สุภาษิต ภาษาเขมร

สวัสดีครับแม โอว บอง ประโอน แซมซาย มนาย โอว ปุก ...วันนี้ผมเด็กชายเพชร คนเซราะกราว ขอพาท่านชมความงามของภาษาดินแดนอีสานใต้นะครับ
ถ้าเป็นภาษาอีสาน คำว่า ผญา นั้นมาจากคำว่า ปรัชญา ซึ่งมีความหมายว่า ภูมิรู้ ความรู้ ความสามารถ
เป็นคำที่เรียบเรียงมาเป็นถ้อยคำสำนวนที่สวยงามแสดงถึงภูมิรู้ ที่มีการนำเอาสิ่งแวดล้อมที่อยู่รอบตัวในชีวิตประจำวันมาประยุกต์ ใช้ในการสั่งสอน อบรม ลูกหลาน ถ่ายทอดจากคนรุ่นหนึ่ง สู่คนอีกรุ่นหนึ่ง
ในภาษาเขมรนั้นเรียกว่า "จบับ" ซึ่งหมายถึง คำที่แต่งเป็นประโยคเพื่ออบรมสั่งสอน



ขอยกตัวอย่าง จบับ เป็นภาษาเขมรเพื่อเผยแพร่ และรักษาประเพณีวัฒนธรรมสัดนิด โดยพยายามเขียนให้ตรงกับสำเนียงที่สุด และอ่านง่ายที่สุด

เคิง คอม อ๊อด กะ ซอด คอม เทอร์ :
เวลาโกรธให้รู้จักอดทน หากยังจนให้รู้จักทำงาน
โดยทั่วไปใช้ในกรณี อวยพรและอบรมสั่งสอนคู่บ่าวสาว วันแต่งงาน
จง แจะฮฺ ออย ค่ม รีน จง เมียน ออย ค่ม รัว
อยากเก่งให้ขยันเรียน อยากรวยให้ขยันหา
หรือว่าไม่มีความจน ในหมู่คนขยันที่ฉลาดในโอกาสที่ใช่

จะโรด ซะร็อว บัง เวียล ดอง ตึก ดะ เจียล เปียล ณา นึง ปิญ
เกี่ยวหญ้าคามุงทุ่งกว้าง ตักน้ำใส่ตะกร้า แล้วเวลาไหนมันจะเต็ม
เพราะว่าตะกร้ามีรู รั่วทั้งตะกร้าเลย

อันซาย โจล เซราะ บาน บ๊ก อันแซว
กระต่ายเข้าหมู่บ้านแล้ว แล้วเพิ่งเริ่มตำดินปีน (มันจะทำกินเร๊อะ)
คล้ายๆกับสำนวนในภาษาไทยที่ว่า “วัวหายแล้วล้อมคอก”


กูว์ ลืน มัน พ็อต จันลูญ เนียะ จูญ มัน พ็อต จัมเปียะ
โคเร็วยังไม่พ้นถูกกักขัง ผู้ค้าขายยังไม่พ้นติดหนี้สิน
(ไม่มีใครใหญ่กว่ากรรม , เหนือฟ้ายังมีฟ้า )

เฌอ ธม ตร็อว แซง เฌอ เวง ตร็อว กัด
ไม้ใหญ่ต้องช่วยกันหามถึงจะเคลื่อนย้ายได้ ถ้าไม้ยาวไปก็ต้องตัดบ้างเพื่อให้ใช้ประโยชน์ได้
(ทำงานให้พอดี พอเหมาะกับตัวเอง อย่าทำอะไรเกินตัว เกินกำลังมากไป)

เนิว เซราะ แม จีย์ ตึย โจล ปรึย แม จีย์ มูย
อยู่หมู่บ้านต่างคนก็ต่างแม่ เข้าป่าให้มีแม่เพียงคนเดียว
(รักสมัครสมานสามัคคี เสมือนมีแม่คนเดียวกัน)

เคิญ เปราะห์ กะแม็ย อาล แต่ น็อง ยัว เทอ จีย์ ปะแด็ย กะแม็ย เคิญ สะแร็ย อาล แต่ น็อง ยัว เทอ จีย์ ประป็วน
เห็นผู้ชายอย่าเอะอะจะเอาเป็นสามี อย่าเห็นสตรีเอะอะก็จะเอาเป็นเมีย ให้คิดพิจารณาให้ดีเสียก่อน เดี๋ยวจะหาว่าไม่เตือน

เคิญ คลา ทะเลียะ อันโนง กะแม็ย ยัว อันลูง แว็ย เวีย แทม
เห็นเสือตกบ่อน้ำ อย่าเอาค้อนตีมันแถม ( เห็นคนตกทุกข์ได้ยากอย่าได้ซ้ำเติม )

