Bloggang.com : jenifaae : ไปรษณียบัตรรัชกาลที่ 5 เทิดพระเกียรติพระปิยมหาราช

ไปรษณียบัตรรัชกาลที่ 5 เทิดพระเกียรติพระปิยมหาราช

เป็นข่าวเก่า แต่เนื่องจากมีเนื้อหาที่น่าสนใจ และเป็นความรู้อย่างมาก "สนามหลวงแก็งค์"จึงนำมาเผยแพร่เพื่อให้ได้ศึกษาต่อไป

โดย ทีมข่าวเฉพาะกิจ"มติชน"

23 ตุลาคมของทุกปีเป็น "วันปิยมหาราช" วันสำคัญของชาวไทยที่จะร่วมกันน้อมดวงใจรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่ รัชกาลที่ 5 ที่ทรงมีคุณูปการอย่างใหญ่หลวงต่อชาวไทยและประเทศไทย ด้วยเป็นผู้วางรากฐานระบบต่างๆ ที่มีอยู่ในปัจจุบัน ไม่ว่าด้านการศึกษา การคมนาคม การค้าขาย ราชการงานเมืองต่างๆ และที่ยิ่งใหญ่สำคัญที่สุดก็คือ "การประกาศเลิกทาส"

จึงทรงเป็นพระมหากษัตริย์ที่คงอยู่ในใจราษฎรไทยตราบถึงทุกวันนี้

เพราะพระมหากรุณาธิคุณที่ทรงมีอย่างยิ่งใหญ่เหลือคณานี่เอง ทุกปีหน่วยราชการต่างๆ พสกนิกรทั่วหล้าจึงพากันไปถวายบังคม ณ พระบรมรูปทรงม้าบริเวณลานพระบรมรูป ข้างหน้าพระที่นั่งอนันตสมาคม มิเคยขาด อีกทั้งยังจัดงานต่างๆ เป็นการเทิดพระเกียรติและรำลึกถึงทุกปี

เรื่องราวของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ได้รับการเล่าขานผ่านกาลเวลาด้วยการบันทึกเป็นประวัติศาสตร์ทั้งในรูปหนังสือ บทพระราชนิพนธ์ การช่าง การเสด็จประพาสต้น พระบรมฉายาลักษณ์ และแม้กระทั่งตำราประกอบอาหาร เรามักจะเห็นทั้งพระบรมฉายาลักษณ์และพระบรมสาทิสลักษณ์ ที่ทรงกำลังปรุงอาหาร ติดอยู่ตามร้านขายอาหารภัตตาคารต่างๆ เพื่อความเป็นสิริมงคล ทำให้ทำมาค้าขึ้น

เรื่องราวของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ในอีกรูปแบบหนึ่ง ที่ถือเป็นของสำคัญยิ่งเทียบเท่ากับหลักฐานทางประวัติศาสตร์ชาติไทย ก็คือ "ไปรษณียบัตร" รัชกาลที่ 5 ที่มีขึ้นอย่างแพร่หลายในสมัยของพระองค์ และเป็น "ของสะสม" ที่นักสะสมของเก่าควานหานำมาเก็บไว้เป็นสมบัติส่วนตัว

เพื่อเป็นการน้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ และเป็นการเทิดพระเกียรติของล้นเกล้าฯรัชกาลที่ 5 ซึ่งได้ชื่อว่าทรงเป็นพระมหากษัตริย์อันเป็นที่รักยิ่งของปวงชนชาวไทย สำนักพิมพ์มติชน ได้จัดพิมพ์หนังสือประมวลภาพชื่อ "ประมวลภาพ ไปรษณียบัตร รัชกาลที่ 5" ฝีมือการรวบรวมและเรียบเรียงโดย "ไกรฤกษ์ นานา" ที่จัดการรวบรวมเรียบเรียงออกมาเป็นเรื่องน่าอ่าน และน่าสะสมเป็นความรู้ และเป็นสมบัติให้รุ่นลูกรุ่นหลาน

ขณะนี้กำลังวางจำหน่ายตามร้านหนังสือชั้นนำทั่วไป หรือติดต่อสอบถามจับจองเป็นเจ้าของได้ที่ฝ่ายจัดจำหน่าย บริษัท งานดี จำกัด โทร.0-2580-0021 ต่อ 3324 และ 3327

