คราบน้ำมันถูกซัดสู่ชายหาดแหล่งท่องเที่ยวในอ่าวไทย          บทเรียนจากเหตุการณ์แท่นขุดเจาะน้ำมันระเบิดกลางอ่าวเม็กซิโก สู่วิกฤติการปนเปื้อนของสารก่อมะเร็งจากการรั่วไหลของน้ำมันดิบในอ่าวไทย (ตอนที่ 1)                โดย        รองศาสตราจารย์ ดร. ศิวัช พงษ์เพียจันทร์        ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยและพัฒนาการป้องกันและจัดการภัยพิบัติ        คณะพัฒนาสังคมและสิ่งแวดล้อม        สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์                “จากกรณีท่อรับน้ำมันดิบกลางทะเลของบริษัท พีทีที โกลบอล เคมิคอล จำกัด (มหาชน) หรือ PTTGC เกิดรั่วไหลน้ำมันดิบลงในทะเลจำนวน 50,000 ลิตรหรือ 50 ตัน เมื่อเช้าวันที่ 27 ก.ค. ที่ผ่านมาก่อให้เกิดคราบน้ำมันปริมาณมากทะลักเข้าอ่าวพร้าว เกาะเสม็ด ส่งผลกระทบต่อการท่องเที่ยว ล่าสุด (28 ก.ค. 2556) ทาง PTTGC ได้ประสานไปยังบริษัทออยล์ สปิลเรสปอนส์จำกัด (Oil Spill Response Limited) จากประเทศสิงคโปร์ในการนำเครื่องบินพ่นน้ำยาขจัดน้ำมันคู่ขนานไปกับการใช้เรือพ่นน้ำยาเพื่อเร่งกู้วิกฤติคราบน้ำมันที่ได้ทำลายความสวยงามของธรรมชาติไปแล้วบางส่วน                บทความชิ้นนี้ไม่ได้มีเจตนาที่จะซ้ำเติมบริษัทผู้รับผิดชอบต่อเหตุการณ์ดังกล่าว หากแต่มุ่งเน้นไปที่การนำเสนอภัยเงียบในรูปแบบการปนเปื้อนของสารก่อมะเร็งซึ่งอาจส่งผลกระทบทั้งในระยะสั้นและระยะยาวโดยทางผู้เขียนได้วิเคราะห์ข้อดีข้อเสียของแนวปฏิบัติในการจัดการกับปัญหาเพื่อหน่วยงานที่เกี่ยวข้องหรือผู้ที่มีส่วนรับผิดชอบสามารถนำไปใช้ประกอบการพิจารณาในการหาทางออกที่ดีและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากที่สุด                ตลอดระยะเวลาเกือบครึ่งศตวรรษที่ผ่านมาได้เกิดอุบัติเหตุการรั่วไหลของน้ำมันดิบในอ่าวหลายแห่งทั่วโลก เช่นล่าสุด จากเหตุการณ์แท่นขุดเจาะน้ำมันของบริษัท บีพี (BP) ระเบิดกลางอ่าวเม็กซิโก เมื่อวันที่ 20 เม.ย. 2553 ส่งผลให้น้ำมันกว่า 4.9 ล้านบาร์เรลรั่วไหลลงสู่อ่าวเม็กซิโก และชายฝั่ง 5 รัฐของสหรัฐ เจ้าหน้าที่ของบีพีต้องใช้เวลานานถึง 87 วันในการทำความสะอาดคราบน้ำมัน และกู้แท่นขุดเจาะ [1,2,3]                มีการประเมินมูลค่าความเสียหายที่เกิดขึ้นต่อสิ่งแวดล้อม ที่สูงถึง 18,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (หรือราว 5.61 แสนล้านบาท ) ซึ่งความเสียหายบางส่วนไม่อาจประเมินเป็นมูลค่าได้ เช่น ความเชื่อมั่นของประชาชนที่มีต่อบริษัท บีพี บรรยากาศการลงทุนของภาคอุตสาหกรรมในภาพรวม ผลกระทบต่อระบบนิเวศวิทยา และการปนเปื้อนของสารก่อมะเร็งโพลีไซคลิกอะโรมาติกไฮโดรคาร์บอน (Polycyclic Aromatic Hydrocarbons) หรือที่เรียกกันย่อๆว่าสาร พีเอเอช (PAHs) ในสิ่งแวดล้อม                สารพีเอเอช เป็นกลุ่มสารอินทรีย์ประกอบด้วยวงแหวนเบนซินหลายวงมารวมตัวกันโดยระดับความเป็นพิษจะรุนแรงขึ้นตามจำนวนวงแหวนที่เพิ่มขึ้นทั้งนี้ยังมีปัจจัยอื่นเช่นรูปแบบของโครงสร้างทางเคมีซึ่งมีส่วนสำคัญต่อฤทธิ์การก่อมะเร็งของสาร พีเอเอช ซึ่งมีมากกว่าร้อยชนิด ปัจจุบันทางสำนักงานปกป้องสิ่งแวดล้อมของสหรัฐอเมริกา (United States Environmental Protection Agency: US-EPA) ได้กำหนดสาร พีเอเอช ที่เป็นอันตรายทั้งหมด 16 ชนิด โดยสารที่มีฤทธิ์ในการก่อมะเร็งมากที่สุดคือ เบนโซเอไพรีน (Benzo[a]pyrene)                แหล่งกำเนิดที่สำคัญของสาร พีเอเอช มีอยู่หลากหลายทั้งเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ เช่น ไฟไหม้ป่า [4] หรือ การระเบิดของภูเขาไฟ [5] รวมทั้งแหล่งกำเนิดจากน้ำมือของมนุษย์เช่น ไอเสียจากยานพาหนะ [6] เขม่าควันจากโรงงานอุตสาหกรรม [7] เตาเผาขยะ [8] การปิ้งย่าง [9] และจากการรั่วไหลของน้ำมันดิบ [10] ผลการวิจัยพบว่าอุบัติเหตุการรั่วไหลของน้ำมันดิบคือสาเหตุสำคัญในการปนเปื้อนของสารก่อมะเร็ง พีเอเอช ในไข่นกทะเลริมชายฝั่งในคาบสมุทรไอบีเรีย (Iberia) [11]                นอกจากนี้ยังมีรายงานการปนเปื้อนของสารก่อมะเร็ง พีเอเอช ในปลา striped beakfish จากเหตุการณ์รั่วไหลของน้ำมันดิบบริเวณชายฝั่งอุทยานแห่งชาติทะเลแทอัน (Taean) เกาหลีใต้ [12] ยังไม่รวมผลกระทบอื่นๆที่เกิดกับสิ่งมีชีวิตในทะเลอีกมากมาย คำถามหลายข้อที่ผุดขึ้นมาในสมองของผู้เขียนทันทีที่ได้ทราบข่าวการรั่วไหลของน้ำมันดิบในอ่าวไทยคือ                1. ปริมาณการตกค้างของสารก่อมะเร็ง พีเอเอช ในอ่าวไทยจากอุบัติเหตุรั่วไหลของน้ำมันดิบมีอยู่เท่าไหร่?        2. เหตุการณ์ดังกล่าวจะส่งผลต่อระบบนิเวศทางทะเลในอ่าวไทยอย่างไรบ้าง?        3. การแก้ปัญหาที่ทาง PTTGC กำลังดำเนินการอยู่นั้นเหมาะสมแล้วหรือยัง?                ตอบคำถามข้อที่ 1 จากการนำเอาค่าเฉลี่ยของสารก่อมะเร็ง พีเอเอช ในตัวอย่างน้ำมันดิบ 48 ชนิดซึ่งได้จากการทบทวนวรรณกรรมมาคูณกับปริมาณรั่วไหลของน้ำมันดิบ 50 ตัน (ภายใต้สมมุติฐานที่ว่าตัวเลขนี้ถูกต้องนะครับ!) ปริมาณการตกค้างของสารก่อมะเร็ง พีเอเอช แต่ละชนิดในอ่าวไทยได้แสดงไว้ในตารางที่ 1        ผลการคำนวณพบว่าปริมาณการตกค้างของสารก่อมะเร็ง พีเอเอช 16 ชนิดมีค่าอยู่ที่ 35 กิโลกรัม เนื่องจากสารพีเอเอชแต่ละชนิดมีฤทธิ์ในการก่อมะเร็งต่างกันจึงได้มีการนำเอาแนวความคิดของการใช้ค่าสัมประสิทธิ์การเทียบเคียงระดับความเป็นพิษ (Toxicity