เคิญ เฌอ ปุก กะแม็ย กันลอง ออย ยัว เติว พอง เกรือน จอง จันเลาะห์ อ็อจ
เห็นไม้ผุอย่าได้ข้ามผ่านไป ไห้เอาไปด้วย เผื่อได้ผูกไต้เอาไว้ส่องทาง
คนในสมัยก่อนเขาไม่มีไฟฟ้าใช้เหมือนเช่นทุกวันนี้ ต้องใช้ขี้ใต้ (ยางนาผสมกับไม้ผุๆจุดไฟ) ในการให้แสงสว่างยามค่ำคืน

ตะเลาะ อีน่า กืยย์ ร็วต มัว รัว กระแบ็ย
ปลักไม่เคยวิ่งไปหาควาย มีแต่ควายเท่านั้นที่จะวิ่งไปหาปลักควายเพื่อนอนแช่ให้คลายร้อน “โอกาสไม่เคยวิ่งไปหาใครนอกจากเราไขว่คว้าเอง” (ฉะนั้นรีบไคว่ขว้าโอกาสไว้เถิด)

เทอ ซะแร ออย มือ ซะเมา ดะ ตุก โกน เจา ออย มือ เภา สัน-ดาน
ทำนาให้รู้จักดูหญ้า จะฝากฝั่งลูกหลานให้ดูเผ่าพงศ์วงศาด้วย

ซะลัญ คลูน ออย ซะงูน จันแณ็ย ซะลัญ ปะแด็ย ออย ซะงูน เจิต
รักตัวเองให้รู้จักสงวนตัว รักผัวให้รู้จักสงวนใจ

ซีบาย ออย เดง กึด เบอ ทา ซี มึน เดง กันนึด ซี เฮย จุฮฺ จอล
กินข้าวให้รู้จักบุญคุณของข้าว ถ้ากินแล้วไม่รู้จักคิด (สำนึก) คน คนนั้นอยู่ไปก็ไม่มีประโยชน์อะไร

นม มึน ทม เจียง เนียล“
ขนมย่อมไม่ใหญ่กว่าทะนาน” ในเมื่อเราใช้ทะนานตวงแป้งมาทำขนม แล้วขนมมันจะใหญ่กว่าทะนานได้อย่างไร
เมื่อผู้ใหญ่ตักเตือนเด็ก เด็กควรเชื่อฟังอย่ารู้ดีกว่าผู้ใหญ่

ตะเร็ย งีด ชลีด ปวง
ปลาแห้ง ฉวยโอกาสออกไข่ (แอบรับผลประโยชน์พิเศษ นอกเหนือจากหน้าที่หลัก)

นิเย็ย ย๊บ พตบ ปะเร็ย นิเย็ย ธไง ปะเร็ย เมียน ตรอจีก
พูดกลางคืนได้ยินถึงป่า พูดกลางวันป่ามีหู
เวลาจะพูดอะไรให้ระวังคนได้ยิน ไม่ว่าจะพูดกลางวันหรือกลางคืนก็ตาม



คำทำนายคนเฒ่าคนแก่สมัยก่อนทำนายว่า
“ติงกูย นึง เกิด เจียะฮฺ เมียะฮฺ นึง เกิด สันนอ
พนม มึน เกิด ทะมอ สะเร็ย ละออ มึน เกิด ปะเด็ย”
แปลว่า “กิ่งก่าจะกลายเป็นแย้..... ทองคำจะกลายเป็นตะกั่ว
ภูเขาทั้งลูกจะไม่มีก้อนหิน .... สาวสวยจะไม่มีผัว” (โลกจะกลับตาลปัตรไปหมด ตัวอย่างเช่นทุกวันนี้ผู้หญิงเริ่มมากกว่าผู้ชายแล้ว และผู้ชายที่มีจำนวน น้อยอยู่แล้ว บางส่วนก็กลายพันธุ์ไปเป็นกระเทยเสียแล้ว)

และก็มีอีกมากมายครับ ใครมี จบับ ขะแมร์ ดีดีอีกก็แนะนำมาได้เลยครับ ร่วมอนุรักษ์ภาษาขะแมร์ ประเพณีวัฒนธรรมท้องถิ่น บ้านเราไม่ไห้สูญสลายด้วยกัน...เน้อ...บองปะโอน

Create Date : 27 พฤษภาคม 2551 Last Update : 27 พฤษภาคม 2551 15:28:29 น. Counter : 6878 Pageviews.		7 comments
Share Tweet