ปฏิจจสมุปบาท แสดงแต่ละอาการด้วยอริยสัจ 4

[๙๑] พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ พระเชตวัน อารามของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี
เขตพระนครสาวัตถี ฯลฯ พระผู้มีพระภาคได้ตรัสพระพุทธพจน์นี้ว่า

ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุในธรรมวินัยนี้
ย่อมรู้ทั่วถึงชรามรณะ ย่อมรู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งชรามรณะ ย่อมรู้ทั่วถึงความดับแห่งชรามรณะ
ย่อมรู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งชรามรณะ

ย่อมรู้ทั่วถึงชาติ ย่อมรู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งชาติ ย่อมรู้ทั่วถึงความดับแห่งชาติ
ย่อมรู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งชาติ

ย่อมรู้ทั่วถึงภพ ย่อมรู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งภพ ย่อมรู้ทั่วถึงความดับแห่งภพ
ย่อมรู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งภพ

ย่อมรู้ทั่วถึงอุปาทาน ย่อมรู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งอุปาทาน ย่อมรู้ทั่วถึงความดับแห่งอุปาทาน
ย่อมรู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งอุปาทาน

ย่อมรู้ทั่วถึงตัณหา ย่อมรู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งตัณหา ย่อมรู้ทั่วถึงความดับแห่งตัณหา
ย่อมรู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งตัณหา

ย่อมรู้ทั่วถึงเวทนา ย่อมรู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งเวทนา ย่อมรู้ทั่วถึงความดับแห่งเวทนา
ย่อมรู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งเวทนา

ย่อมรู้ทั่วถึงผัสสะ ย่อมรู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งผัสสะ ย่อมรู้ทั่วถึงความดับแห่งผัสสะ
ย่อมรู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งผัสสะ

ย่อมรู้ทั่วถึงสฬายตนะ ย่อมรู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งสฬายตนะ ย่อมรู้ทั่วถึงความดับแห่งสฬายตนะ
ย่อมรู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งสฬายตนะ

ย่อมรู้ทั่วถึงนามรูป ย่อมรู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งนามรูป ย่อมรู้ทั่วถึงความดับแห่งนามรูป
ย่อมรู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งนามรูป

ย่อมรู้ทั่วถึงวิญญาณ ย่อมรู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งวิญญาณ ย่อมรู้ทั่วถึงความดับแห่งวิญญาณ
ย่อมรู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งวิญญาณ

ย่อมรู้ทั่วถึงสังขารทั้งหลาย ย่อมรู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งสังขาร ย่อมรู้ทั่วถึงความดับแห่งสังขาร
ย่อมรู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งสังขาร ฯ



[๙๒] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็ชราและมรณะเป็นไฉน
ความแก่ ภาวะของความแก่ ฟันหลุด ผมหงอก หนังเหี่ยว ความเสื่อมแห่งอายุ ความแก่หง่อมแห่งอินทรีย์
ในหมู่สัตว์นั้นๆ ของเหล่าสัตว์นั้นๆ นี้เรียกว่าชรา
ความเคลื่อน ภาวะของความเคลื่อน ความทำลาย ความอันตรธาน มฤตยู ความตายกาลกิริยา
ความแตกแห่งขันธ์ ความทอดทิ้งซากศพ ความขาดแห่งชีวิตินทรีย์จากหมู่สัตว์นั้นๆ ของเหล่าสัตว์นั้นๆ
นี้เรียกว่ามรณะ ดูกรภิกษุทั้งหลาย ชราและมรณะดังพรรณนามานี้ เรียกว่าชรามรณะ
เพราะชาติเกิด ชรามรณะจึงเกิด
เพราะชาติดับ ชรามรณะจึงดับ
อริยมรรคมีองค์ ๘ นี้เท่านั้น คือ ความเห็นชอบ ๑ ความดำริชอบ ๑ วาจาชอบ ๑ การงานชอบ ๑
อาชีพชอบ ๑ พยายามชอบ๑ ระลึกชอบ ๑ ความตั้งใจชอบ ๑ เป็นข้อปฏิบัติให้ถึงธรรมเป็นที่ดับชรามรณะ



ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็ชาติเป็นไฉน
ความเกิด ความบังเกิด ความหยั่งลง เกิด เกิดจำเพาะ ความปรากฏแห่งขันธ์
ความได้อายตนะครบในหมู่สัตว์นั้นๆ ของเหล่าสัตว์นั้นๆ นี้เรียกว่าชาติ ฯ
เพราะภพเกิด ชาติจึงเกิด
เพราะภพดับ ชาติจึงดับ
อริยมรรคมีองค์ ๘ นี้เท่านั้น คือ ความเห็นชอบ ๑ ความดำริชอบ ๑ วาจาชอบ ๑ การงานชอบ ๑
อาชีพชอบ ๑ พยายามชอบ๑ ระลึกชอบ ๑ ความตั้งใจชอบ ๑ เป็นข้อปฏิบัติให้ถึงธรรมเป็นที่ดับของชาติ ฯ



ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็ภพเป็นไฉน
ภพ ๓ เหล่านี้คือ กามภพ รูปภพ อรูปภพ นี้เรียกว่าภพ ฯ
เพราะอุปาทานเกิด ภพจึงเกิด
เพราะอุปาทานดับ ภพจึงดับ
อริยมรรคมีองค์ ๘ นี้เท่านั้น คือ ความเห็นชอบ ๑ ความดำริชอบ ๑ วาจาชอบ ๑ การงานชอบ ๑
อาชีพชอบ ๑ พยายามชอบ๑ ระลึกชอบ ๑ ความตั้งใจชอบ ๑ เป็นข้อปฏิบัติให้ถึงธรรมเป็นที่ดับของภพ ฯ



ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็อุปาทานเป็นไฉน
๔ เหล่านี้คือ กามุปาทาน ทิฏฐุปาทาน สีลพัตตุปาทาน อัตตวาทุปาทาน นี้เรียกว่า อุปาทาน ฯ
เพราะตัณหาเกิด อุปาทานจึงเกิด
เพราะตํณหาดับ อุปาทานจึงดับ
อริยมรรคมีองค์ ๘ นี้เท่านั้น คือ ความเห็นชอบ ๑ ความดำริชอบ ๑ วาจาชอบ ๑ การงานชอบ ๑
อาชีพชอบ ๑ พยายามชอบ๑ ระลึกชอบ ๑ ความตั้งใจชอบ ๑ เป็นข้อปฏิบัติให้ถึงธรรมเป็นที่ดับของอุปาทาน ฯ



ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็ตัณหาเป็นไฉน
ตัณหา ๖ หมวดเหล่านี้คือ รูปตัณหา สัททตัณหา คันธตัณหา รสตัณหา
โผฏฐัพพตัณหา ธัมมตัณหา นี้เรียกว่าตัณหา ฯ
เพราะเวทนาเกิด ตํณหาจึงเกิด
เพราะเวทนาดับ ตํณหาจึงดับ
อริยมรรคมีองค์ ๘ นี้เท่านั้น คือ ความเห็นชอบ ๑ ความดำริชอบ ๑ วาจาชอบ ๑ การงานชอบ ๑
อาชีพชอบ ๑ พยายามชอบ๑ ระลึกชอบ ๑ ความตั้งใจชอบ ๑ เป็นข้อปฏิบัติให้ถึงธรรมเป็นที่ดับของตํณหา ฯ



ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็เวทนาเป็นไฉน
เวทนา ๖ หมวดเหล่านี้คือ จักขุสัมผัสสชาเวทนา โสตสัมผัสสชาเวทนา ฆานสัมผัสสชาเวทนา
ชิวหาสัมผัสสชาเวทนา กายสัมผัสสชาเวทนา มโนสัมผัสสชาเวทนา นี้เรียกว่าเวทนา ฯ
เพราะผัสสะเกิด เวทนาจึงเกิด
เพราะผัสสะดับ เวทนาจึงดับ
อริยมรรคมีองค์ ๘ นี้เท่านั้น คือ ความเห็นชอบ ๑ ความดำริชอบ ๑ วาจาชอบ ๑ การงานชอบ ๑
อาชีพชอบ ๑ พยายามชอบ๑ ระลึกชอบ ๑ ความตั้งใจชอบ ๑ เป็นข้อปฏิบัติให้ถึงธรรมเป็นที่ดับของเวทนา ฯ



ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็ผัสสะเป็นไฉน
ผัสสะ ๖ หมวดเหล่านี้คือ จักขุสัมผัส โสตสัมผัส ฆานสัมผัส ชิวหาสัมผัส กายสัมผัส มโนสัมผัส นี้เรียกว่าผัสสะ ฯ
เพราะสฬายตนะเกิด เวทนาจึงเกิด
เพราะสฬายตนะดับ เวทนาจึงดับ
อริยมรรคมีองค์ ๘ นี้เท่านั้น คือ ความเห็นชอบ ๑ ความดำริชอบ ๑ วาจาชอบ ๑ การงานชอบ ๑
อาชีพชอบ ๑ พยายามชอบ๑ ระลึกชอบ ๑ ความตั้งใจชอบ ๑ เป็นข้อปฏิบัติให้ถึงธรรมเป็นที่ดับของเวทนา ฯ



ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็สฬายตนะเป็นไฉน
อายตนะคือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจนี้เรียกว่าสฬายตนะ ฯ
เพราะนามรูปเกิด สฬายตนจึงเกิด
เพราะนามรูปดับ สฬายตนจึงดับ
อริยมรรคมีองค์ ๘ นี้เท่านั้น คือ ความเห็นชอบ ๑ ความดำริชอบ ๑ วาจาชอบ ๑ การงานชอบ ๑
อาชีพชอบ ๑ พยายามชอบ๑ ระลึกชอบ ๑ ความตั้งใจชอบ ๑ เป็นข้อปฏิบัติให้ถึงธรรมเป็นที่ดับของสฬายตน ฯ



ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็นามรูปเป็นไฉน
เวทนา สัญญา เจตนา ผัสสะ มนสิการ นี้เรียกว่านาม
มหาภูตรูป ๔ และรูปที่อาศัยมหาภูตรูป ๔ นี้เรียกว่ารูป
เพราะวิญญาณเกิด นามรูปจึงเกิด
เพราะวิญญาณดับ นามรูปจึงเกิด
อริยมรรคมีองค์ ๘ นี้เท่านั้น คือ ความเห็นชอบ ๑ ความดำริชอบ ๑ วาจาชอบ ๑ การงานชอบ ๑
อาชีพชอบ ๑ พยายามชอบ๑ ระลึกชอบ ๑ ความตั้งใจชอบ ๑ เป็นข้อปฏิบัติให้ถึงธรรมเป็นที่ดับของนามรูป ฯ



ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็วิญญาณเป็นไฉน
วิญญาณ ๖ หมวดเหล่านี้คือ จักขุวิญญาณโสตวิญญาณ ฆานวิญญาณ ชิวหาวิญญาณ
กายวิญญาณ มโนวิญญาณ นี้เรียกว่าวิญญาณ ฯ
เพราะสังขารเกิด วิญญาณจึงเกิด
เพราะสังขารดับ วิญญาณจึงดับ
อริยมรรคมีองค์ ๘ นี้เท่านั้น คือ ความเห็นชอบ ๑ ความดำริชอบ ๑ วาจาชอบ ๑ การงานชอบ ๑
อาชีพชอบ ๑ พยายามชอบ๑ ระลึกชอบ ๑ ความตั้งใจชอบ ๑ เป็นข้อปฏิบัติให้ถึงธรรมเป็นที่ดับของวิญญาณ ฯ



ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็สังขารเป็นไฉน
ดูกรภิกษุทั้งหลาย สังขาร ๓ ประการเหล่านี้ คือ กายสังขาร ๑ วจีสังขาร ๑ จิตตสังขาร ๑ นี้เรียกว่าสังขาร
เพราะอวิชชาเกิด สังขารจึงเกิด
เพราะอวิชชาดับ สังขารจึงดับ
อริยมรรคมีองค์ ๘ นี้เท่านั้น คือ ความเห็นชอบ ๑ ความดำริชอบ ๑ วาจาชอบ ๑ การงานชอบ ๑
อาชีพชอบ ๑ พยายามชอบ๑ ระลึกชอบ ๑ ความตั้งใจชอบ ๑ เป็นข้อปฏิบัติให้ถึงธรรมเป็นที่ดับสังขาร ฯ



[๙๓] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ในกาลใดแล
ภิกษุรู้ทั่วถึงชรามรณะ รู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งชรามรณะ รู้ทั่วถึงความดับแห่งชรามรณะ
รู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งชรามรณะ

รู้ทั่วถึงชาติ รู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งชาติ รู้ทั่วถึงความดับแห่งชาติ
รู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งชาติ

รู้ทั่วถึงภพ รู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งภพ รู้ทั่วถึงความดับแห่งภพ
รู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งภพ

รู้ทั่วถึงอุปาทาน รู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งอุปาทาน รู้ทั่วถึงความดับแห่งอุปาทาน
รู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งอุปาทาน

รู้ทั่วถึงตัณหา รู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งตัณหา รู้ทั่วถึงความดับแห่งตัณหา
รู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งตัณหา

รู้ทั่วถึงเวทนา รู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งเวทนา รู้ทั่วถึงความดับแห่งเวทนา
รู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งเวทนา

รู้ทั่วถึงผัสสะ รู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งผัสสะ รู้ทั่วถึงความดับแห่งผัสสะ
รู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งผัสสะ

รู้ทั่วถึงสฬายตนะ รู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งสฬายตนะ รู้ทั่วถึงความดับแห่งสฬายตนะ
รู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งสฬายตนะ

รู้ทั่วถึงนามรูป รู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งนามรูป รู้ทั่วถึงความดับแห่งนามรูป
รู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งนามรูป

รู้ทั่วถึงวิญญาณ รู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งวิญญาณ รู้ทั่วถึงความดับแห่งวิญญาณ
รู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งวิญญาณ

รู้ทั่วถึงสังขารทั้งหลาย รู้ทั่วถึงเหตุเกิดแห่งสังขาร รู้ทั่วถึงความดับแห่งสังขาร
รู้ทั่วถึงข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งสังขาร ฯ

ดูกรภิกษุทั้งหลาย ในกาลนั้น ภิกษุนี้เรากล่าวว่าเป็นผู้สมบูรณ์ด้วยทิฐิบ้าง
เป็นผู้สมบูรณ์ด้วยทัศนะบ้าง เป็นผู้มาถึงสัทธรรมนี้บ้าง เห็นสัทธรรมนี้บ้าง
เป็นผู้ประกอบด้วยญาณอันเป็นเสกขะบ้างเป็นผู้ประกอบด้วยวิชชาอันเป็นเสกขะบ้าง
เป็นผู้บรรลุกระแสแห่งธรรมบ้างเป็นพระอริยะมีปัญญาเครื่องชำแรกกิเลสบ้าง
ว่าอยู่ชิดประตูอมตนิพพานบ้าง




เนื้อความพระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๖ บรรทัดที่ ๑๐๗๕ - ๑๑๑๗. หน้าที่ ๔๔ - ๔๕.
//www.84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=16&A=1075&Z=1117&pagebreak=0

Create Date : 18 กันยายน 2554 Last Update : 18 กันยายน 2554 6:16:40 น. Counter : 452 Pageviews.		1 comments
Share Tweet