พาเที่ยวโฮงมูนมังเมืองขอนแก่น
"ขอนแก่น เป็นดินแดนล้ำค่าแห่งอารยธรรมอันสูงส่งที่มีมรดกทางวัฒนธรรมและความเจริญรุ่งเรืองมาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ โดยยังปรากฏหลักฐานให้อนุชนรุ่นหลังได้เห็นสืบไปเช่นการพบชุมชนโบราณที่เก่าแก่และมีขนาดใหญ่ที่สุดของเมืองไทย การขุดพบซากสิ่งมีชีวิตดึกดำบรรพ์ที่มีอายุนับล้านปี.....
โฮงมูนมังขอนแก่นจึงเกิดขึ้นมา เพื่อให้ผู้คนในท้องถิ่นได้รับรู้คุณค่า เข้าใจถึงแก่นแท้ประวัติศาสตร์ ความเป็นมาก่อนที่ขอนแก่นจะมีความเป็นปึกแผ่นมั่นคง เช่นในปัจจุบัน"
ข้อความด้านบนเป็นส่วนหนึ่งของแผ่นพับ ที่ทางเทศบาลนครขอนแก่นได้เขียนบรรยายเอาไว้ ในการแนะนำ โฮงมูนมังเมืองขอนแก่น
ความหมาย ของคำว่า "โฮงมูนมัง" ซึ่งเป็นภาษาอีสาน แยกเป็น 2 คำ โฮง หมายถึง ห้องโถงหรือหอที่มีขนาดกว้างใหญ่ มูนมัง หมายถึง ทรัพย์สมบัติ, มรดก
ฉะนั้น "โฮงมูนมังเมืองขอนแก่น" จึงหมายความว่า ห้องที่เก็บรวบรวมทรัพย์สมบัติ อันสื่อถึงความเป็นมาและเรื่องราวเมืองขอนแก่น ซึ่งเป็นที่จะสะท้อนให้ผู้คนได้สัมผัสถึงสภาพชีวิต ความเป็นอยู่ของชาวขอนแก่นนับตั้งแต่อดีต จนถึงปัจจุบัน
การเข้าชมโฮงมูนมังเมืองขอนแก่น เขาจะแบ่งออกเป็น 5 โซน โดยแบ่งตามเนื้อหาสาระในระบบการปกครอง วิถีชีวิต ภูมิปัญญา และเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรม นับตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ ยุคสร้างบ้านแปงเมือง และล่วงเลยผ่านวันเวลาอันรุ่งเรือง จวบจนเป็นเมืองขอนแก่นในปัจจุบัน
นิทรรศการในโฮงมุนมัง เป็นการนำเสนอด้วยแบบจำลองผสานสื่ออันทันสมัย ทั้งสไลด์ วิดีทัศน์ สื่อมัลติมีเดีย บอร์ดกราฟฟิค หุ่นจำลอง และภาพประกอบ คำบรรย....
โซน 1 แนะนำเมืองขอนแก่น
ก้าวเข้าประตูไป เลี้ยวขวาจะเป็นการแนะนำเมืองขอนแก่น เช่น - การขุดพบซากไดโนเสาร์ - ดงเมืองแอม เมืองโบราณที่มีอายุกว่า 1,200 ปี (หนึ่งพันสองร้อยปี) เมืองโบราณที่ใหญ่ที่สุดของไทย ที่รอการขุดค้น (อ่านเพิ่มเติม) - ชื่อของขอนแก่น เป็นต้น
ทางเข้า
ความเชื่อของชื่อเมืองขอนแก่น ซึ่งเห็นแตกต่างกัน 3 ประเด็น คือ
ความเชื่อที่ 1. หนองบอน - ขอนแก่น
