ตำนานปราสาทโดนตวล จ.ศรีสะเกษ กล่าวถึงสตรีสูงศักดิ์ที่มีรูปร่างหน้าตาสวยงามแต่มีลักษณะอาภัพ ในสมัยนั้นคือหน้าอกใหญ่ (เนียะเดอะทม - นางนมใหญ่)  ไปไหนมาไหนไม่สะดวก ต้องเอาสายสร้อยทองคำเป็นสาแหรกรองรับไว้  กิตติศัพท์เลื่องลือไปจนถึงกษัตริย์ขอม  จึงให้เหล่าอมาตย์มารับนางไปเฝ้า  แต่ขณะเดินทางได้พักที่ลานหินโดนตวล(ยายอ่อน) ขณะนั้นตาเล็งซึ่งเป็นคนบ้านเดียวกันกับนางนมใหญ่ ได้เข้าไปตามนางนมใหญ่กลับไป  เกิดการต่อสู้กับเหล่าอำมาตย์จึงฆ่าตาเล็ง  ทิ้งไว้ที่ป่า  บริเวณที่สร้างปราสาทโดนตวล  ตำนานการชิงคนรักมีอยู่ทุกชาติทุกภาษา (คณะกรรมการฝ่ายประมวลเอกสารและจดหมายเหตุ, 2544 : หน้า 160)

ภาพจากปราสาทหินวัดภู loupiote.com

ตำนานปราสาทภูมโปน อ.สังขะ จ.สุรินทร์ เล่าว่ากษัตริย์ขอมองค์หนึ่งได้สร้างเมืองลับไว้กลางป่าใหญ่ชื่อว่าปราสาทภูมิโปน ต่อมาเมื่อเมืองหลวงเกิดความไม่สงบ มีข้าศึกมาประชิดเมือง กษัตริย์ขอมจึงส่งพระราชธิดาพร้อมไพร่พลจำนวนหนึ่งมาหลบซ่อนลี้ภัยที่ภูมิโปน พระราชธิดานั้นมีพระนามว่า พระนางศรีจันทร์หรือ เนียง ด็อฮ ทม แต่คนทั่วไปมักเรียกนางว่า พระนางนมใหญ่ (วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี)

กล่าวถึงเจ้าเมืองอีกเมืองหนึ่งได้ส่งพรานป่าเจ็ดคน พร้อมเสบียงกรังและช้าง 1 เชือก ออกล่าจับสัตว์ป่าเพื่อจะนำมาเลี้ยงในอุทยานของพระองค์ พรานป่ารอนแรมจนมาหยุดพักตั้งห้างล่าสัตว์อยู่ที่ ตระเบีย็ง เปรียน แปลว่าหนองน้ำของนายพราน ซึ่งอยู่ทางทิศใต้ของบ้านตาพรม ในปัจจุบันในที่สุดกลุ่มพรานสามในเจ็ดคน ก็ดั้นด้นจนไปพบปราสาทภูมิโปน และไปได้ยินกิตติศัพท์ความงามของพระนางศรีจันทร์เข้า พรานทั้งเจ็ดจึงได้ปลักลอบแอบดูพระนางศรีจันทร์สรงน้ำ และเห็นว่านางมีความงามสมคำร่ำลือจริง จึงรีบเดินทางกลับเพื่อไปรายงานพระราชา พระราชายินดีปรีดามาก รีบจัดเตรียมกองทัพเพื่อไปรับนางมาเป็นพระชายาคู่บารมี...ต่อมาก็เกิดศึกชิงนางงามในยุคนั้น จึงอาจกล่าวได้ว่าความงามเป็นรูปทรัพย์ทีทำให้เกิดการแย่งชิงกัน-โศกนาฏกรรมและทำให้บุรุษต้องล้มตายกันมาแต่ยุคโบราณ.

หน้าตาคล้ายคนอีสานมาก ดูเหมือนจะมีสาแหรกเป็นยกทรงอีกด้วย

credit //www.oknation.net/blog/voranai/2011/11/26/entry-1