Bloggang.com : jenifaae : "ซาไก" ประชาธิปไตยแบบธรรมชาติ

"ซาไก" ประชาธิปไตยแบบธรรมชาติ

โดย เฉลิมสวรรค์ ไพบูลย์พันธ์(ฟิลิป) philipmagic@hotmail.com

จำได้เลือนๆ ในราวปี 2506 ถนนใหญ่หน้าบ้าน มีคนผมหยิกรูปร่างเล็กๆ มีทั้งเด็กและผู้ใหญ่ ทั้งหญิงและชายเดินเรียงกันเป็นแถว ผู้ชายจะนุ่งผ้าเตี่ยวสีแดงเก่าๆ ผู้หญิงจะนุ่งผ้าถุงหน้าอกเปลือยเปล่า เด็กเล็กๆ ก็จะแก้ผ้า บ้างก็ถืออ้อยทั้งลำเดินแทะกิน ผู้ใหญ่ก็จะทูนของป่าไว้บนหัวด้วยใบไม้ที่ดัดแปลงเหมือนชะลอม ทั้งหมดเดินแถวเรียงหนึ่งสลับไปมาระหว่างเด็กบ้างผู้ใหญ่บ้างเป็นแถวยาว เหยียดประมาณ 30 คนเห็นจะได้

เย็นวันนั้นถนนที่ตัดผ่าน อ.เขาชัยสน ซึ่งเป็นอำเภอเล็กๆ ของ จ.พัทลุง ผู้คนแทบทุกบ้านต้องออกมายืนข้างนอก เหมือนกับออกมาต้อนรับขบวนนายใหญ่นายโตของอำเภอ เสียงของลุงชั้น ภารโรงของโรงเรียนซึ่งบ้านอยู่ตรงข้ามบ้านผม ตะโกนบอก ว่า พวกเขาคือ เงาะ ลงมาจากภูเขา

นั้นเป็นภาพครั้งแรกในชีวิตผมที่ได้เห็นเงาะป่าซาไก

พอโตมาได้เรียนหนังสือก็ได้รู้เรื่องราวของเงาะป่าซาไกมากขึ้น คราวที่แสดงมายากลที่ห้างพาต้าในกรุงเทพฯก็ได้เห็นเงาะซาไกที่ห้างนำมาจัด แสดงนิทรรศการเกี่ยวกับเรื่องของภาคใต้ แล้วเรื่องราวของเงาะป่าซาไกก็พร่าเลือนไปจากความทรงจำของผม

ต้นเดือนตุลาคมที่ผ่านมา ผมมีโอกาสได้กลับไป จ.พัทลุงบ้านเกิด ระหว่างที่ขับรถจากป่าบอน ผ่านเข้าเขต ต.ตะโหมด ป้ายข้างทางสะกิดใจผม "ทางเข้าหมู่บ้าน เงาะซาไก 10 กม." เท้าแตะเบรก มือหักพวงมาลัย เลี้ยวซ้ายไปตามทางทันที เหมือนถูกสะกดด้วยมนต์ดำของซาไกที่กำลังกวักมือเรียก

ความทรงจำของขบวนซาไกที่เดินเรียงกันในวัยเด็กตอนนั้นผุดขึ้นอีกครั้ง

ผมขับรถเข้าไปลึกพอประมาณ เห็นสองข้างทางมีแต่บ้านผู้คนปลูกกันเต็มไปหมด ไม่มีร่องรอยของหมู่บ้านซาไกตามที่ป้ายเชิญชวน จึงแวะถามที่ปั๊มเก่าๆ ละแวกนั้นได้ความว่า ถ้าจะหาซาไก มีแต่ผู้ใหญ่สิงห์คนเดียวเท่านั้นนำทางได้ ผมมองตามนิ้วที่เขาชี้ขึ้นไปบนยอดเขาลูกหนึ่งของเทือกเขาบรรทัด ก่อนที่เขาจะบอกต่อว่า ผู้ใหญ่สิงห์เป็นคนเดียวที่ซาไกไว้ใจ พนักงานอีกคนในปั๊มแนะนำให้ผมลองไปที่บ้านผู้ใหญ่สิงห์

ไหนๆ ก็มาถึงตรงนี้แล้ว ผมขับรถไปตามทาง เพียงแค่ไม่กี่โค้ง บ้านข้างหน้าที่มีเสาอากาศสูงเด่นเห็นชัด ต้องเป็นบ้านผู้ใหญ่สิงห์แน่นอน ผมเดา และถูกต้องตามคาด หญิงวัยกลางคนเดินออกมาต้อนรับ เธอคือภรรยาของผู้ใหญ่ ที่คิดไม่ถึงคือ เธอทักทายผมเป็นภาษาใต้ และเรียกผมว่า ฟิลิป

