อเล็กซานเดอร์ เบอร์ซิน นักวิชาการพุทธศาสนาเยอรมนี กล่าวว่าพุทธศาสนาน่าจะเริ่มเผยแผ่เข้าสู่ภูมิภาคเอเชียกลางตั้งแต่สมัยพุทธกาลแล้ว โดยมีแคว้น
บัคเตรีย (Bactria) หรือแคว้น
บัลค์ (Balkh) ทางตอนเหนือของอัฟกานิสถานในปัจจุบันเป็นแห่งแรก และผู้ที่นำพุทธศาสนาเข้าสู่ดินแดนนี้ก็คือท่านตปุสสะและภัลลิกะ อุบาสกคู่แรกของพุทธศาสนา ซึ่งได้สร้างสถูปสององค์บรรจุพระเกศาแปดเส้นและพระนขาที่องค์สัมมาสัมพุทธเจ้าประทานให้หลังจากที่ได้รับถวายข้าวสัตตุก้อนสัตตุผล (ข้าวตู) โดยที่ในเวลาต่อมาท่านภัลลิกะได้มาขออุปสมบทและกลับมาสร้างวัดที่แคว้นบัลค์ด้วย
การแผ่ไปยังภูมิภาคเอเชียกลางของพุทธศาสนาได้เริ่มเห็นร่อยรอยชัดเจนมากขึ้นเมื่อประมาณ 387 ก่อน ค.ศ. ซึ่งเป็นช่วงหลังการสังคายนาครั้งที่ 2 โดยได้มีพระสงฆ์จำนวนหนึ่งจากนิกาย
มหาสางฆีกะ[2] (Mahasanghikas) ซึ่งมีข้อพิพาทเรื่องวินัยกับนิกาย
สถาวีรวาท (Sthaviravada) อพยพไปยังแคว้นคันธาระในฝั่งอัฟกานิสถาน ใกล้เมือง
จะลาลาบาด (Jalalabad) ในปัจจุบัน และได้สร้าง
นครวิหาร (Nagara Vihara) ขึ้นในบริเวณดังกล่าวด้วย โดยบรรจุพระสิรัฐิธาตุไว้ ซึ่งต่อมาสถานแห่งนี้ก็พัฒนาเป็นเมืองที่มีชื่อเดียวกัน ราวศตวรรษที่ 3 ก่อนคริสต์ศักราช ภิกษุกลุ่มนี้ก็แตกออกเป็นห้านิกายย่อย ซึ่งหนึ่งในนั้นคือ นิกาย
โลโกตตรวาท[3] (Lokottaravada) ได้อพยพไปยังหุบเขาบามิยัน (Bamiyan) ทางตอนกลางของอัฟกานิสถาน และได้สร้างพระพุทธรูปขนาดใหญ่รวมถึงพุทธสถานในบริเวณดังกล่าวในช่วงหลายศตวรรษที่ต่อมา
อ่านเพิ่มเติม
//sameaf.mfa.go.th/th/country/central-asia/tips_detail.php?ID=2363