ค่าแปลคิดยังไง

จากที่ทำงานแปลเอกสารมาหลายปีสังเกตเห็นว่าในประเทศไทยจะคิดค่าแปลกันเป็นหน้า สมัยเราเริ่มทำงานแปลก็คิดเป็นหน้าเหมือนกันตอนนั้นปี 2546 คิดอยู่หน้าละ 300 บาทเอง รับงานผ่านเอเจนซี่  ไม่ได้ดูว่าหน้านึงมีกี่คำ มีรูปภาพหรือเปล่า มีตารางมั้ย มีผังอะไรที่ต้องทำให้เหมือนต้นฉบับมั้ย งานช่วงนั้นที่รับทำในราคานี้มีคู่มือพนักงานบริษัทผลิตนม และคู่มือผลิตส่วนประกอบอาหาร  บทความเกี่ยวกับการจัดดอกไม้ ชีวประวัติของจิตรกรต่างประเทศ และคู่มือการสอนภาษาอังกฤษสำหรับครูประถม ที่คิดราคาแค่นี้เพราะตอนนั้นยังเรียนแปลไม่จบเลย รู้ทฤษฎี รู้หลักภาษา แต่ขาดประสบการณ์ก็ต้องมารับงานแปลเพื่อลองวิชาและเพิ่มพูนความรู้จากการทำงานจริง

พอทำไปได้ช่วงหนึ่งก็เริ่มมีงานที่ยากขึ้นมาให้แปล ทั้งสัญญาจ้างผู้รับเหมาสัญญาจ้างบริการรักษาความปลอดภัย คู่มือความปลอดภัยสำหรับร้านค้าในปั๊มน้ำมัน ราคาค่าแปลก็เพิ่มขึ้นตามประสบการณ์ที่มี  ระหว่างแปลเอกสารก็มีงานแปลหนังสือเข้ามาบ้าง บางสำนักพิมพ์ให้เป็น % ของราคาขาย x จำนวนพิมพ์  เช่น ได้ 6% x ราคาหนังสือ 200 บาท x 3,000 เล่มนักแปลก็จะได้ 36,000 บาท ถ้าพิมพ์ซ้ำก็จะได้อีกตามสูตรนี้ บางสำนักพิมพ์ให้เป็นหน้า แต่แปลหนังสือไปได้ไม่กี่เล่มก็หมดความสนใจ เพราะได้เงินช้า ได้เงินน้อย และต้องประดิดประดอยคำต้องอ่านหนังสือให้เยอะเพื่อให้มีคลังคำสำหรับนำมาใช้ในงานแปล เลยตัดสินใจมาเน้นแปลเอกสารดีกว่า

พอมารับงานอกสารอย่างเดียวก็พบว่าต้องอ่านหนังสือเยอะอยู่ดีเพื่อให้มีคลังคำเหมือนกัน คลังคำในทีนี้คือคำแปลสำหรับคำศัพท์เพื่อใช้ในบริบทที่ต่างกัน รู้สึกเหมือนต้องอ่านหนังสือมากกว่าเดิมหลากประเภทกว่าเดิมด้วยเพราะแปลเอกสารมันค่อนข้างกว้าง ถ้าแปลงานธุรกิจต้องอ่านทั้งการตลาด การขาย การเงิน การบัญชี การส่งออก การจัดการ ฯ สารพัดการ ในขณะที่แปลหนังสือนักแปลมักจะเลือกอ่านหนังสือในแนวที่ตัวเองแปลเป็นหลัก  งานเอกสารที่เข้ามาส่วนใหญ่จะเป็นงานกฎหมายเพราะเคยทำงานอยู่บริษัทกฎหมาย  ตอนนั้นยังคิดราคาเป็นหน้า แต่ราคาขึ้นๆ ลงๆ เพราะเอกสารมาจำนวนคำไม่เท่ากัน อย่างคำฟ้อง คำพิพากษา หน้านึงจะมีไม่กี่คำเพราะต้นฉบับพิมพ์แบบบรรทัดเว้นบรรทัดจะคิดราคาปกติก็ไม่สมควร ตอนนั้นไม่เคยรู้ว่าต่างประเทศเขาคิดค่าแปลกันเป็นคำ
จนปี 2552 เอเจนซี่แปลในออสเตรเลียติดต่อให้แปลงาน ให้เสนอค่าแปลเป็นคำ เราถึงได้เริ่มค้นว่าราคาตลาดอยู่ที่เท่าไหร่เพื่อจะได้เสนอราคาได้เหมาะสม นั่นเลยทำให้คิดได้ว่าการคิดค่าแปลเป็นคำนั้นก็เหมาะสมดี  