เข้ามาในป่าลึกขนาดนี้ยังมีคนรู้จักแสดงว่าเรตติ้งผมยังดีอยู่

เมื่อทราบความต้องการของผมแล้วแกรีบโทร.หาผู้ใหญ่ ด้วยน้ำเสียงตื่นเต้นปนดีใจ

"ฟิลิปมายากลมานะ ตอนนี้อยู่หน้าบ้านเรา พี่แหลง (พูด) กับแกนะ" ว่าแล้วก็ส่งมือถือมาให้ผมคุยกับผู้ใหญ่สิงห์

เสียงผู้ใหญ่สิงห์ก็ตื่นเต้นพอๆ กับภรรยา ผมจึงคุยกับแกด้วยภาษาใต้เช่นกัน แกบอกว่า แกเพิ่งจะส่งเงาะซาไกขึ้นเขาไปตะกี้นี่เอง

ผมแทบจะหมดหวังที่จะได้เจอซาไก เพราะอีก 2 วันผมก็ต้องกลับกรุงเทพฯแล้ว แต่แล้วผู้ใหญ่ก็พูดสวนขึ้นมาว่า พรุ่งนี้ให้ผมมาหาก่อนเที่ยง แกจะพาผมไปถึงถิ่นซาไกเลย

ช่วงสายของวันรุ่งขึ้น ผมรีบซื้อของไปฝากซาไก เช่น ข้าวสาร อาหารแห้ง ผ้านุ่ง โดยเฉพาะผ้าแดงๆ เพราะผู้ใหญ่บอกว่าพวกเขาชอบสีแดง

ผมขับรถตามรถผู้ใหญ่เข้าไปในถนนแคบ ที่ตัดทะลุเข้าไปในสวนยาง ขับไปสักพักต้องจอดรถทิ้งไว้ เปลี่ยนไปนั่งรถของผู้ใหญ่แทน เพราะข้างหน้าทางลาดชันมาก อันตรายสำหรับคนไม่ชินทาง

พวกเราค่อยๆ เดินไต่ระดับขึ้นไปเรื่อยๆ สองข้างทางเป็นสวนยางพารา ยิ่งสูงขึ้นไปการเดินก็ยิ่งลำบากขึ้น สุดสวนยางพาราสูงขึ้นไปเป็นป่าทึบไม่มีทางเดินให้เห็น ไม่รู้ว่าเดินมาเป็นระยะทางไกลเท่าไหร่

ผมหายใจถี่และช่วงสั้นขึ้น เข้าใจแล้วว่าทำไมเขาถึงไม่ให้ผมแบกอะไรเลย ลำพังตัวเปล่าก็แทบแย่ หากแบกของขึ้นมาด้วย พวกเขาต้องแบกผมอีกคนเป็นแน่ แค่ขืนตัวเอาชนะแรงโน้มถ่วงใต้ฝ่าเท้าขึ้นมาได้ก็นับว่าเป็นบุญโขแล้ว

ผู้ใหญ่สิงห์ ชี้ให้ผมดูตรงโพรงดินที่มีรอยขุดหาหัวมันป่าที่ถือเป็นอาหารหลักของซาไก ยิ่งสูงขึ้นไปสิ่งที่แปลกสำหรับผมคือ ต้นไม้รอยใหม่ๆ ที่ถูกตัดนำมาวางขวางทางเดินไว้เป็นช่วงๆ ต้องใช้มีดพร้าตัดเพื่อกรุยทาง เสียงสับ เสียงลากกิ่งไม้ ที่พวกผมทำระหว่างการเดินทางนั้น จะเป็นตัวเซ็นเซอร์ระวังภัยของซาไกอย่างดี เพราะเสียงเหล่านี้บอกให้รู้ว่ามีผู้กำลังบุกรุก และถ้าหากผู้ที่บุกรุกเป็นผู้แปลกหน้าเหล่าซาไกก็จะหายตัวเข้าป่าลึกโดยไร้ ร่องรอย นับเป็นภูมิปัญญาที่ต้องชมเชย

ขณะกำลังจะหันบอกให้ผู้ใหญ่ สิงห์ที่เดินอยู่หลังผมให้หยุดพักสักครู่เพราะเหนื่อยเต็มที่แล้ว ก็ได้ยินผู้ใหญ่ตะเบ็งเสียงส่งภาษากับซาไกเป็นการส่งสัญญาณให้รู้ว่า ไม่ใช่ผู้บุกรุกแต่เป็นพวกกันเองไม่ต้องกลัว ผมคาดเดาว่าน่าจะเป็นอย่างนั้น เพราะโดยวิถีชีวิตของซาไกเป็นสังคมเฉพาะกลุ่ม ไม่ชอบให้ใครมาวุ่นวาย ชอบใช้ชีวิตอยู่กับธรรมชาติ

