ความหมายและข้อควรปฎิบัติของการตักบาตร

" การตักบาตร "

คือ การเอาข้าว และ กับ ทั้งคาวหวาน ใส่ลงในบาตรของพระ ด้วยอาการเคารพนอบน้อม กิริยานี้เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า
" ก า ร ใ ส่ บ า ต ร "

จะตักบาตร

เป็นประจำทุกวัน ในตอนเช้า หรือ เฉพาะ
ในวันเกิดของตน ในวันพระ ในวันสำคัญทางศาสนา

ตักบาตร กับพระที่ออกบิณฑบาต หรือนำไปที่วัดก็ได้ หรือ
จะตักบาตรแก่ภิกษุรูปเดียว หรือหลายรูปก็ได้ ทั้งนี้แล้วแต่
ศรัทธา และกำลังฐานะของผู้ทำ...จัดเป็นการตักบาตรทั้งสิ้น

การตักบาตรนี้ เป็นการทำบุญแบบง่ายๆ ไม่ต้องมีพิธีรีตรอง
อะไรมาก ทั้งอาหารที่นำไปตักบาตร ก็ไม่ต้องเตรียมเป็น
พิเศษอะไร ที่บ้านรับประทานกันอย่างไร ก็จัดแบ่ง
อย่างนั้น ไปตักบาตรเป็นใช้ได้

นอกจาก จะตักบาตรในกรณีพิเศษ เช่นในวันเกิดประจำปี หรือ
ทำบุญอายุ อย่างนี้ จะจัดเป็นพิเศษสักหน่อยก็ได้ และไม่เสีย
เวลามากนัก เพราะส่วนมาก จะมีพระภิกษุสามเณร เดิน
บิณฑบาต ผ่านหน้าบ้านทุกวัน เป็นประจำวันอยู่แล้ว
เพียงแต่เตรียมของ แล้วตักบาตร ก่อนออกไปทำธุระ
ประจำวัน เท่านี้ก็สำเร็จประโยชน์แล้ว

ความมุ่งหมาย

การให้ทานด้วยการตักบาตร จัดเป็นหน้าที่ของ
พุทธศาสนิกชนอย่างหนึ่ง คือ

๑. เป็นการช่วยเหลือพระภิกษุสามเณร และ สืบต่ออายุพระพุทธศาสนา
อย่างหนึ่ง เพราะพระภิกษุสามเณรผู้เป็นศาสนทายาท นำพระ
ศาสนาสืบๆกันมา ด้วยการศึกษาเล่าเรียน เผยแผ่คำสอน
และประพฤติดี ปฎิบัติชอบ ย่อมต้องอาศัยอาหาร ที่ชาว
บ้านตักบาตรนี้เองดำรงชีวิตอยู่ หากขาดการ บำรุงเลี้ยง
แล้ว พระภิกษุสามเณร ก็อยู่ไม่ได้ เพราะไม่มีกำลัง
อุดหนุน ในที่สุดก็ต้องสละเพศกันไป

ศาสนาก็จะไม่มีผู้สืบต่อ ดังนั้นการตักบาตร จึงเท่ากับว่า
ได้ให้กำลังให้สติปัญญาแก่พระภิกษุสามเณร
เพื่ออยู่สืบต่อพระศาสนานั่นเอง

๒. เป็นการฝึกให้คนสละความเห็นแก่ตัว ฝึกให้
ยินดีในการเสียสละ มีน้ำใจ ช่วยเหลือผู้อื่น เป็นการเริ่มต้น
เพราะการตักบาตรเป็นการเสียสละทรัพย์
ช่วยเหลือผู้อื่นไม่มากนัก

หากทำได้เป็นประจำ ก็แสดงว่า ได้ยกระดับจิตใจจากความ
โลภะ ความหวงแหน เสียดายได้แล้ว ต่อไปก็จะสามารถ
เสียสละให้แก่ส่วนรวม ได้มากขึ้นเรื่อยๆ ตรงกันข้าม

● หากผู้ใดแม้การเสียสละตักบาตร ก็ยังทำไม่ได้ ก็อย่าหวัง
เลยว่าจะยินดี ช่วยเหลือผู้อื่นมากกว่านั้น