การที่ไกรฤกษ์ นานา ได้รวบรวมและจัดทำภาพไปรษณียบัตร รัชกาลที่ 5 เจ้าตัวบอกกล่าวไว้ว่าเป็นเพราะไปรษณียบัตร หรือโปสการ์ดเก่าของสยาม ถือเป็นสิ่งพิมพ์โบราณประเภทหนึ่งที่มีคนพูดถึงน้อยที่สุดในบรรดาสิ่งตี พิมพ์จากอดีต นอกจากจะผลิตจำนวนน้อยแล้ว ยังแพร่หลายอยู่เฉพาะอภิสิทธิ์ชนบางกลุ่มที่ต้องติดต่อกับญาติมิตรในต่างประเทศเท่านั้น

" และการที่คนไทยไม่ใช่นักอ่าน นักเขียน ทำให้สื่อประเภทนี้แทบจะสูญหายไปอย่างรวดเร็ว ขาดการดูแลเอาใจใส่อย่างต่อเนื่องจนไม่มีใครสนใจที่จะเก็บเป็นอนุสรณ์สำหรับคนรุ่นหลังเลย ในฐานะที่เป็นนักเดินทางโดยอาชีพ จึงมักพบสิ่งพิมพ์ประเภทนี้ตกค้างอยู่ในต่างประเทศเป็นส่วนใหญ่ ภาพเมืองไทยในมุมมองแปลกๆ ที่คนไทยไม่เคยเห็น แต่กลายเป็นสัญลักษณ์ให้ชาวต่างประเทศหลงใหล และอยากมาชม คนตะวันตกที่มีภาพเก่าของเมืองไทยอยู่ในมือจึงนิยมเก็บสะสมไว้อย่างหวงแหน"

ถึงวันนี้โปสการ์ดเก่าเมืองไทยได้วิวัฒนาการเป็นของสะสมประเภทหนึ่งที่คนไทย เอื้อมไปไม่ถึง ที่พบอยู่บ้างก็มักจะหมุนเวียนอยู่ในวงแคบๆ เช่น ได้มาโดยบังเอิญ เพราะติดมากับแสตมป์ที่สะสม เป็นต้น

ผู้ประมวลภาพเล่าว่า ในจำนวนไปรษณียบัตรสยามที่เผยแพร่ภาพเมืองไทยยุคแรกๆ ประกอบด้วยภาพวิจิตรตระการตาของพระบรมมหาราชวัง วัดวาอาราม แม่น้ำลำคลอง และผู้คนสมัยรัชกาลที่ 5

สำหรับไปรษณียบัตรในเมืองไทย เริ่มพิมพ์จำหน่ายตั้งแต่ปี พ.ศ.2426 หลังจากสยามหรือประเทศไทยสมัครเข้าเป็นสมาชิกขององค์การไปรษณีย์สากลแล้ว

นอกจากภาพวิวแล้วยังมีภาพอีกแนวหนึ่งที่ประชาสัมพันธ์พระราชวงศ์จักรีสอดแทรกอยู่ด้วย ภาพแบบหลังนี้มีทั้งที่พิมพ์ขึ้นในสยามประเทศ และจากต่างประเทศ บ่งบอกถึงเรื่องราวในราชสำนัก และพระราชกรณียกิจต่างๆ ของรัชกาลที่ 5 ภาพพิเศษหมวดนี้เป็นเอกลักษณ์หนึ่งของไปรษณียบัตรกรุงสยามที่คนในปัจจุบัน เสาะแสวงหากันมาก เพราะผลิตจำนวนน้อยมาก

การรวบรวมไปรษณียบัตรมาเรียบเรียงเป็นเรื่องราวให้คนรุ่นหลังได้เห็นของ ไกรฤกษ์ นานา จึงถือเป็นการเทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระปิยมหาราช องค์ผู้ริเริ่มการเขียนไปรษณียบัตรและการจัดส่งไปรษณียบัตร ทางไปรษณีย์ของประเทศไทย

และยังถือเป็นการรำลึกถึงการเก็บสะสมโปสการ์ดอย่างเป็นทางการครบ 100 ปี ระหว่างการเสด็จประพาสยุโรปครั้งที่ 2 ในปี 2450 รวมทั้งเป็นการรำลึก 100 ปีของการเสด็จประพาสยุโรปครั้งที่ 2 และหนึ่งศตวรรษของกำเนิดพระบรมรูปทรงม้า รัชกาลที่ 5