และแล้วถิ่นอาศัยของชนเผ่าซาไกก็อยู่ตรงหน้าผม ก่อนที่ผมจะออกเสียงทักทาย ผู้ใหญ่เดินมากระซิบผมว่า พวกเขาไม่ชอบให้ผู้อื่นเรียกเขาว่า "ซาไก" เพราะซาไก แปลว่า ผู้ใช้กำลัง หรือพวกป่าเถื่อน แต่ชอบให้ถูกเรียกว่า "มันนิ" ซึ่งแปลว่า มนุษย์ หรือพวกเรา ผมเองก็ไม่แน่ใจว่า "มันนิ" แผลงหรือเพี้ยนมาจากคำใด ซาไกเผ่าที่เห็นอยู่นี้ คือ เผ่าแต็นแอ็น ปัจจุบันเหลืออยู่ไม่ถึง 20 คนเท่านั้น

บ้านที่เขาอยู่ซึ่งเรียกว่า "ทับ" ก็ปลูกขึ้นง่ายๆ ตัดไม้มาวางเอียง 45 องศา คลุมด้วยใบไม้ใบตอง นับได้ทั้งหมด 11 ทับ

ตรงกลาง "ทับ" จะสุมไฟไว้ใช้สำหรับปรุงอาหาร และป้องกันสัตว์ร้ายในยามค่ำคืน ไม่มีหม้อหุงข้าวหรืออุปกรณ์เครื่องครัวให้เห็น มีเพียงกระบอกไม้ไผ่ที่ใช้หุงข้าว ในวันนั้นพวกเขามีทั้งหมด 15 คน ส่วนมากเป็นเด็กๆ ผู้ใหญ่ได้ออกไปขุดมัน หาผลไม้ และล่าสัตว์ด้วยกระบอกไม้ซางขนาดยาว ใช้เป่าลูกดอกอาบยาพิษที่สกัดจากยางไม้ เด็กๆ ที่เห็นก็จะใส่เสื้อผ้าทันสมัยแบบชาวบ้านหมดแล้ว มีเพียงผู้ใหญ่เท่านั้นที่ยังคงนุ่งผ้าเตี่ยวอยู่

ผู้ใหญ่ส่งภาษาใต้ผสมภาษาของซาไกให้มารับของฝากจากมือผม ความอัศจรรย์ใจเกิดกับผมตรงนี้แหละ

ผู้ใหญ่สิงห์บอกว่า ผมจะต้องให้ของซาไกผู้ใหญ่ก่อน แล้วจึงตามด้วยผู้หญิงและเด็ก ทุกคนที่รับของจากมือผม แววตาเฉยเมย ไร้อารมณ์ ไม่มีความยินดียินร้ายกับของที่ให้ ไม่มีการกรูเข้ามาแย่งชิง ไม่มีแซงคิว ไม่มีเวียนเทียน ไม่มีการแบมือร้องขอ เหมือนอย่างที่ผมคาดว่าจะเห็น ซ้ำบางคนเรียกให้มารับของก็ไม่มา ยังคงนอนอยู่ในทับของตัวเองอย่างไม่สนใจไยดี รู้จากผู้ใหญ่สิงห์ภายหลังว่า พวกเขาไม่ชอบคนแปลกหน้า

พักใหญ่ ซาไกสาวกลับมาจากป่า กระบุงที่ทูนอยู่บนหัวถูกวางลงกับพื้น มีมันและผลไม้ลูกสีเหลืองที่ผมไม่คุ้นตา เด็กทุกคนจะมาหยิบกินอย่างสนุกสนาน ไม่มีการแบ่งกันว่าของนี้ของครอบครัวนั้นครอบครัวนี้ ลูกฉันกินของฉัน ส่วนลูกเธอต้องไปกินของเธอ

ผู้ใหญ่สิงห์เล่าให้ฟังว่า ชาวซาไกเป็นสังคมที่มีแต่การแบ่งปันกัน ไม่มีของส่วนตัว มีแต่น้ำใจที่เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ แม้ว่าจับกระรอกได้มาตัวหนึ่งก็ต้องแบ่งกินกันทุกคน ไม่มีแอบซ่อน ไม่มีเบียดบัง หรือแย่งชิง

ผมเดินกลับลงมาจากเขาด้วยความอิ่มเอิบ และประทับใจ

ซาไกเป็นเผ่าชนที่ความเป็นปัจเจกสูง มีวัฒนธรรมที่สืบทอดมาอย่างเสมอต้นเสมอปลาย มีชีวิตที่สอดคล้องกับวิถีแห่งธรรมชาติ ไม่ทราบว่าจะสามารถเรียกสิ่งนั้นได้ไหมว่าเป็น "ประชาธิปไตยแบบธรรมชาติ"

ส่วนตัวแล้วผมมั่นใจว่า พวกเขาข้างบนนั้นคือ "มันนิ" ส่วนตัวผมนี่แหละ ที่ยังเป็น "ซาไก" อยู่

Credit : มติชนรายวัน วันที่ 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2551

สนามหลวงพยากรณ์ออนไลน์
H O M E

Create Date : 02 เมษายน 2553

Last Update : 2 เมษายน 2553 22:51:56 น.

0 comments

Counter : 823 Pageviews.