๓. ดังนั้น การตักบาตรจึงเท่ากับ ช่วยฝึกให้คนเริ่มต้น
บริจาคทรัพย์ช่วยเหลือผู้อื่น ด้วยน้ำใจ

ข้อควรปฎิบัติในการตักบาตร

๑. จัดเตรียมอาหาร ทั้งคาวหวาน และสิ่งของอื่นๆ ที่จะถวายพระ
เท่าจำนวนพระ ที่ต้องการจะตักบาตร ให้พร้อมแต่เช้าๆ

๒. การตักบาตรต้องตักถวายพระ ในเวลาอรุณรุ่งขึ้น คือ
เวลาสว่างด้วยแสงอาทิตย์แล้วเสียก่อน อย่าตัก
บาตร ในขณะที่ยังมืด ซึ่งเป็นเวลาวิกาลอยู่
เพราะ ผิดพระวินัยของพระ อาหารที่จะตักบาตรนั้น
พระท่าน รับในเวลาวิกาลไม่ได้ จะกลาย
เป็นโทษไปเสียอีก

๓. เมื่อพระเดินมาในระยะใกล้ ควรน้อมตัวลง ยกมือไหว้ แล้ว
กล่าวนิมนต์ ให้ท่านได้ยินว่า "นิมนต์ครับ(ค่ะ)" เพื่อแสดง
ความเต็มใจ ที่จะถวาย และเป็นการบอกให้พระทราบ

๔. ก่อนตักบาตร ควรถอดรองเท้า เป็นการแสดงความเคารพ
ต่อพระภิกษุสามเณร เพราะ ท่านไม่สวมรองเท้าออกบิณฑบาต

เป็นการป้องกันมิให้ พระผิดวินัยข้อที่รับของจากบุคคล ผู้ยืน
อยู่สูงกว่าด้วย และเมื่อถอดรองเท้าแล้ว ก็ไม่ควรยืนบนรองเท้า
นั้นตักบาตร ถ้าเป็นเช่นนี้ ก็เท่ากับไม่ได้ถอดนั่นเอง

๕. ก่อนตักบาตร ควรจบทานเสียก่อน โดยนั่งกระหย่ง ใช้มือทั้ง
สองยกขันข้าว หรือ สิ่งของที่จะตักบาตร ขึ้นจบเสมอ
หน้าผาก พร้อมทั้งนึกอธิษฐานในใจว่า....

★ คำจบทาน ★

สุทินฺนํ วต เม ทานํ อาสวกฺขยาวหํ โหตุ ฯ

ทานที่ข้าพเจ้าให้ดีแล้วนี้หนอ จงเป็นเครื่องกำจัดอาสวะกิเลส
เครื่องเศร้าหมองใจออกไป จากจิตของข้าพเจ้าด้วยเถิด ฯ

๖. เมื่อจบอธิฐานแล้ว ลุกขึ้นมือซ้ายประคองขันข้าว มือขวา
จับทัพพีตักข้าวให้เต็มทัพพี หรือถ้าเป็นถ้วย หรือเป็นขัน
เล็กๆ ก็ใช้มือทั้งสองประคอง ประจงใส่ให้ตรงบาตร อย่า
ให้ข้าวสุกหล่นออกนอกบาตร มองดูไม่เรียบร้อย

๗. ขณะตักบาตรอย่าให้ทัพพี หรือถ้วย หรือขัน กระทบกับขอบบาตร

๘. เวลาตักบาตรไม่ควรชวนพระสนทนา และไม่ควรถามพระว่า
ชอบอาหารชนิดนั้นชนิดนี้ไหม จะทำถวาย เป็นการผิดพระวินัย

จึงเกิดมีสำนวนว่า "ตักบาตร อย่าถามพระ"

๙. เมื่อตักข้าวใส่บาตรพระแล้ว ก็ใส่อาหารคาวหวาน
ที่บรรจุถุงไว้ในบาตร หรือในย่ามแล้วแต่กรณี ถ้ามีดอกไม้
ธูปเทียนถวาย ผู้ชายก็หยิบส่งถวายพระได้เลย ถ้าเป็นหญิง
ต้องวางไว้บนฝาบาตร หรือใส่ย่ามท่าน อย่าส่งใส่มือท่าน

