คอลัมน์ : 108-1000 - ศิลป์ 
โดย  รองศาสตราจารย์ ดร. กฤษณา หงษ์อุเทน

ฌอง ปอล มาราท์ (Jean-Paul Marat / 1744-1793)          ศิลปะเป็นสิ่งที่สร้างโดยมนุษย์ที่มีเลือดเนื้อ มีอารมณ์ความรู้สึก และมีกิเลสตัณหา เช่นเดียวกับเราท่านทุกคน ดังนั้น ศิลปะจึงสะท้อนทุกเรื่องราวที่มนุษย์คิดฝันและกระทำในทุกยุคทุกสมัย ไม่ว่าจะเป็นเทพนิยาย ศาสนา ประวัติศาสตร์ การเมือง และชีวิตความเป็นอยู่                ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันศิลปะถูกใช้เป็นเครื่องมือในการประกาศศักดานุภาพให้กับจักรวรรดิและโฆษณาชวนเชื่อให้กับผู้ปกครองหรือนักการเมือง แต่ท้ายที่สุดศิลปะก็เป็นเครื่องพิสูจน์ให้มนุษย์ต้องยอมรับสัจธรรมแห่งโลกและชีวิต ดังเรื่องราวเกี่ยวกับความตายของมาราท์ นักการเมืองโฉดชั่ว ที่จะเล่าให้ทุกท่านได้ฟังในวันนี้                หลังจากการปฏิวัติใหญ่ในปี ค.ศ. 1789 อันนำไปสู่การล่มสลายทางการเมืองและเป็นจุดหักเหในประวัติศาสตร์ของประเทศ ประชาชนชาวฝรั่งเศสต้องพบกับความผันผวนทางการเมืองและการนองเลือดในหลากหลายรูปแบบ สถานการณ์ความปั่นป่วนวุ่นวายทางการเมืองของประเทศเป็นผลมาจากความแตกแยกกันอย่างรุนแรงของพรรคการเมืองที่มีเสียงข้างมากในรัฐสภาคือ พรรคจิรองแดง (Girondin) และพรรคจาโคแบง (Jacobin) ซึ่งนำโดย มาราท์ (Marat) ดังตอง (Danton) และ โรเบสปิแอร์ (Robespierre)                การแย่งชิงอำนาจและความเป็นใหญ่ของนักการเมือง ที่ต่างฝ่ายต่างใช้วิธีการสกปรกใส่ความฝ่ายตรงข้าม ทำให้ชาวฝรั่งเศสถูกประหารชีวิตด้วย เครื่องกิโลติน (Guillotine) จำนวนมากมายนับไม่ถ้วนทั่วทั้งประเทศ กล่าวกันว่าสมัยนี้ เฉพาะในกรุงปารีสมีผู้ถูกตัดสินประหารชีวิตด้วยเครื่องกิโลตินประมาณ 5,000 คน ส่วนทางหัวเมืองมีเหยื่อทางการเมืองถูกตัดศีรษะด้วยเครื่องกิโลตินราวสองหมื่นคน การฆ่าคนราวผักปลาเช่นนี้ก่อให้เกิดความระส่ำระสายไปทั่วทั้งประเทศฝรั่งเศส จนช่วงเวลานี้ได้รับการขนานนามว่า สมัยแห่งความหวาดกลัว (Reign of Terror)                ในบรรดาผู้ที่ถูกประหารชีวิตด้วยเครื่องกิโลติน นอกจากพระเจ้าหลุยส์ที่ 16 และพระนางมารีอังตัวเนตต์ พระมเหสีแล้ว บรรดานักการเมืองผู้ชั่วโฉดรวมทั้งตัวหัวหน้าใหญ่ เช่น ดังตองและโรเบสปิแอร์ ก็หาได้รอดพ้นชะตากรรมเดียวกันนี้จากการกระทำอันชั่วโฉดของตนไปได้ไม่ ยกเว้น มาราท์ ที่สวรรค์มีแผนการอันแยบยลกว่าในการให้เขารอดพ้นจากใบมีดอันคมกริบของเครื่องกิโลติน                ฌอง ปอล มาราท์ (Jean-Paul Marat) เกิดเมื่อปี ค.ศ. 1744 ที่ประเทศสวิส หลังจบการศึกษาสาขาวิชาแพทย์ศาสตร์ เขาได้เดินทางท่องเที่ยวไปในหลายประเทศ เช่น ฝรั่งเศส อังกฤษ ไอร์แลนด์ และเนเธอร์แลนด์ มาราท์ (ภาพที่ 1) เป็นบุรุษผู้มีหน้าตาน่าเกลียดมาก แต่มีพรสวรรค์ทางด้านการพูดจูงใจฝูงชนและเป็นขวัญใจของชนชั้นต่ำ เพราะเขามีจิตวิทยาในการพูดสรรเสริญความสำคัญของคนกลุ่มนี้ (ภาพที่ 2) แต่ในความเป็นจริงแล้วมาราท์เป็นนักการเมืองที่ชั่วช้าและเหี้ยมโหดมากที่สุดคนหนึ่งในสมัยนั้น