ประเด็นแรกนี้น่าจะสืบเนื่องมาจาก เมื่อปี 2332 ท้าวเพี้ยเมืองแพนอพยบผู้คน 330 คน มาจากสุวรรณภูมิมาตั้งเมืองอยู่ริมหนองขอนแก่น หรือบึงบอน (บึงแก่นนครในปัจจุบัน) จึงได้มีใบบอกมายังกรุงเทพเพื่อขอยกบ้านบึงบอนเป็นเมืองขอนแก่น ธรรมเนียมการตั้งเมืองจะต้องกราบบังคมทูลว่าจะถืออะไรเป็น "นิมิต" เป็นสำคัญ จากนั้นกรมพระอาลักษณ์จะผูกศัพท์ตามนิมิตนั้นๆ ซึ่งเมืองขอนแก่นถือบึงบอนเป็นนิมิตเมือง ต้นบอนจึงมีความสำคัญต่อเมืองขอนแก่นมาก..... เนื่องจากต้นบอนซึ่งเป็นพืชน้ำมีความคัน คนจึงไม่นิยม คาดว่าทางกรมอาลักษณ์จึงไม่แปลเป็นภาษาทางราชการให้ และคาดว่าคงผันคำ เป็น"ขอนแก่น" และเป็นหนึ่งในเอกลักษณ์ที่น่าภาคภูมิใจของชาวขอนแก่นมาจนถึงปัจจุบัน แต่จากการศึกษาของคณะสืบค้นประวัติเมืองขอนแก่น เทศบาลนครขอนแก่นมีมุมมองว่า ชื่อเมืองขอนแก่นน่าจะมาจากการตั้งเมืองที่ใกล้กับบึง "บอนแก่น" (บึงที่มีบอนชุกชุม) แต่เกิดการคลาดเคลื่อนที่เกิดจากการสื่อสารจนกลายเป็น "ขอนแก่น" (ตรงใบตั้งเมืองในที่สุด)
ความเชื่อ
ความเชื่อที่ 2. พระธาตุขามแก่น
ประเด็นความเชื่อที่สองมาจากเรื่องเล่าสืบต่อกันมาว่า ที่มาของชื่อจังหวัดขอนแก่นมาจากอภินิหารของพระธาตุบ้านขาม สถานที่แห่งนี้เป็นสถานที่ที่เชื่อว่าเคยมีการนำพระสรีรางคาร (อังคาร) มาวางไว้บนตอมะขามใหญ่ที่ตายแล้ว ไม่มีแม้แต่เปลือกกระพี้หรือกิ่งก้านสาขาของต้นหลงเหลืออยู่เลย มีเพียงแก่นข้างในเท่านั้นชั่วเวลาเพียงไม่นานตอไม้มะขามก็งอกมีชีวิตกลับขึ้นมาอีกครั้ง ด้วยแรงศรัทธาแห่งอภินิหารในครั้งนั้นจึงทำการสร้างธาตุใหญ่ครอบตอไว้ ทางจังหวัดจึงได้รณรงค์ว่าคำว่า "ขอนแก่น" เพี้ยนเสียงมาจาก "ขามแก่น" จนหลายคนเชื่อตาม แต่จากการศึกษาของนักวิชาการท้องถิ่นก็ยังมีข้อโต้แย้งว่า เมืองขอนแก่นไม่เคยมาตั้งบริเวณนี้ ดังนั้น "ขอนแก่น" จึงไม่ได้มาจากการเพี้ยนเสียง นอกจากนั้นยังมีหลักฐานจากเอกสารโบราณที่มีการเปลี่ยนชื่อ "พระธาตุบ้านขาม" เป็นพระธาตุขามแก่น ใน พศ. 2498 อีกด้วย ดังนั้นความเชื่อนี้ยังไม่สามารถหาข้อสรุปได้จนถึงปัจจุบัน
ความเชื่อที่ 3. หนองขอนแก่น
ประเด็นความเชื่อมาจากนักวิชาการที่มีชื่อเสียงอีกท่านหนึ่งของจังหวัดขอนแก่น คือ อาจารย์ ประมวล พิมพ์เสน ได้ให้ความเห็นว่า หนองบอน (บึงบอน) น่าจะมี "ตอไม้ หรือ ขอนไม้แก่นหล่อน" อยู่มาก จึงเรียกว่า "ขอนแก่น"