Equivalency Factor: TEF) โดยกำหนดให้ B[a]P ซึ่งมีฤทธิ์ในการก่อมะเร็งสูงสุดมีค่า TEF เท่ากับ 1 ส่วนตัวพีเอเอชที่เหลือมีฤทธิ์ในการก่อมะเร็งน้อยกว่าค่า TEF จึงต่ำกว่า 1 เช่น Chry มีค่า TEF เท่ากับ 0.01                หมายความว่า B[a]P มีศักยภาพในการก่อให้เกิดมะเร็งมากกว่า Chry 100 เท่าเป็นต้น (1/0.01 = 100) เมื่อนำค่า TEF ของสารพีเอเอชแต่ละชนิดมาคูณกับปริมาณตกค้างของตัวมันเองในอ่าวไทยจะได้ปริมาณการตกค้างใหม่ของสารพีเอเอชแต่ละตัวเมื่อเทียบกับระดับความเป็นพิษของ B[a]P ซึ่งจากการคำนวณผลรวมพบว่ามีค่าอยู่ที่ 138 กรัม ขอย้ำอีกครั้งนะครับว่าตัวเลขนี้คือการประมาณการจากสมมุติฐานที่ว่าปริมาณการรั่วไหลของน้ำมันดิบมีค่าเพียง 50 ตันเท่านั้นซึ่งในความเป็นจริงตัวเลขนี้อาจสูงกว่าที่ทาง PTTGC ได้คาดการณ์ไว้ก็เป็นได้                แล้วเราจะทราบได้อย่างไรว่าค่าการปนเปื้อนของ B[a]P จำนวน 138 กรัมจากการรั่วไหลของน้ำมัน 50 ตันเป็นอันตรายต่อสุขภาพมนุษย์หรือไม่?” เพื่อตอบโจทย์นี้เราจำเป็นที่จะต้องรู้ปริมาตรของน้ำในอ่าวไทยเพื่อนำมาหารกับมวลของ B[a]P เพื่อเปลี่ยนหน่วยให้เป็นระดับความเข้มข้นก่อนที่จะนำมาเทียบกับค่ามาตรฐานสากลซึ่งกำหนดให้ค่าความเข้มข้นของ B[a]P ในน้ำดื่มไม่ควรเกิน 10 นาโนกรัม (หรือ 1/1,000,000,000 กรัม) ต่อลิตร                เมื่อนำเอาพื้นที่ของอ่าวไทย 320,000 ตารางกิโลเมตรมาคูณกับความลึกเฉลี่ยของอ่าวไทยที่ 45 เมตรแล้วหารกับมวลของ B[a]P จำนวน 138 กรัม จะได้ค่าความเข้มข้นของ B[a]P อยู่ที่ 10 เฟมโตกรัม (หรือ 1/1,000,000,000,000,000 กรัม) ต่อลิตรซึ่งถือว่าเป็นค่าที่น้อยกว่าเกณฑ์มาตรฐานถึง 1,000,000 เท่า                อย่างไรก็ตาม แม้ว่าระดับการปนเปื้อนของสารพีเอเอชในน้ำทะเลจะมีค่าต่ำมากแต่หากพิจารณาถึงขบวนการสะสมสารพิษ ที่จะเพิ่มขึ้นตามลำดับขั้นในห่วงโซ่อาหารหรือ Biomagnification (บางครั้งก็เรียก Bioamplification) ซึ่งมีการรายงานว่าพบปรากฏการณ์ดังกล่าวในสัตว์น้ำทะเลหลายชนิดทั่วโลก [17,18]                ดังนั้น ในระยะยาวสารก่อมะเร็ง พีเอเอชอาจกลายเป็นปัญหาสำคัญที่บั่นทอนความเชื่อมันด้านความปลอดภัยของธุรกิจอาหารทะเลไทยในอนาคตซึ่งทางภาครัฐควรมีการเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิด ในตอนต่อไปผมจะกลับมาตอบโจทย์ข้อที่ 2 และ 3 เพื่อร่วมกันขบคิดช่วยกันหาทางออกที่ดีที่สุดให้กับประเทศครับ

ขอบคุณ
ผู้จัดการออนไลน์
รศ.ดร.ศิวัช พงษ์เพียจันทร์

สิริสวัสดิ์วุธวารค่ะ

Create Date : 31 กรกฎาคม 2556
Last Update : 31 กรกฎาคม 2556 9:57:31 น.		0 comments
Counter : 1534 Pageviews.
Share Tweet