ปัจจุบันถึงจะคิดค่าแปลเป็นคำ แต่งานแปลที่ว่าจ้างโดยบริษัทในประเทศไทย หลายๆ บริษัทยังคงขอราคาเป็นหน้าอยู่ อย่างต้นปี 2555 เพิ่งออกจากงานประจำ มีลูกค้าให้แปลสัญญาจัดจำหน่าย เอกสารตัวหนังสือเยอะเหมือนกัน มาเป็น PDF จะนับคำยังไงเพราะมันแสกนมาแบบเข้าเครื่อง ไม่ใช่แปลงมาจาก Word ก็เดาว่าหน้านึง 400 คำได้ เสนอราคาไป พร้อมเซ็นรับรองผู้เชี่ยวชาญศาลยุติธรรมด้วย ทำงานเสร็จ รับตังค์แล้วถึงคิดได้ ลองสอบถามสิว่าราคาตลาดอยู่ที่เท่าไหร่ ได้คำตอบแล้วต้องรีบดูเงินที่รับมา ถึงได้รู้ว่าเสนอราคาไปต่ำกว่าที่ควร 50% (ทำไปได้ ให้ตายเถอะ โรบิ้น  ตอนนี้รู้สึกว่าตัวเองโง่แทนที่จะนั่งพิมพ์สัก 2-3 บรรทัดเพื่อให้ Word นับคำให้แล้ว x จำนวนบรรทัดต่อหน้าเพื่อเสนอราคาค่าแปล ดันกะเอาแล้วเสนอไปเลย)  พอวันหลังลูกค้ารายนี้ติดต่อมาอีกก็ต้องอธิบายว่าราคาปกติเท่านี้ คราวที่แล้วคิดราคาผิด เลยให้ราคาเดิมไม่ได้

ที่เคยถามมาคือค่าแปลงานทั่วไป คิดคำละ 2 บาท แต่ถ้าเซ็นรับรองผู้เชี่ยวชาญศาลยุติธรรมด้วยจะคิดคำละ 3 บาท (อัตรา ณ เวลาที่เขียนบล็อกนี้ ไม่ใช่ราคาปัจจุบัน) ราคานี้ก็ยุติธรรมดีแล้วเพราะใบผู้เชี่ยวชาญศาลยุติธรรมนี่มันต้องไปสอบต้องทำแฟ้มผลงานไปเสนอคณะกรรมการศาลยุติธรรมพิจารณา (เห็นว่าบางคนใส่กระเป๋าเดินทางแบบล้อลากเอาไปส่งที่ศาลเลยนะ) แล้วก็ต้องมีการต่ออายุทุก 3 ปี ใบนี้ไม่ใช่ได้มาง่ายๆ

วันนี้มีลูกค้าอีกรายให้เสนอราคาแปลข้อกำหนดและเงื่อนไขแค่ 2 หน้าเอง แต่เปิด Word แล้วตะลึง 2 หน้านี้มีทั้งหมด 4,000 คำ ถ้าเสนอราคาโดยไม่ได้ดูเอกสาร สมมติหน้าละ 600 คำ x คำละ 2 บาท = 1,200 บาท ในขณะที่ค่าแปลที่ควรจะได้อย่างน้อยๆ คือ 4,000 x 2 = 8,000 บาท คิดดูว่านักแปลจะขาดทุนป่นปี้ขนาดไหน

