Bloggang.com : jenifaae : เล่าขานตำนาน 'เชิดสิงโต' สัญลักษณ์โชคลาภ...รุ่งเรือง

เล่าขานตำนาน 'เชิดสิงโต' สัญลักษณ์โชคลาภ...รุ่งเรือง

     ในเทศกาลตรุษจีนของทุกปี สิ่งหนึ่งที่เรามักเห็นเคียงคู่กับประเพณีไหว้เทพเจ้า การเผากระดาษเงิน กระดาษทอง การจุดประทัดเสียงดังสนั่น ก็ดูเหมือนจะเป็นการแสดง “เชิดสิงโต” ที่สื่อถึงโชคลาภ และความเป็นสิริมงคล

     นับแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน การเชิดสิงโตมงคลได้กลายเป็นส่วนสำคัญที่ขาดไม่ได้ในช่วงเฉลิมฉลองเทศกาลรื่นเริงต่าง ๆ ของจีน ทั้งนี้ เพื่อเป็นการปัดเป่าวิญญาณร้าย และพลังงานที่ไม่ดีออกไป พร้อมทั้งดึงดูดโชคลาภและความเจริญรุ่งเรืองเข้ามา มีตำนานมากมายเล่าถึงที่มาของ การเชิดสิงโตจีน และตลอดเวลาหลายร้อยปี ลักษณะของสิงโตที่ใช้เชิด รวมทั้งท่วงท่าในการกระโดด และโผนทะยานของสิงโตก็เปลี่ยนแปลงไปอย่างมาก ทุกวันนี้การเชิดสิงโตก็ยังคงเป็นที่ติดตาตรึงใจผู้คนมากมาย และคณะสิงโตก็มักจะถูกเชิญหรือว่าจ้างให้ไปร่วมเฉลิมฉลองในโอกาสแห่งความสุขต่าง ๆ พร้อมกับลูกหลานชาวจีนที่มีสำนึกในวัฒน ธรรมซึ่งกระจายอยู่ทั่วโลก

     สำนักเชิดสิงโตนั้นมี 2 สำนัก คือ สำนักเชิดสิงโตเหนือ และสำนักเชิดสิงโตใต้ การเชิดสิงโตแบบเหนือ โดยทั่วไปจะเชิดเพื่อความบันเทิงในราชสำนัก สิงโตเหนือจะมีสีแดง ส้ม และเหลือง และบางครั้งก็มีขนสีเขียว สำหรับสิงโตตัวเมีย ลำตัวมีขนยาวรุงรัง และมีหัวสีทอง การเชิดสิงโตแบบเหนือจะมีลักษณะเป็นกายกรรม และใช้แสดงเพื่อความสนุกสนานเป็นหลัก

การเชิดสิงโตแบบใต้จะออกมาในเชิงสัญลักษณ์มากกว่า โดยทั่วไปจะแสดงในพิธีกรรมเพื่อขับไล่วิญญาณร้าย และเรียกโชคลาภมาให้ สิงโตใต้จะมีสีที่หลากหลายออกไป รวมทั้งส่วนหัวมีลักษณะเฉพาะและมีดวงตาใหญ่ มีกระจกบนหน้าผาก และที่กลางศีรษะมีเขา 1 เขา ถิ่นกำเนิดของสิงโตใต้อยู่ที่มณฑลกวางตุ้ง เชื่อ กันว่าสิงโตมีเขาของทางใต้ก็คือ “ปิศาจเหนียน”

โฝซาน คือ ชื่อเรียกรูปแบบที่สำนักกังฟูหลายแห่งนำมาใช้ ซึ่งเป็นแบบที่ต้องใช้การเคลื่อนไหวอันทรงพลัง และท่วงท่าที่แข็งแกร่ง สิงโตจึงกลายเป็นตัวแทนของสำนักกังฟู และจะมีแต่ศิษย์ที่มีฝีมือในระดับสูงเท่านั้นที่จะได้รับอนุญาตให้เชิดสิงโตได้

จังหวะการก้าวเท้าในการเชิดสิงโตนั้น คือ ลีลากังฟูใต้ ศิลปะการต่อสู้ที่ปรากฏอยู่ในการเชิดสิงโต จะผสมผสานการกระโดด กระโจน ปีน การรักษาสมดุล และการเตะเอาไว้ด้วยกัน ซึ่งล้วนเป็นทักษะที่จำเป็นของศิลปะการต่อสู้กังฟูทั้งสิ้น นอกจากนี้ หัวและเครื่องแต่งกายก็มีน้ำหนักมาก ในการเชิดสิงโตจึงมีการฝึกเรื่องน้ำหนัก ซึ่งเหมือนกับที่พบในการฝึกการใช้อาวุธในวิชากังฟู

สิงโตที่มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักกันดี มีอยู่ 3 ประเภท คือ เล่าปี่ กวนอู และเตียวหุย ทั้งสามนี้ คือ ตัวละครในประวัติศาสตร์จีนที่บันทึกไว้อยู่ในวรรณกรรมคลาสสิกเรื่อง “สามก๊ก” นั่นเอง เล่าปี่ กวนอู และเตียวหุย เป็นพี่น้องร่วมสาบานที่ได้ให้ปฏิญาณร่วมกันว่าจะกอบกู้ราช วงศ์ฮั่น

