้าติดต่อมา ราคาไม่ควรจะต่ำกว่านี้  

ที่คุณบอกว่า"ราคาขึ้นอยู่กับความพึงพอใจและตกลงของผู้รับบริการและผู้ใช้บริการ"  เพราะคุณมองเรื่องธุรกิจเป็นหลักมองตามหลักเศรษฐศาสตร์  แต่ทุกวันนี้ในวงการแปลในประเทศไทย สมาคมฯพยายามยกระดับมาตรฐาน  หากจะมองเรื่องตัวเงินเป็นหลัก มาตรฐานก็จะไม่ไปไหนเพราะใครก็ได้มารับงานแปล คิดราคาไหนก็ได้เท่าที่ลูกค้าพอใจจะจ่าย

เคยมีนักแปลที่ไม่จบตรงการแปลจบแค่ภาษาอังกฤษ  มีประสบการณ์แปลน้อยมาก แต่คิดค่าแปลบรรทัดละ 250 บาท ซึ่งแน่นอนว่าลูกค้าต้องบอกว่า โก่งราคา เพราะเวลาลูกค้าดูเรื่องราคา เขาต้องถามว่า"เพราะอะไรราคาของคุณจึงแพงกว่าคนอื่น"  นักแปลจะไปตอบว่า"พอใจจะคิดราคานี้" ก็ไม่ได้ ถูกมั้ย   คำตอบที่เหมาะสมคือ"ราคานี้รวมค่าบริการติดต่อหน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้อง รวมค่าประทับตราค่าเดินทาง etc."  หรือ"ราคานี้เป็นค่าบริการโดยนักแปลที่มีคุณวุฒิ xxx" 

ในประเทศออสเตรเลียที่ค่าบริการแปลค่อนข้างคงที่ (มีแต่จะแพงขึ้น) เพราะ NAATI กำหนดมาตรฐานที่เข้มงวดและเข้มข้นขึ้นทุกปี  ถ้าไม่ได้รับการรับรองคุณวุฒิก็แทบจะรับงานราชการไม่ได้เลย ซึ่งก็เข้าหลักเศรษฐศาสตร์เรื่อง demand และ supply และเป็นการกำหนดกลไกราคาไปด้วย

*********

อีเมลจากผู้อ่าน

เมื่อก่อนนักแปลเมืองไทยเคยมีเลขนักแปลค่ะนักแปลที่หลงเหลือเหล่านี้ก็ยังมีปรากฏใช้ตัวเลขของตัวเองรับรองเอกสารให้เห็นเมื่อ 7-8 ปีที่แล้ว ดิฉันไปแปลเอกสารกับบริษัทแห่งหนึ่งแถวเพลินจิตเพื่อเอาหลักฐานไปเรียนต่อที่ยุโรปรับรองโดยนักแปลที่รับรองคุณวุฒิอย่างดี ไปถึงกงสุลที่แจ้งวัฒนะ เจ้าหน้าที่ทักว่าแปลผิดนะ ไปแปลใหม่ด้านหน้ากงสุล จะมีคนรออยู่แค่ชุดละ 300 บาทเองเรารับประทับตราให้เลย (เรารู้ว่านี่มันไม่ชอบมาพากล แต่อยากให้อะไรมันเสร็จๆไม่อยากมีปัญหา) ... ปัจจุบันนี้ก็ยังเกิดเหตุการณ์เช่นนี้อยู่ ...หลายคนเลยคิดว่าไปแปลแถว ๆ กงสุลจะดีกว่า เพราะยังไงก็ไม่ต้องเสียเงิน 2 ต่อ... โดยส่วนตัวเชื่อว่า ที่นี่เมืองไทย ต่อให้มีการรับรองคุณวุฒิก็จะมีช่องโหว่ให้คนทำธุรกิจได้เรื่อยๆ อยู่ดี

ยิ่งจะมีการรับรองคุณวุฒิกันอีก โดยส่วนตัวบอกเลยว่า ยิ่งดีกับคนที่ไม่มีการรับรองวุฒิเพราะเราสามารถกำหนดราคาให้ต่ำว่าคนที่มีวุฒได้(วงการฟรีแลนซ์ทั้งหลายไม่ต้องการอะไรมาก ราคาถูกเข้าไว้ แต่งานเข้ามาประจำ)แล้วจ้างทนายความเซ็นต์ เราทำงานกับลูกค้ามาหลากหลาย เรารู้ความต้องการของลูกค้าดีซึ่งบริษัทดิฉันเองก็รับมือมาแล้วทุกเคส ปิดการขายได้ตลอด ลูกค้าก็ไม่ไปไหนก็ยังกลับมาปรึกษาเราให้เราทำให้เรื่อย ๆ ไม่ยากเลย ถ้าจะเปลี่ยนระบบสถานที่ทุกที่ต้องให้ความร่วมมือ แต่โดยส่วนตัวคิดว่า ไม่ร้อยเปอร์เซ็นต์แน่นอน

