ได้เวลาพักยกจากภารกิจงานประจำและการเรียนปริญญาโทที่กรุงเทพเมืองฟ้าอมร กลับสู่ถิ่นฐานอันเป็นบ้านเกิดที่ อ.ขุขันธ์ จ.ศรีสะเกษ ในระหว่าง วันปิยะมหาราช 23 – 24 ตุลาคม 2551 หลังจากไม่เคยได้กลับบ้านเลยตั้งแต่วันสงกรานต์ที่ผ่านมา วันนี้โดยสารไปกับรถตู้คันงามจากติ้กออโต้เซอร์วิสแห่งบ้านสนวน กลับถึงบ้านปราสาทตอนเช้าพระอาทิตย์กำลังขึ้นพอดี วันนี้ คุณแม่ได้ข่าวว่าลูกชายคนนี้จะกลับบ้านก็เลยห่อข้าวต้มมัดใส้กล้วยเตรียมรับขวัญหนึ่งหม้อเบ้อเร่อ

เช้าวันใหม่กับบรรยากาศที่สดใส ของมุมหนึ่ง ณ บ้านปราสาท บริเวณปราสาทตาเล็ง

สระน้ำข้างหมู่บ้านยังคงสวยงาม น่ากดชัตเตอร์เหมือนเดิม

เมื่อคืนฝนตกหนัก ลมแรงมาก ต้นข้าวที่กำลังจะสุกให้เก็บเกี่ยว ล้มไปเป็นแถบๆ เหมือนปูเสื่อในทุ่งนาเลย

เช้าวันนี้ได้ “ตะเร็ยจังวาก๊อบ” (ปลาซิว กุ้งตัวเล็กๆ) ห่อด้วยใบตองย่างไฟอ่อนๆ โอ่...แซบๆ

แต่ก่อนอื่น...วันนี้ได้กลับบ้านทั้งที ขอไปถวายจังหันทำบุญที่วัดจันทราปราสาท เพื่อจะได้เป็นศิริมงคลกับชีวิตต่อไป

บริเวณหน้าหมู่บ้าน กำลังก่อสร้างปราสาทอันเป็นสัญลักษณ์ประจำหมู่บ้าน

เราทอผ้าใช้เอง จะได้ไม้ต้องเสียเงินซื้อ พึ่งพาตัวเองให้มากที่สุด

บ่ายๆ ไปดูสิว่า ทุ่งนาบ้านเราสวยแค่ไหน ขณะที่ต้นข้าวกำลังออกรวงเพื่อที่จะใส่เม็ดข้าวเลี้ยงคนทั้งโลก

ถึงแม้ว่า ปีนี้ต้นข้าวอาจจะไม่ค่อยสวยเหมือนหลายปีที่ผ่านมาเท่าไร เพราะว่าประมาณ 4 ปีมาแล้วที่คุณพ่อไม่ได้ใส่ปุ๋ยเคมีเลย รวงข้าวแต่ละรวงจึงเป็นรวงข้าวที่บริสุทธิ์ จากผลผลิตของธรรมชาติจริงๆ มาจากขี้วัวขี้ควายทั้งนั้น เห็นรวงข้างแล้วทำให้รำลึกนึกถึงในบุญคุณของพระแม่โพสพที่เลี้ยงเรามาจนเติบใหญ่ถึงทุกวันนี้ กว่าจะปลูกจนออกมาเป็นเม็ดข้าวให้เราหุงกินได้ได้ ต้องผ่านขั้นตอนมากมายที่ถ่ายทอดเป็นอาชีพสืบต่อจากปู่ย่าตายาย... และแฝงไว้ด้วย ปรัชญา คุณธรรมมากมาย

“จอง จะงัญญ์ ออย รัว มะล๊วก
จอง สระนอกก์ ออย เนือยย์ ปีย์ กะเมง.”
อยากกินอร่อยให้หาผักแกล้ม อยากสบายให้เหนื่อยตั้งแต่เด็ก
การที่จะกินข้าวให้อร่อยต้องมีผักสดแกล้ม และการที่จะมีผักสดกินได้ก็ต้องไปหาผักมาเตรียมไว้ เช่นเดียวกันถ้าต้องการมีชีวิตความเป็นอยู่อย่างสุขสบาย ก็ต้องขยันตั้งแต่ยังเป็นเด็ก หมายถึงว่าให้ขยันทำมาหากินตั้งแต่เด็ก เพื่อจะได้มีชีวิตที่สุขสบายในวันข้างหน้า.

“คอม รีน เตือบ บาน แจะฮ์ เดง
คอม ปะเริง เตือบ บาน เกิด.”
พยายามเรียนจึงได้รู้(เก่ง) พยายามพากเพียร จึงได้เป็น
หมายถึง ความเพียรพยายามจะทำให้มีความรู้ความสามารถและเป็นไปได้อย่างที่เราต้องการ เช่น อยากสอบรับราชการจะต้องขยัน พากเพียรอ่านหนังสือทุกวันด้วยความมุ่งมั่นเป็นเวลานานพอสมควร จึงจะทำให้สอบติดเป็นข้าราชการได้

จ่อง แจะฮ์ กม ออย คะล๊าจฮ์
จ่อง เกิด ปราชญ์ ออย คอม ปะเริง.
อยากรู้อย่ากลัว อยากเป็นปราชญ์ ให้พยายาม
หมายถึง ถ้าต้องการมีความรู้ ต้องพากเพียรพยายาม อย่างมาก ถึงจะเป็นได้

อมตีงเคยสอนว่า “ซีบาย ออย เดง กึด เบอ ทา ซี มึน เดง กันนึด ซีเฮย จุฮฺ จอล.” แปลว่า กินข้าวให้รู้จักคิดแทนคุณ ด้วยการทำตนให้เป็นประโยชน์ หากกินข้าวแล้วไม่รู้จักทำอะไรให้เป็นประโยชน์ ก็เป็นคนที่กินแล้วถ่ายอุจจาระทิ้งไปวันๆ ไม่มีประโยชน์ หาค่าใดๆ ไม่ได้เลย .....

“ข้าวบ้านเราเป็นข้าวที่ศักดิ์สิทธินะ
ใครได้กิน ก่อนกินให้ตั้งจิตอธิฐานขอ
ขออะไรได้อย่างนั้น ใครขอมากได้มาก
ขอน้อยได้น้อย ใครไม่ขอไม่ได้อะไรเลย
ขอปัญญาจะได้ปัญญา ขอปริญญาก็ได้ปริญญาเช่นกัน
แต่ที่สำคัญ ลูกต้องลงมือปฏิบัติด้วย... เท่านั้นเอง”