ต่อมาก็มีสิงโตอีก 3 แบบเพิ่มเข้ามา คือ สิงโตหน้าเขียวคือ ตัวแทนของจูล่ง (เจ้าจื่อหลง) สิงโตตัวนี้ถูกเรียกว่า สิงโตวีรบุรุษ เพราะว่ากันว่าเขาเป็นผู้ที่ขี่ม้าฝ่ากองทหารนับพันของโจโฉเข้าไปช่วยเหลือบุตร ของเล่าปี่ และต่อสู้กลับออกมา สิงโตสีเหลืองแทนฮองตง (หรือหวงจง) ซึ่งเป็นที่รู้จักว่าเป็นสิงโตนักสู้ยอดคุณธรรม สิงโตขาวคือ ม้าเฉียว (หรือหม่าเฉา) สิงโตตัวนี้ยังรู้จักในชื่อว่า “สิงโตงานศพ” สิงโตประเภทนี้จะไม่นำมาเชิด ยกเว้นสำหรับพิธีศพของอาจารย์ (ซือฟู) หรือหัวหน้าคนสำคัญของคณะ ซึ่งในกรณีเหล่านี้ ก็จะทำการเผาสิงโตหลังจากเสร็จพิธี ปัจจุบันผู้คนจะชื่นชอบการเชิดสิงโตสีทองหรือสีเงินมากกว่า เพราะสื่อถึงความอุดมสมบูรณ์และความมั่งคั่ง

เครื่องแต่งกายของสิงโตประกอบด้วยรูปทรงที่เป็นสัญลักษณ์มากมาย เช่น เขารูปนกนั้นแทนหงส์ หูและหางคือ กิเลน หน้าผากที่โหนกนูน ซึ่ง มีกระจกประดับไว้จะเบี่ยงเบนพลังที่ชั่วร้ายออกไป ส่วนเคราที่ยาวนั้นคือ ลักษณะของมังกรเอเชียนั่นเอง สิงโตจะเดินกลับไปกลับมาในลักษณะเป็นแนวฟันปลา เพื่อหลอกให้ภูต ผี วิญญาณสับสน เพราะชาวจีนเชื่อว่าวิญญาณไม่ดี เหล่านี้จะเคลื่อนที่เป็นเส้นตรง

ปัจจุบันการเชิดสิงโตได้พัฒนากลายเป็นรูปแบบของการกีฬาที่ผู้เชิดจากทั่วโลกมาแข่งขันกันเพื่อตัดสินความเป็นที่ 1 การเชิดสิงโตนำมาซึ่งการสอดประสานที่สมบูรณ์แบบ ความสง่างาม และความกล้าหาญ โดยทั่วไปแล้วคนเชิดทั้งสองจะต้องทำให้สิงโตมีชีวิต คนหนึ่งควบคุมการเคลื่อนไหวส่วนหัว ตา และปาก ส่วนอีกคนหนึ่งแสดงท่วงท่าของร่างกาย คนเชิดคนแรกที่ควบคุมส่วนหัวจะเป็นผู้ตัดสินการเคลื่อนไหว ในขณะที่คนที่สองจะต้องเคลื่อนไหวให้ประสานกับคนแรก

การเชิดสิงโตไม่ใช่เรื่องง่ายเพราะหัวสิงโตซึ่งตกแต่งอย่างวิจิตรงดงามด้วยพู่ ขน และสิ่งตกแต่งที่แวววาวนั้น มีน้ำหนักตั้งแต่ 9-15 กิโลกรัม ซึ่งเป็นภาระที่หนักมากที่จะเชิดให้สูงขึ้นไปบนอากาศ พร้อม ๆ กับการเคลื่อนไหวอย่างมีชีวิตชีวา หัวสิงโตโดยทั่วไปแล้วเป็นงานปะกระดาษ (เปเปอร์มาเช่) และไม้ไผ่ เข้ารูปเสร็จสมบูรณ์พร้อมกับดวงตาที่กะพริบได้ และปากที่หุบงับได้

คนเชิดคนแรกจะต้องสามารถควบคุมให้เกิดความสอดประสานที่สมบูรณ์แบบพร้อม ๆ กับรับน้ำหนักของหัวสิงโตไว้ด้วยมือของตัวเอง การเคลื่อนไหวทุกท่วงท่าจะมีจังหวะของเสียงดนตรี ที่เล่นไปตามการเคลื่อนไหวของสิงโต กลองจะตามสิงโต ในขณะที่ฉาบและฆ้องจะตามคนตีกลอง กลองสิงโตจะมีขนาดใหญ่มาก และ ถูกนำมาใช้เฉพาะในการเชิดสิงโตเท่านั้น