อนึ่ง ลูกค้ามักจะไม่จ้างนักแปลหน้าใหม่ๆ ให้แปลเอกสารกฎหมายเพราะเสี่ยงสูง อาจจะแปลผิดหรืออาจจะส่งงานช้ากว่ากำหนด ถ้าเป็นลูกค้าเก่าก็คงไม่พ้นจ้างเราและถ้าราคาเราเกินงบประมาณ ก็จะต่อรองกันแต่จะไม่ไปใช้นักแปลรายอื่น มีลูกค้าอีกรายบอกว่าไม่ต้องการจ้างแปลด้วยวิธีประมูลเพราะเอกสารที่แปลเป็นเอกสารด่วนมัวแต่รอประมูล จะทำให้ออกเอกสารไม่ทันการทำธุรกรรมให้ลูกค้าต่างประเทศ

ไม่กี่ชั่วโมงต่อมาลูกค้าอีกรายให้เสนอราคางานแปล 15 หน้า สมมติว่าไม่ดูเอกสารแล้วเสนอราคาไปหน้าละ 600 บาทเพราะคิดว่าหน้าเอ 4 มาตรฐานน่าจะมี 400 คำ ค่าแปลก็จะ = 12,000 บาท ก็จะไม่ยุติธรรมกับลูกค้าเพราะเปิดไฟล์ดูแล้ว มีแค่ 2,000 คำ ค่าแปลที่ถูกต้องควรจะเป็น 4,000 บาท (กรณีที่คิดคำละ 2 บาท)

มีบางงานจำนวนคำที่ต้องแปลมีน้อยมาก ส่วนใหญ่จะมีภาษาอังกฤษมาอยู่แล้ว แต่ราคาแปลไม่ได้ลดเลยเพราะต้องคิดค่าแปลชดเชยเวลาที่เสียไปกับการทำผังภาพและตาราง เช่น กรณีแปลใบรับรองผลการเรียน ตารางรายวิชานี่สุดยอดเลย จบระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพเหมือนกัน แต่สถาบันนึงก็ออกใบรับรองมาในฟอร์มนี้ อีกสถาบันเอาส่วนนี้สลับไปทางขวาอีกที่เอามาห้อยไว้ด้านล่าง ไหนจะรหัสวิชาอีกดูตัวเลขเรียงกันเป็น 6-7 หลัก

สำหรับลูกค้าต่างประเทศงานแปลจะคิดเป็นคำ แต่งานตรวจแก้มักจะให้ค่าแรงเป็นชั่วโมง เฉลี่ยแล้วนักแปลน่าจะตรวจแก้งาน (ของเพื่อนนักแปลรายอื่น) ได้ 1,000 คำต่อชั่วโมง (ลูกค้าใช้คำว่า throughput) ก็ให้นักแปลเสนอค่าแรงมาตามมาตรฐานนี้ (คุ้นๆเห็นนักแปลในต่างประเทศคิดค่าแรงชั่วโมงละ USD35 ขึ้นไปนะ) แต่เราก็เลือกจะรับเป็นคำอยู่ดี ส่วนใหญ่จะได้ค่าแรงเยอะกว่าและประหยัดเวลาเราด้วยเพราะเราทำงานเร็ว 1,000 คำนี่คิดจริงๆ แค่ 2 หน้ากว่าๆ เอง ถ้านักแปลแปลมาดี ตรวจแก้สักพักก็เสร็จ แต่ถ้าแปลมาไม่ดี จากค่าตรวจแก้จะคิดเป็นค่าแปลแทน

มีลูกค้าของลูกค้าเราอีกทีเอาต้นฉบับไปใส่ google translate ออกมาแล้ว ส่งมาให้นักแปลตรวจแก้ ดูแล้วรู้เลยว่าใช้โปรแกรมแปล อย่างนี้ไม่เรียกว่าแปลนะ ถ้าส่งมาให้ตรวจแก้ จะคิดเป็นค่าแปลใหม่เพราะโปรแกรมช่วยแปลพวกนี้มันไฮเทคไม่พอจะจับหลักไวยากรณ์ต้นฉบับและคำแปลได้ทั้งหมด

สรุป เวลาเสนอราคา ให้ลองคำนวณจำนวนคำต่อหน้าก่อนเสนอ จะได้ไม่ขาดทุน

***************
สนใจพูดคุยเรื่องการแปลอีเมลมาที่ natchaon@yahoo.com
ณัชชาอรชูเชิดศักดิ์

ปรับปรุงเนื้อหาเมื่อวันที่ 29 พฤษภาคม 2563