แก่นหล่อน คือไม้ล้วนๆไม่มีกระพี้ หากกระพี้ผุๆมักจะเรียกว่า "ขอนดอก" ดินแดนทางภาคอีสานส่วนใหญ่จะเป็นป่าดงพงพี มีต้นไม้เนื้อแข็งขึ้นอยู่เต็มใปหมด บึงไหนหรือหนองไหนมีตอไม้หรือขอนไม้แก่นหล่อนอยู่จะเรียกว่า หนองขอนแก่น เช่นกัน อาทิ วัดหนองขอนแก่น ในอำเภอหล่มสัก จังหวัดเพชรบูรณ์ บ้านขอนแก่น ในจังหวัด ชัยภูมิ และบ้านขอนแก่น ในจังหวัด ร้อยเอ็ด อีกด้วย "หนองขอนแก่น" จึงเป็นอีกหนึ่งสมติฐานที่เป็นที่มาของชื่อจังหวัดขอนแก่น
โซน 2 ประวัติศาสตร์เมืองขอนแก่น และวัฒนธรรมโบราณ
หากย้อนเวลากลับไปในอดีตประมาณ 3,000 - 5,000 ปี เพื่อศึกษาประวัติศาสตร์เมืองขอนแก่น จะเห็นว่าวัดจะเป็นจุดกำเนิดของขนบธรรมเนียม ประเพณีและความเชื่อต่างๆของผู้คนในชุมชนทั้งสิ้น รวมถึงเป็นศูนย์รวมทางด้านจิตใจ ซึ่งจะช่วยจัดการด้านความสัมพันธ์ของชาวบ้านให้ดำเนินตามฮีตเก่าครองหลังที่ปฏิบัติสืบทอดกันมา....
โซนนี้จึงเป็นการแสดง ความเป็นอยู่ และวิถีชีวิตของผู้คนในอดีต..
การค้นพบซากไดโนเสาร์
ทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ แห่งกู่เปือยน้อย
ฮดสรง
แอบหมาก
รำผีฟ้า เพื่อรักษาความเจ็บป่วย
โซน 3 การตั้งเมือง
บรรพบุรุษของชาวขอนแก่นต้องอพยพโยกย้ายหาพื้นที่ที่มีความอุดมสมบูรณ์เพื่อตั้งถิ่นฐาน เพื่อสร้างบ้านแปงเมือง ถึง 7 ครั้ง โดยยังมีหลักฐานปรากฏให้ลุกหลานได้เคารพสัการะ ศึกษา และยึดถือปฏิบัติสืบทอดต่อไป เช่น ประวัติของผู้มีบทบาทสำคัญในการตั้งเมือง พิธีกรรมตั้งเสาหลักเมือง ใบบอกการตั้งเมือง ตราเจ้าเมืองเป็นต้น
โซนนี้จึงเป็นการเล่าเรื่องการตั้งเมืองขอนแก่น ตลอดจนผู้ที่มีบทบาทในการตั้งเมือง รวมถึงใบตราตั้งในอดีต..
อักษรไทยน้อย
การอพยบจากลาว
ท้าวเสือ (เจ้าจอมแว่น) ผู้มีบทบาทในการตั้งเมือง
การสร้างบ้านแปงเมืิอง
การตั้งเมืองขอนแก่น เริ่มในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ประมาณ พ.ศ.2340 เจ้าจอมแว่น พระสนมเอกในรัชกาลที่ 1 ได้ขอพระราชทานให้เพียเมืองแพนผู้บิดาซึ้งเป็นเชื้อสายพระเจ้าสิริบุญสาร กษัตริย์ลาว ขณะนั้นอยู่ที่บ้านบึงบอน(หนองขอนแก่น) แขวงเมืองสุวรรณภูมิ เป็นเจ้าเมือง จึงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ตั้งเพียเมืองแพนเป็น "พระนครศรีบริรักษ์" ดำรงตำแหน่งเจ้าเมือง ยกบ้านบึงบอนขึ้นเป็น "เมืองขอนแก่น" (บริเวณบึงแก่นนคร ทางด้านทิศตะวันตก ที่ตั้งเมืองเก่า อำเภอเมืองขอนแก่น) ให้พระนครศรีบริรักษ์ ปกครองเมือง เมื่อ พ.ศ.2340 ให้แบ่งเขตแดนกันกับเมืองชนบถ(ชนบท) ที่ห้วยสีผึ้ง ปรากฎความในใบบอกเมืองขอนแก่น (เอกสารหอจดหมายเหตุแห่งชาติ)......