ก็ขอบคุณที่แชร์ความรู้เรื่องที่ออสเตรเลียนะคะได้ความรู้ดี ช่วยเปิดโลกกว้างให้เราไปด้วยวงการบริษัทเอกชนเองก็คงต้องเตรียมพร้อมรับมือกับสิ่งที่กำลังจะเกิดขึ้นเพื่อไม่ให้กระทบธุรกิจของพวกเราเองในอนาคต

ตอบ

เรื่องเลขนักแปลเคยได้ยิน  คงจะรุ่นก่อนโน้นนานมากแล้ว เรื่องกรมการกงสุลมีอะไรไม่ชอบมาพากลกับบริษัทแปลหน้ากระทรวงฯก็ได้ยินบ่อยอยู่   ทนายแปลไปส่งประทับตรา ก็ยังบอกว่าแปลผิดเลย  

มหิดลจัดสัมนาเรื่องการแปลเอกสารส่งประทับกระทรวงต่างประเทศเมื่อตอนกลางปีแน้ทไปฟังมา กระทรวงฯ นำตัวอย่างงานแปลที่ถุกต้องมาแจกเป็นเล่มหนาๆ ก็มีผิดนะคะ หลายจุดด้วย ซึ่ง ผอ. กองนิติกรณ์ บอกว่าจะนำไปปรับปรุง เช่น เอกสารทะเบียนที่ดิน  แน้ทเสนอไปว่า ทำไมไม่คุยกับกรมที่ดินเขาเป็นเจ้าของงานด้านที่ดิน  เขามีศัพท์บัญญัติของเขาอยู่แล้ว  กองนิติกรณ์ไม่ต้องคิดเอง ขอรายการศัพท์ของกรมที่ดินมาได้เลย  ในเว็บไซต์ก็มีพิมพ์อยู่

คุณที่ไม่มีคุณวุฒิแต่ถ้ามีประสบการณ์หลายปี ส่วนใหญ่ก็จะไม่ค่อยตัดราคาตัวเอง เพราะรู้ฝีมือว่ามีชั่วโมงบินเยอะแล้ว ดังนั้นจะเรียกว่ากดราคาตัวเองให้ต่ำ ก็คงไม่ใช่ เพราะมีปัจจัยอื่นประกอบ  ส่วนนักแปลที่มีคุณวุฒิ เขาไม่เดือดร้อน  ใครอยากตัดราคา ก็ตัดไป เพราะยังไงเขาก็อยู่ได้เนื่องจากมีลูกค้าเฉพาะกลุ่มเช่นกันที่หัวเด็ดตีนขาดก็ไม่เอานักแปลที่ไม่มีคุณวุฒิและยินดีจ่ายค่าบริการในราคาที่สูงขึ้น

ทนายบางทีก็เลือกที่จะจ้างนักแปลราคาถูกแต่ตอนหลังก็ต้องเอามาแปลใหม่อยู่ดีเพราะงานใช้ไม่ได้เลย คุณวุฒิที่น่าเชื่อถือ คือเครื่องช่วยคัดกรองนักแปลได้ในระดับหนึ่ง แต่ต้องดูว่าใครเป็นคนกำหนดคุณวุฒิด้วยนะคะ

แน้ททำ freelance โดยไม่ได้โฆษณา ไม่มีหน้าร้าน ไม่มีออฟฟิส  ลูกค้าไปบอกต่อกันเอง ทนายความทั้งนั้นได้งานมาตลอด  ส่วนใหญ่จะทำคนเดียว subcontract งานน้อยมากเพราะลักษณะของงานแล้วส่งคนอื่นทำไม่ได้(ความลับ)

เรื่องจ้างทนายความเซ็น แน้ทไม่เคยเจอทนายที่ไหนรับเซ็นแทนคนอื่นยกเว้นจะรู้จักนักแปลเป็นอย่างดีว่าแปลได้ถูกต้องแน่นอนเพราะทนายที่รู้จักก็ระวังเรื่องความรับผิดทางกฎหมายด้วย

"ถ้าจะเปลี่ยนระบบทุกหน่วยงานต้องให้ความร่วมมือ"  อันนี้ใช่เลย  อย่างกองนิติกรณ์ของกระทรวงต่างประเทศ  นักแปลกระทรวงยุติธรรมประทับตราไป ยังบอกว่าไม่รับก็มี ซึ่งจริงๆหน่วยงานราชการควรจะรับเพราะผู้รับรองคำเป็นเป็นผู้ที่มีคุณวุฒิตามประกาศของหน่วยงานราชการด้วยกัน

ในออสเตรเลียNAATI เป็นหน่วยงานเอกชนนะคะ[แก้ไข – หน่วยงานของรัฐบาลออสเตรเลียที่ดำเนินงานเหมือนเอกชน]จัดตั้งขึ้นโดยความร่วมมือของรัฐบาลเพื่อให้เป็นหน่วยงานผูกขาดด้านการแปลและล่าม ในไทยนี่ คิดว่าไม่น่าจะทำได้  ถ้าอยากจะทำจริงๆก็ยกให้กระทรวงใดกระทรวงหนึ่งรับหน้าที่ไปเลย  ไม่ต้องมีรับรองหลายอย่างหลายแห่ง