มาราท์กำลังกล่าวปราศรัยเพื่อปลุกปั่นฝูงชน        วันที่ 11 กรกฎาคม ค.ศ. 1793 ชาร์ลอตต์ กอร์เดย์ (Charlotte Corday) (ภาพที่ 3) หญิงสาวจากชนบทได้เดินทางเข้ามายังกรุงปารีส และเข้าพักในโรงแรมโอเตลเดอลาโปรวองซ์ (Hôtel de la Provence) ชาร์ลอตต์เชื่อว่าความวุ่นวาย การนองเลือด และความหวาดกลัวที่ครอบคลุมประเทศฝรั่งเศสอยู่ในขณะนั้น มีสาเหตุมาจากมาราท์แทบทั้งสิ้น                ดังนั้น เธอจึงมุ่งเข้ากรุงมาเพื่อสังหารมาราท์ ชาร์ลอตต์ได้เขียนจดหมายฉบับหนึ่งถึงมาราท์เพื่อขอพบเขาโดยอ้างว่า เธอรู้เบาะแสเกี่ยวกับการซ่องสุมคนของพวกกบฏในเมืองกอง (Caen) วันที่ 13 กรกฎาคม ค.ศ. 1793 ชาร์ลอตต์ ได้รับอนุญาตให้เข้าพบมาราท์ได้ภายในห้องพักของเขาบนถนนรูเดส์กอร์เดลิเยร์ (Rue des Cordeliers) (ภาพที่ 4) และได้สังหารมาราท์ด้วยมีดหั่นเนื้อ (ภาพที่ 5) ขณะที่มาราท์กำลังเขียนรายชื่อผู้ก่อการกบฏปลอมๆ ที่ชาร์ลอตต์บอกให้เขาจด เสียงร้องอย่างเจ็บปวดราวกับวัวถูกเชือดของมาราท์สร้างความแตกตื่นตกใจให้กับคนในบ้านจนทำให้ชาร์ลอตต์หลบหนีไม่ทันและถูกจับกุมตัวได้ (ภาพที่ 6) ต่อมา ชาร์ลอตต์ กอร์เดย์ ถูกตัดสินประหารชีวิตด้วยเครื่องกิโลติน

ชาร์ลอตต์ กอร์เดย์ (Charlotte Corday)