๑๐. ตักบาตรถวายของเสร็จแต่ละรูปแล้ว ให้น้อมตัวลงไหว้
หรือนั่งลงไหว้ ๑ ครั้ง ไม่ต้องไหว้ทุกครั้ง
ที่ถวายของแต่ละอย่าง

๑๑. หลังจากตักบาตรแล้ว ควรกรวดน้ำในขณะนั้นเลย
โดยนึกอุทิศส่วนบุญ ให้แก่ญาติตามแบบกรวดน้ำย่อ หากมีเวลา
กลับเข้าบ้านแล้ว จึงกรวดน้ำ โดยพิสดารอีกครั้งก็ได้

● คำกรวดน้ำแบบย่อ ●

"อิทังเม ญาตินัง โหตุ , สุขิตา โหนตุ ญาตะโย ฯ "

ขอส่วนบุญนี้ จงสำเร็จแก่ญาติ ทั้งหลายของข้าพเจ้า
ขอญาติทั้งหลาย จงเป็นผู้ได้รับ ความสุขกายสุขใจเทอญฯ

● เพราะฉะนั้นผู้ต้องการ สั่งสมบุญทีละน้อย ในชีวิตประจำวัน
จึงไม่ควรเว้นบุญกิจนี้เสีย แม้ไม่มีโอกาสได้ทำบุญใหญ่ ที่บ้าน
ตัวเอง แต่หากได้ทำบุญย่อย ด้วยการตักบาตรเป็นประจำ ก็จะ
ประสบบุญไม่น้อยเหมือนกัน ตามพระดำรัสของพระพุทธองค์ว่า

" การสั่งสมบุญ...นำความสุขมาให้ " ดังนี้...

สาธุ !

"ขอบคุณทุกท่านที่แวะมาทักทายกันค่ะ"

เครดิต : หนังสือ " พุทธพิธี วิถีแห่งบุญ "
พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเดโช, ป.ธ.๙, ราชบัณฑิต)
เจ้าอาวาสวัดราชโอรสาราม เขตจอมทอง กรุงเทพมหานคร

Create Date : 17 ตุลาคม 2553

Last Update : 10 พฤศจิกายน 2553 12:05:37 น.

4 comments

Counter : 5689 Pageviews.

..อรุณสวัสดิ์ค่ะคุณ tui ..เมื่อคืนเน็ตล่ม.. เรยต้องรีบมาเยี่ยมช่วงเช้า..

..ตักบาตรประจำค่ะแต่ม่ายค่อยได้กรวดน้ำ..ปกติจาอุทิศส่วนกุศลให้ญาติสนิท มิตรสหาย ตอนช่วงกำลังตักบาตร..เอ..
แย้วเค้าจาด้ายรับกันมั๊ยอะคะ..

โดย: อ๋อซ่าส์

วันที่: 19 ตุลาคม 2553 เวลา:7:45:08 น.

สวัสดีตอนค่ำค่ะ..คุณtui
ติกตักบาตร อุทิศส่วนกุศลทุกเช้าเลยค่ะ ทำแล้วสบายใจค่ะ ถ้าวันไหนไม่ได้ใส่รู้สึกกลัวคนรับจะไม่ได้ทานอะไรค่ะ..คิดได้งัยก็ไม่รู้ค่ะ..อิอิ.

โดย: nootikky

วันที่: 20 ตุลาคม 2553 เวลา:19:46:44 น.

สวัสดียามเช้าค่ะ

ขอผลบุญส่งผลให้คุณมีแต่ความสุขค่ะ

โดย: ลำตะคอง

วันที่: 21 ตุลาคม 2553 เวลา:7:36:51 น.

สาธุ.....

ผลบุญจะส่งผลให้คนใจบุญหน้าตาดี

โดย: ภูผา กะ วาริน

วันที่: 21 ตุลาคม 2553 เวลา:19:16:14 น.