ตำนานของ "ไปรษณียบัตร" หรือ "โปสการ์ด" ไม่ได้เกิดขึ้นครั้งแรกในประเทศไทย แต่เกิดในยุโรป ส่วนไปรษณียบัตรในไทยเริ่มมีให้เห็นเมื่อประมาณปี 2426 ในปีเดียวกับที่แสตมป์ไทยชุดแรกออกวางจำหน่ายนำออกมาใช้พอดี หลักฐานเก่าสุดที่ค้นพบปรากฏอยู่ในหนังสือพิมพ์สยามไสมย ของหมอสมิธ เล่ม 2 แผ่นที่ 7 ฉบับวันพุธขึ้น 1 ค่ำ เดือน 12 ปีมะแม จ.ศ.1245

ไปรษณียบัตรสยามรุ่นแรก พ.ศ.2426 เป็นแผ่นกระดาษสีเหลืองเข้ม มีตราแผ่นดินและแสตมป์ไทยชุดแรก (รุ่น 1) พิมพ์ติดอยู่บนเนื้อกระดาษ เนื้อที่ครึ่งล่างด้านหน้าเว้นไว้จ่าหน้าชื่อที่อยู่ของผู้รับ ส่วนด้านหลังว่างเปล่าไว้สำหรับเขียนข้อความ

ไปรษณียบัตร หรือโปสการ์ดเมืองไทย สมัยรัชกาลที่ 5 ซึ่งพบในปัจจุบัน ไกรฤกษ์ นานา ได้จำแนกออกเป็น 8 กลุ่มใหญ่ คือ--

1. จัดพิมพ์และจำหน่ายโดยร้านถ่ายรูป เจ. อันโตนิโอ ชาวอิตาเลียน จากจำนวนที่พบน่าจะบอกได้ว่ามีปริมาณมากที่สุด และน่าจะเป็นร้านที่ใหญ่ที่สุดในกรุงเทพฯด้วย ตั้งอยู่ปากตรอกชาเตอร์แบงค์ มีทั้งรูปวิวและรูปในหลวง (รัชกาลที่ 5) ปกติจะพิมพ์คำว่า "Photo by J. Antonio"s Studio-Bangkok" ติดอยู่ด้วยเสมอ

2. จัดพิมพ์โดยห้องภาพ บริษัท สยาม โฟโต้ ซัพพลาย

3. จัดพิมพ์โดยร้านถ่ายรูปของนายโรเบิร์ต เลนซ์ ชาวเยอรมัน และมักจะพิมพ์ชื่อไว้เสมอว่า Robert Lenz & Co. Bangkok นายเลนซ์เป็นช่างภาพหลวง จึงมีโอกาสถ่ายรูปในหลวงและพระบรมวงศานุวงศ์ไว้เป็นจำนวนมากพอๆ กับภาพวิว ร้านนี้ตั้งขึ้นในรัชกาลที่ 5 ที่หัวมุมถนนตีทอง เยื้องโรงภาพยนตร์เฉลิมกรุง (ปัจจุบันคือร้านแว่นตาเฉลิมกรุง) ฝีมือดีมาก มีข้อสังเกตว่ารูปถ่ายร้านนายเลนซ์จะมีราคาสูงกว่าที่อื่นๆ

4. จัดพิมพ์โดยร้านนายก็อตตี ชาวเยอรมันอีกคนหนึ่ง โดยปกติจะพิมพ์กำกับรูปเป็นภาษาเยอรมันว่า Gotty & Co.,Buchdruckerei, Bangkok (Siam) ที่น่าสนใจคือรูปจากร้านนายก็อตตีจะมีดีไซน์แนวยุโรปแปลกตาให้เห็นเสมอ เช่น แบ่งเป็นช่องมีภาพวิวหลายรูปเรียงกันอยู่ มีดอกไม้ ลวดลายประดับงดงาม แต่พบน้อยกว่าห้างอื่นๆ

5. จัดพิมพ์โดยโรงพิมพ์ไทย ร้านอยู่ที่สะพานยศเส มีชื่อภาษาอังกฤษระบุว่า Thai Printer

6. จัดพิมพ์โดยร้านถ่ายรูปพร้อม ของนายเอบาตา ชาวญี่ปุ่น ซึ่งมักจะพิมพ์ชื่ออยู่บนหลังโปสการ์ดว่า Y. Ebata นอกจากเป็นร้านถ่ายรูปแล้วยังเป็นร้านขายของเบ็ดเตล็ดอื่นๆ เช่น เสื้อผ้าและของที่ระลึกจากญี่ปุ่น ร้านของนายเอบาตาอยู่ต่อมานานกว่าร้านอื่นๆ