อ่านเพิ่มเติมได้ที่ : ประวัติศาสตร์เมืองขอนแก่น
บือบ้าน (หลักเมือง)
พระธาตุขามแก่นจำลอง
โซน 4 บ้านเมือง และวิถีชีวิตของชาวขอนแก่น
เนื่องจากทำเลที่ตั้ง และอ้ธยาศัยที่ดีของชาวเมืองขอนแก่น จึงมีชาวต่างชาติเข้ามาค้าขายทำมาหากินที่ขอนแก่นมากมาย ไม่ว่าจะเป็นชาวอินเดีย จีน ญวณ หรือแม้แต่บาทหลวงชาวตะวันตก
โซนนี้เป็นการแสดงหุ่นจำลอง วิถีชีวิตของผู้คนในท้องถิ่น ตลอดจนพ่อค้า แม่ค้าชาวต่างชาติ ที่มาทำมาหากินที่นี่..
การค้าขาย
ร้านขายกาแฟ
แม่ค้าชาวญวน
ชาวจีนเมื่อเสร็จงาน
วิถีผู้คนในชนบท
เล้า (ยุ้งข้าว) ที่ปลูกไว้ข้างเรือน
การทอผ้าพื้นเมือง
ธาตุไม้
โซน 5 ขอนแก่นวันนี้
ขอนแก่นวันนี้ เต็มไปด้วยศิลปวัฒนธรรม สถาปัตยกรรม สถานที่ท่องเที่ยวสวยงามอันเป็นเอกลักษณ์ของท้องถิ่น และพรั่งพร้อมด้วยเทคโนโลยีทันสมัย ซึ่งสิ่งเหล่านี้ ได้หล่อหลอมให้ประชาชนชาวขอนแก่น เป็นบุคลากรที่มีความรู้ ความสามารถมากมายหลายสาขาอาชีพ...
โซนนี้แสดงเรื่องราวต่างๆของขอนแก่นในปัจจุบัน สถานที่สำคัญ ตลอดจนชีวประวัติของบุคลากรดีเด่นในด้านต่างๆของขอนแก่น...
เมืองขอนแก่น
บุคคลสำคัญทางด้านศิลปวัฒนธรรม
บุคคลสำคัญทางด้านศิลปวัฒนธรรม
บุคลสำคัญทางด้านการเมือง
บุคคลสำคัญทางด้านศาสนา
บุคคลสำคัญทางด้านการกีฬา
บุคคลสำคัญทางด้านการกีฬามีหลายคน อาทิเช่น คุณสมลักษณ์ คำสิงห์ นักชกมวยสากลสมัครเล่นเหรียญทองโอลิปิกแรกของไทย คุณภรดร ศรีชาพันธ์ นักเทนนิสอตีตมืออันดับ 9 ของโลก และนักกีฬาทีมชาติอีกหลายคน เช่นเกีรติศักดิ์ เสนาเมือง เป็นต้น
ท่านที่สนใจ ลองหาโอกาสเข้าไปชมซักครั้ง ท่านจะได้รายละเอียด จากเสียงบรรยาย มัลติมีเดีย ข้อมูลที่เขียนกำกับไว้ทั้งภาษาไทย และภาษาอังกฤษ....
ที่ตั้ง : บริเวณชั้นล่าง อาคารสวนสาธรณะ 200 ปี บึงแก่นนคร ถนนรอบบึง ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น Tel. 043 3271173 เปิดทำการ 08.30 - 17.00 จันทร์ - เสาร์ หยุดวันนักขัตฤกษ์ บัตรเข้าชม เด้ก 10 บาท ผู้ใหญ่ 20 บาท ต่างชาติ 90 บาท
ขอขอบคุณ ข้อมูลบางส่วนที่ใช้ในการเรียบเรียง จากสำนักการศึกษา เทศบาลนครขอนแก่น
_________END_________
|
Create Date : 02 สิงหาคม 2552 |
|
27 comments |
Last Update : 18 กุมภาพันธ์ 2561 14:22:30 น. |
Counter : 20121 Pageviews. |
|
|
|
สวัสดีในวันสีแดงครับ
มีความสุขมาก ๆ รักษาสุขภาพ นะครับ