บ้านพักของมาราท์บนถนนรูเดส์กอร์เดลิเยร์ (Rue des Cordeliers)          ภาพการสังหารมาราท์ (ภาพที่ 7) ซึ่งเขียนขึ้นในปี ค.ศ. 1793 โดย ฌาคส์ หลุยส์ ดาวิด์ (Jacques-Louis David / 1748-1825) นอกจากจะเป็นภาพที่ก้ำกึ่งกันระหว่างบันทึกทางประวัติศาสตร์และภาพเหมือนบุคคลแล้ว ยังเป็นการนำเสนอภาพในลักษณะคล้ายรูปอนุสาวรีย์ของวีรบุรุษอีกด้วย สาเหตุที่มาราท์ถูกฆาตกรรมในอ่างอาบน้ำ เพราะเขามีโรคประจำตัวเป็นโรคผิวหนัง ซึ่งทำให้เขาทรมานมากเพราะอาการคันและแสบร้อน มาราท์ใช้วิธีบรรเทาอาการของโรคนี้ด้วยการนั่งในอ่างอาบน้ำ โพกศีรษะด้วยผ้าที่ชุบด้วยน้ำส้ม และใช้ผ้าลินินรองภายในอ่างอาบน้ำเพื่อกันมิให้ผิวหนังถูไถกับผิวของอ่างอาบน้ำที่ทำด้วยทองแดง                ดาวิด์เปลี่ยนแปลงสภาพความเป็นจริงหลายอย่างเพื่อทำให้ภาพการตายของมาราท์เป็นการตายเยี่ยงวีรบุรุษที่ดูสง่างามตามแบบอุดมคติในแนวศิลปะคลาสสิก ซึ่งหลีกเลี่ยงภาพความตายอันน่าทุเรศที่เหมือนจริงตามธรรมชาติ ดังนั้น ใบหน้าของมาราท์จึงมีลักษณะคล้ายคนนอนหลับ ไม่แสดงอาการบูดเบี้ยวเพราะความเจ็บปวดทรมานก่อนตาย ศีรษะที่พาดวางอยู่กับอ่างอาบน้ำเอนไปทางด้านข้างเล็กน้อยอย่างได้จังหวะสวยงาม แขนที่ปราศจากชีวิตทอดวางอยู่ภายนอกอ่าง มือขวายังคงถือปากกาขนนกค้างอยู่ ส่วนมือซ้ายถือกระดาษเปื้อนเลือด ที่มีใจความว่า “วันที่ 13 กรกฎาคม ค.ศ. 1793 มารี อาน ชาร์ลอตต์ กอร์เดย์ ถึงประชาชนทั้งหลาย มาราท์ เพื่อดำรงไว้ซึ่งความสุขสงบของพวกท่าน ข้าพเจ้าพอใจที่จะต้องทนทุกข์ทรมาน” สิ่งของต่างๆ ภายในภาพ เช่น อ่างอาบน้ำ กล่องไม้ที่ใช้แทนโต๊ะ กระปุกหมึกและปากกาขนนกที่วางบนกล่อง หรือมีดสังหารเปื้อนเลือดที่ตกบนพื้น ถูกจัดวางไว้อย่างเป็นระเบียบสวยงามแทนที่จะหล่นกระจัดกระจายไปทั่วทั้งห้องเหมือนกับสถานที่เกิดเหตุฆาตกรรมทั่วไป                การนำเสนอภาพการตายของมาราท์ในลักษณะนี้ และตัวอักษรที่เขียนไว้บริเวณด้านล่างของกล่องไม้ว่า “แด่ มาราท์ ดาวิด์” (À MARAT DAVID) รวมทั้งใจความบนกระดาษเปื้อนเลือดในมือศพ ที่บอกทั้งวันเดือนปีของการฆาตกรรม ชื่อฆาตกร และคำกล่าวเชิงสรรเสริญว่าผู้ตายพลีชีพเพื่อความสงบสุขของประชาชน เผยให้เห็นจุดมุ่งหมายของจิตรกร ผู้นิยมชมชอบในตัวมาราท์ ในอันที่จะสร้างอนุสาวรีย์เพื่อเป็นการไว้อาลัยให้แก่นักการเมืองผู้ชั่วโฉดคนนี้โดยใช้ภาพสลักหินอ่อน ปีเอตา (Pietà) (ภาพที่ 8) ของมิเคลันเจโล (Michelangelo) ในวิหารเซนต์ปีเตอร์แห่งกรุงโรม มาเป็นแม่แบบในการสร้างผลงานชิ้นนี้                ถึงแม้ว่าดาวิด์จะนำเสนอภาพการตายของมาราท์ได้อย่างงดงามและสมบูรณ์แบบในแง่ของการสร้างสรรค์งานศิลปะและหลักการทางสุนทรียศาสตร์ และถึงแม้ว่าผลงานชิ้นนี้จะเป็นหนึ่งในผลงานชิ้นเยี่ยมของศิลปินเอกแห่งยุคศิลปะคลาสสิคใหม่ (Neo-Classicism) ท่านนี้ก็ตาม                แต่ความจริงทางประวัติศาสตร์ที่ไม่เปลี่ยนแปลงในปัจจุบันและอนาคตคือ มาราท์เป็นนักการเมืองชั่วโฉดที่ผู้คนก่นด่าและสาปแช่งให้ตกนรกหมกไหม้ ส่วน ชาร์ลอตต์ กอร์เดย์ ได้รับการยกย่องว่าเป็นวีรสตรีผู้สละชีพเพื่อกำจัดอสุรกายร้ายในคราบมนุษย์

ขอบคุณ
ผู้จัดการออนไลน์
คอลัมน์ : 108-1000 - ศิลป์ 
รศ.ดร.กฤษณา หงษ์อุเทน
 
สิริสวัสดิ์จันทรวารค่ะ

Create Date : 28 มกราคม 2556
Last Update : 28 มกราคม 2556 14:56:08 น.		0 comments
Counter : 1960 Pageviews.
Share Tweet