7. เป็นกลุ่มที่ไม่ระบุแหล่งพิมพ์แน่นอน หรือไม่ลงชื่อร้านที่ผลิต คาดว่าผลิตในกรุงเทพฯ

8. เป็นโปสการ์ดที่เดินทางมาไกลจากยุโรป มีหลากหลายชื่อ จากห้องภาพนานาชาติ ยากจะบอกได้ว่ามีใครบ้าง ทุกวันนี้ยังพบชื่อใหม่อยู่เรื่อยๆ ขึ้นอยู่ว่าจะพบเข้าในประเทศไหน โดยมากเป็นภาพในหลวงหรือเจ้านาย ส่วนใหญ่จะเป็นภาพพระราชกรณียกิจของรัชกาลที่ 5 ระหว่างเสด็จประพาสยุโรปทั้งสองครั้ง หรือพระบรมฉายาลักษณ์ที่ทรงฉาย ณ ห้องภาพตามเมืองใหญ่ๆ ที่ระบุชื่อผู้ผลิตไว้ก็มี

ในหลวงรัชกาลที่ 5 โปรดใช้คำว่า "โปสตก๊าด" ทับศัพท์ภาษาอังกฤษอยู่ตลอดเวลา จนติดปากชาวราชสำนักไปด้วย เลยกลายเป็นคำเฉพาะที่ตรัสถึงสื่อสิ่งพิมพ์ชนิดนี้

ภาพไปรษณียบัตรที่แพร่หลายอยู่ในยุคสมัยนั้น มิได้แพร่หลายอยู่เฉพาะการเสด็จประพาสยุโรปครั้งที่สองในปี 2450 เมื่อทรงเล่นกล้องอย่างขะมักเขม้นเท่านั้น แต่ยังพบว่ามีการพิมพ์ไปรษณียบัตรเพื่อเผยแพร่พระราชกรณียกิจตั้งแต่การ เสด็จประพาสยุโรปครั้งแรกในปี 2440 ด้วย ปัญหามีอยู่ว่า ไปรษณียบัตรเสด็จประพาสยุโรปเป็นของหายากมาก ทำให้คนรู้จักในวงแคบ ในขณะที่บางคนเข้าใจว่ามันไม่เคยเกิดขึ้นเลย

จากหลักฐานที่ปรากฏ คือพระราชหัตถเลขาที่ได้พระราชทานมายังสมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทำให้อธิบายได้ว่า ไปรษณียบัตรกลายเป็นพระราชปฏิพัทธ์ในรัชกาลที่ 5 ที่คนไทยเราไม่เคยทราบมาก่อน ทรงเป็นนักสะสมโปสการ์ดด้วยความประทับพระราชหฤทัยในรูปภาพที่ติดมาด้วย ทรงโปรดปรานลวดลายใหม่ๆ ของโปสการ์ดทางยุโรป ที่นอกจากวิวแล้ว ยังมีรูปการ์ตูน รูปล้อการเมือง หรือภาพแบบสแนปช็อต ซึ่งเป็นที่นิยมในยุโรปแต่ยังมาไม่ถึงเมืองไทยในขณะนั้น

ไปรษณียบัตรรัชกาลที่ 5 ไม่เฉพาะว่าเป็นของสะสมที่มีคุณค่าเท่านั้น แต่ยังสามารถสะท้อนภาพจากพงศาวดารไทยหน้าหนึ่งได้ดีกว่าภาพประกอบทั่วไปในหนังสือพงศาวดารเสียอีก จึงเป็นที่เสาะแสวงหาในวงการนักสะสมตลอดเวลา ชิ้นที่มีราคาสูงที่สุดในปัจจุบันก็มักจะเกี่ยวเนื่องด้วยการเสด็จประพาส ยุโรป

เพราะถือว่าเป็นอุบัติการณ์สำคัญประจำรัชกาลที่ 5 เป็นพระราชกรณียกิจที่เป็นสิริมงคลและมีความหมายต่อประเทศชาติยิ่ง

Credit : มติชนรายวัน 23 ตุลาคม 2551 หน้า 20

สนามหลวงพยากรณ์ออนไลน์
H O M E

Create Date : 25 กรกฎาคม 2553

Last Update : 25 กรกฎาคม 2553 9:41:29 น.

0 comments

Counter : 2018 Pageviews.