ซ่อมจนเละ วัดดัง 'ลำปาง' .. จิตรกรรม กว่า 300 ปี พังยับเยิน

เสียดาย - ภาพจิตรกรรมเทวดาพนมมือบนบานประตูวิหารพระพุทธ วัดพระธาตุลำปางหลวง ด้านซ้ายเป็นลวดลายเดิมอายุกว่า 300 ปี วิจิตรงดงามต่างจากด้านขวาที่ซ่อมใหม่โดยช่างรับเหมาฝีมือหยาบ ตามข่าว

โวยซ่อมกัน จนเละ 'วัดพระธาตุลำปางหลวง' โบราณสถานชื่อดัง อาจารย์ศิลปะ มช. ไปเห็นแล้วหัวใจแทบสลาย 'ลายคำ' จิตรกรรมฝาผนังเทวดาพนมมือ อายุกว่า 300 ปี บานประตูวิหารพระพุทธ โดนปิดทองแล้วเขียนลายใหม่ทับ จนไม่เหลือเค้าเดิม กลายเป็นของใหม่ ชี้ของเดิมประณีตงดงาม ลวดลายมีชีวิต เป็นศิลปะล้านนาอันงดงามที่สุดเพียงแห่งเดียว แม้แต่เชียงใหม่ก็ไม่งามและสมบูรณ์เท่า จี้กรมศิลป์ชี้แจง แก้ไข แสดงความรับผิดชอบด่วน แฉก่อนหน้านี้ก็ซ่อม 'วิหารน้ำแต้ม' ในวัดเดียวกัน จนกลายเป็นอาคารใหม่ไป คิวต่อไป 'วิหารหลวง'

เมื่อวันที่ 22 มี.ค. นายสุรชัย จงจิตงาม อาจารย์ภาควิชาศิลปะไทย คณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ร้องเรียนหนังสือพิมพ์ข่าวสด ว่าบริษัทรับเหมา ที่กรมศิลปากรเป็นผู้คัดเลือกให้ซ่อมแซมวัดพระธาตุลำปางหลวง โบราณสถานสำคัญคู่เมืองลำปาง ตั้งอยู่ที่ ต.ลำปางหลวง อ.เกาะคา จ.ลำปาง

ได้ทำลาย "ลายคำ" ภาพจิตรกรรมฝาผนังรูปเทวดาพนมมือ อายุไม่น้อยกว่า 300 ปี ประดับอยู่ที่ประตูวิหารพระพุทธ ที่มีอายุ 500 ปี ได้รับการยกย่องว่าเป็นลวดลายขนาดใหญ่ และงดงามที่สุดของศิลปะล้านนาที่ยังหลงเหลืออยู่ในปัจจุบัน ได้รับความเสียหายจากการปิดทอง และเขียนลวดลายใหม่ทับลวดลายเดิม กลายเป็นของใหม่ เช่นเดียวกับวิหารน้ำแต้มที่ซ่อมแซม และส่งผลให้ลายคำ เสียหาย

นายสุรชัยกล่าวว่า โบราณสถานในวัดพระธาตุลำปางหลวง ได้แก่ พระธาตุเจดีย์ วิหารหลวง วิหารพระพุทธ วิหารน้ำแต้ม เป็นรูปแบบศิลปกรรมดั้งเดิมของอาณาจักรล้านนายุครุ่งเรืองไว้มากที่สุด และสมบูรณ์ที่สุดเพียงแห่งเดียวที่เหลือตกทอดมาจนถึงปัจจุบัน แม้แต่จ.เชียงใหม่ อันเป็นเมืองหลวงของล้านนา ก็ยังเหลืออยู่ไม่สมบูรณ์เท่าวัดพระธาตุลำปางหลวง โดยเฉพาะวิหารพระพุทธ อายุราว 500 ปี เหลือเพียงไม่กี่หลังในปัจจุบัน

อาจารย์คณะวิจิตรศิลป์ ม.เชียงใหม่ กล่าวต่อว่า แต่การซ่อมแซมวิหารพระพุทธครั้งล่าสุด ที่ดำเนินการแล้วเสร็จได้ประมาณ 3-4 เดือนที่ผ่านมา จากบริษัทรับเหมาที่ผ่านการคัดเลือก และควบคุมการซ่อมแซมโดยกรมศิลปากร

สร้างความเสียหายต่อลายคำ รูปเทวดาพนมมือขนาดใหญ่ 2 องค์ ที่ประดับอยู่ที่ประตูวิหาร ซึ่งถูกซ่อมด้วยการปิดทอง แล้วเขียนลายใหม่ทับลงไปบนลวดลายเดิม จนไม่เหลือร่องรอยฝีมือช่างของเดิมแม้แต่น้อย ทำให้กลายสภาพเป็นลวดลายของใหม่โดยสิ้นเชิง อีกทั้งเป็นฝีมือช่างที่หยาบ ต่างจากลวดลายเดิมก่อนการซ่อมที่มีความประณีตงดงาม เส้นสายในลวดลายเต็มไปด้วยความมีชีวิต

นายสุรชัยกล่าวอีกว่า งานลายคำฝีมือช่างแต่เดิมของวิหารพระพุทธ มีอายุไม่น้อยกว่า 300 ปี เป็นการสร้างลวดลายบนผิวทองคำเปลว ด้วยเทคนิคพิเศษ คือใช้วัสดุปลายแหลมขูดเป็นเส้นที่เล็กราวเส้นผม เป็นลายเทวดาประดับด้วยเครื่องทรงอย่างละเอียดประณีต