*******

อีเมลจากผู้อ่าน

ประเด็นใครกำหนดคุณวุฒิ นี่ก็เรื่องใหญ่ ดิฉันก็คนนึงอยู่ในวงการนักแปลทั้งแปลหนังสือและงานเอกสารราชการขึ้นศาล ฯลฯ เจอคนในวงการเดียวกันเยอะ บอกเลยว่า คนที่มากำหนดคุณวุฒิสำคัญมากหากไปเอาใครก็ไม่รู้มา แล้วคุณสมบัติไม่ครบถ้วนไปนิดๆ หน่อยๆ หลายคนที่ชั่วโมงบินสูงกว่าหรือเรียนมาโดยตรง คงไม่ยอมแน่ ... ที่แน่ๆ เราก็ไม่ยอมแล้วเคยคุยกับอาจารย์ในมหาวิทยาลัยที่รู้จักและท่านสอนการแปลระดับปริญญาโทพวกท่านก็บอกว่า คงไม่สนใจแน่นอน และโดยส่วนตัวดิฉันก็คงไม่เข้าไปร่วมให้เสียเงินและเสียเวลา

ส่วนเรื่องจ้างทนายเซ็นต์ อันนี้ต้องยอมรับจริง ๆ ว่า ดิฉันมีทนายส่วนตัวทำงานกันมา 3-4 ปีได้แปลเอกสาร ขึ้นศาลด้วยกันมาตลอด แต่ก็ไม่ใช่ว่าจะรับงานมาจากทุกคนงานของใครก็ต้องดูด้วยว่าเราของจะเอาไปทำอะไร เพื่ออะไร ฯลฯ เคสบายเคส ...ทุกวันนี้งาน Freelance (ปัจจุบันมีงานประจำด้วย) ที่ทำรายได้ให้เราเป็นกอบเป็นกำก็มาจากต่างประเทศล้วนๆคือพวกแปลเว็บไซต์ แปลงานวิจัยตลาด ฯลฯ ส่วนงานล่ามศาลก็เดือนละครั้งสองครั้งค่าตัวก็วันละ 6,000 ยังไม่ได้ 15,000 อย่างหลายๆคนแน่นอน เพราะลูกค้าเราก็นิคมอุตสาหกรรมเราก็ไม่อยากเอาต่ำมากหรือสูงมาจนลูกค้าไม่กล้าใช้บริการ ถ้าล่ามธุรกิจ ล่าม Liaisonลูกค้ามาจากต่างประเทศ พาไปซื้อต้นไม้ เจรจาซื้อขายก็วันละ 4,500กันไป ซึ่งต้องดูว่า ไปที่ไหนบ้าง

ส่วนเรื่องลดค่าแปล โดยส่วนตัวเคยทำ แต่ลดไม่มากจริง ๆ อย่างบริษัทใหญ่ๆ เล็กน้อย คุยกันได้ และโดยความที่เราขายตั๋วเครื่องบินด้วยแนะนำเรียนต่อต่างประเทศด้วย เดินวีซ่าด้วย ฯลฯหลายอย่างก็กลายเป็นแพ็คเก็จตามงบลูกค้า ซึ่งลูกค้าก็แฮปปี้กันไป

ส่วนเรื่อง NAATI เป็นเอกชน [แก้ไขเป็นหน่วยงานรัฐที่ดำเนินงานเหมือนเอกชน] ... อืม ...น่าสนใจนะคะ ถ้าเอกชนทำเองได้จะคล่องตัวมากจะเอาศึกษาไว้เผื่อจะเอามาทำแบบที่มาเลเซีย รู้สึกที่มาเลเซียมีกันถึง 3 องค์กรรับผิดชอบเรื่องนี้ เพราะเราก็ต้องไปประชุมที่นั่นบ่อย ๆทั้งนี้เพื่อช่วยกลุ่มธุรกิจของพวกเรากันเองบ้าง ... แต่โดยส่วนตัวเห็นด้วยว่ากระทรวงใดกระทรวงหนึ่งควรรับไปรับผิดชอบและถ้ายิ่งมาประสานงานกับกลุ่มธุรกิจเอกชนยิ่งแจ๋วไปเลย ... ซึ่งไม่เกี่ยวกับสมาคมฯนะคะ

**อีเมลสุดท้าย เราไม่ได้ตอบ เนื่องจากติดงาน

บล็อกของเราเป็นการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นซึ่งบางครั้งผู้อ่านท่านอื่นอาจจะไม่เห็นด้วยกับสิ่งที่เราเขียนหรือสิ่งที่ผู้อ่านส่งมา โปรดอย่านำไปเป็นอารมณ์ ขอให้เปิดใจให้กว้างเพื่อจะได้มุมมองที่แตกต่าง

โปรดติดตามตอนต่อไป