เทคนิคการขูดลายเส้นบนผิวทองคำเปลวนี้ ช่างล้านนาเรียกว่า "ฮายดอก" เป็นเทคนิคการทำลายคำ หรือลายทองที่พบเฉพาะในภาคเหนือเท่านั้น และไม่ปรากฏการสืบทอดฝีมือช่างเช่นนี้อีกแล้วในปัจจุบัน หาชมได้เฉพาะลำปางเท่านั้น และลายเทวดาของเดิมเป็นลวดลายที่มีขนาดใหญ่ที่สุดเท่าคนจริง และเป็นลายฮายดอก หรือขูดลายทองที่ได้รับการยกย่องว่า งดงามที่สุดของศิลปะล้านนา

"กรมศิลปากรหน่วยงาน ที่มีหน้าที่รับผิดชอบในการสงวนรักษาศิลปกรรมของชาติ ได้อนุญาตให้มีการซ่อมแซมจนเสียหาย หากเป็นเช่นนั้น แล้วงานซ่อมแซมบูรณะศิลปกรรมชิ้นเยี่ยมอื่นๆ ย่อมก่อให้เกิดความเสียหายตามมา ดังเช่น การซ่อมวิหารน้ำแต้ม ภายในวัดเดียวกันที่เพิ่งเสร็จไปก่อนหน้านี้ไม่นาน

ก็ได้อาคารในสภาพดุจอาคารใหม่ ที่แลดูแข็งกระด้าง และลายคำภายในวิหาร ที่มีอายุหลายร้อยปีก็ถูกซ่อมทับใหม่ โดยการควบคุมของกรมศิลปากรเช่นกัน ในเมื่อลวดลายโบราณของเดิมยังสมบูรณ์ดีอยู่ ทำไมต้องเขียนขึ้นใหม่ ให้สิ้นเปลืองงบประมาณแผ่นดิน และนำมาซึ่งความเสียหายที่เกิดขึ้น กรมศิลปากรจะชี้แจง แก้ไข หรือแสดงความรับผิดชอบอย่างไรต่อความเสียหายที่เกิดขึ้น" นายสุรชัยกล่าว

อาจารย์ภาควิชาศิลปะไทยกล่าวต่อว่า กรณีวัดพระธาตุลำปางหลวง ไม่ได้เป็นเพียงโบราณสถานสำคัญ อันดับแนวหน้าของชาติเท่านั้น แต่ยังเป็นแหล่งเรียนรู้ศิลปะล้านนา ที่มีค่าที่สุดที่เหลืออยู่ในปัจจุบัน และนักท่องเที่ยวจากทั่วโลกที่มาเยือนย่อมอยากเห็นศิลปะล้านนาของแท้ดั้งเดิม มากกว่าชมลวดลายที่เพิ่งเขียนเสร็จใหม่ที่มีสีสันสดใส

ที่น่าสังเกตคือ ในขณะนี้เมื่อวิหารพระพุทธซ่อมเพิ่งเสร็จ ก็จะซ่อมวิหารหลวงขนาดใหญ่ที่สุดด้วย ควรเฝ้าระวังว่าจะมีความเสียหายใดๆ ตามมาหรือไม่ เพราะทุกหลังที่ผ่านการซ่อม ล้วนทำให้ศิลปกรรมที่มีอยู่เดิมเสียหายทั้งสิ้น เป็นเรื่องที่สังคมควรร่วมกันตรวจสอบ เพราะเงินทุกบาทที่ใช้ในการบูรณะหลายสิบล้านบาท แล้วยังก่อให้เกิดความเสียหายอีก คือเงินภาษีของทุกคนในชาติ

"ผมมีข้อเสนอแนะในระยะยาวว่า การบูรณะซ่อมแซมศิลปกรรมใดๆ ควรให้หน่วยงาน หรือผู้มีความรู้ทางวิชาการและสังคมเข้าไปตรวจสอบ โดยกำหนดรูปแบบรายการอนุรักษ์ที่เหมาะสม และปฏิบัติตามรูปแบบอย่างเคร่งครัดตั้งแต่ต้น เพราะที่ผ่านมาสังคมไม่เคยเข้าไปตรวจสอบการทำงานในลักษณะนี้ได้เลย" อาจารย์คณะวิจิตร ศิลป์ ม.เชียงใหม่ กล่าว

นายสุรชัยกล่าวเพิ่มเติมว่า เมื่อปีที่ผ่านมา มีการซ่อมวิหารน้ำแต้ม ปรากฏว่าสร้างความเสียหายมากมาย คนที่รักในงานศิลปะ หรือคนที่เคยเห็นลวดลายเดิม หัวใจแทบสลาย เพราะวิหารน้ำแต้มในปัจจุบันมีสภาพไม่ต่างจากอาคารใหม่ แต่ไม่มีใครกล้าท้วงติงกับสิ่งที่เกิดขึ้น แม้จะผ่านมาเป็นเวลานาน เพราะไม่อยากมีปัญหากับหน่วยงานราชการ ต่อมามีการซ่อมวิหารพระพุทธ เสร็จไปประมาณ 3-4 เดือนก็สร้างความเสียหายขึ้นอีก และคิวต่อไปคือวิหารหลวง

หน้า 1

ขอบคุณ ข่าวสดออนไลน์

สิริสวัสดิ์ศุกรวารค่ะ

Create Date : 23 มีนาคม 2555		0 comments
Last Update : 23 มีนาคม 2555 12:16:12 น.
Counter : 1456 Pageviews.
Share Tweet