เล็ก โตมร ผู้ฝึกสอนการเชิดสิงโต คณะลูกเจ้าพระยา บอกเล่าถึงจุดเริ่มต้น มนต์เสน่ห์การเชิดสิงโตของไทยว่า มีการนำเข้ามาเล่นในประเทศไทยเป็นเวลาหลายร้อยปีแล้ว และมีเสน่ห์ตรงที่การเชิดที่มีท่วงท่าลีลาไม่เหมือนประเทศอื่น เรียกได้ว่าเป็น สิงโตใจกล้า เวลาเชิดไม่ค่อยกลัวเจ็บ มีการต่อตัวสร้างความตื่นเต้น

การฝึกฝนผู้เชิดส่วนใหญ่จะเริ่มตั้งแต่อายุ 8-9 ขวบ เรียกว่ามีความยืดหยุ่นดีกว่า โดยจะมีการทำพิธีครอบครูให้ ทั้งนี้ผู้เชิดสิงโตส่วนใหญ่มักจะเป็นลูกหลานของคณะเชิดสิงโต นั้น ๆ ที่สืบทอดมรดกมาตั้งแต่รุ่นพ่อ รุ่นปู่

การเชิดสิงโต นับเป็นอีกหนึ่งศิลปะการแสดงตามแบบฉบับและขนบธรรมเนียมประเพณีของชาวจีน ที่นอกจากจะสื่อถึงความหมายอันเป็นมงคลแล้ว ยังเป็นเสมือนการร่วมกันอนุรักษ์ศิลปะล้ำค่าของจีนให้คงอยู่สืบไปชั่วลูกชั่วหลาน.

สิงโตแซ่ซ้อง ฉลองตรุษ

ตั้งแต่วันนี้ ถึง 28 มกราคม 2552 ห้างสรรพสินค้าเดอะมอลล์ ขอเชิญชมกิจกรรมการละเล่นมงคลฉลองตรุษจีนในชื่อชุด “อลังการงานประลองยุทธ์ สิงโตแซ่ซ้องฉลองตรุษ เสริมสิริมงคลชีวิต รับปีฉลู” พบหลากหลายรูปแบบกิจกรรมมงคล อาทิ การแสดงชุด “เบญจเภรี สะท้านตรุษ” การแสดงการตีกลองเพื่อถือเอาฤกษ์เอาชัยเสริมพลังบารมี และการแสดงเชิดสิงโต ซึ่งในปีนี้ ไฮไลต์ยังอยู่ที่การแสดง “เชิดสิงโตจิ๋ว” ซึ่งจะใช้ผู้เล่นคนเดียวเชิดทั้งหัวและหาง โดยจะใช้ผู้แสดงเป็นคนแคระเป็นผู้แสดงความสามารถในการแสดง

นอกจากเชิดสิงโตจิ๋วแล้ว การแสดงสิงโตในปีนี้ ยังจัดให้มีการแสดงชุดพิเศษ คือ “การแสดงเชิดสิงโตเบิกฟ้าสะท้านปฐพี” เป็นการแสดงจากเยาวชน อายุ 11-14 ปี จำนวน 60 คน 30 ตัว ซึ่งการเชิดสิงโตแบบพิเศษนี้ เหมาะสำหรับการทำธุรกิจขนาดใหญ่ จะนำโชคด้านธุรกิจที่ดีมาให้ในปีนั้น ๆ ดังเช่น ที่ ฮ่องกง มาเก๊า สิงคโปร์ จีน ไต้หวัน ปักกิ่ง กวางเจา เซี่ยงไฮ้ กระทำกันทุกปีตามธรรมเนียมจีน และที่ขาดไม่ได้สำหรับเทศกาลตรุษจีน คือ กิจกรรมการแข่งขันสิงโตประเภทเสาดอกเหมย และกลองสิงโต ซึ่งห้างสรรพสินค้าเดอะมอลล์ ร่วมกับกระทรวงวัฒนธรรมจัดขึ้น โดยมีคณะสิงโตชื่อดังจากทั่วประเทศเข้าร่วมแข่งขัน เพื่อชิงถ้วยพระราชทานสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

ผู้ที่สนใจสามารถชมได้ตั้งแต่วันที่ 16-25 มกราคมศกนี้ โดยการแข่งขันสิงโตประเภทเสาดอกเหมยและกลองสิงโต รอบชิงชนะเลิศจะมีขึ้นในวันเสาร์ที่ 24 มกราคม ศกนี้ บริเวณหน้าห้างสรรพสินค้าเดอะมอลล์ บางแค พร้อมชมการแสดงเชิดสิงโตจิ๋ว หรือการโชว์สิงโตเด็ก การแสดงเบญจเภรีได้ระหว่างวันที่ 26-28 มกราคมศกนี้ ที่หน้าห้างสรรพสินค้าเดอะมอลล์ รามคำแหง, ท่าพระ, งามวงศ์วาน, บางแค, และบางกะปิ ตลอดจนรับแจกส้มมงคลสำหรับเทศกาลปีใหม่ของจีนในปีฉลูนี้.

สุวิมล เชื้อชาญวงศ์: รายงาน

ขอขอบคุณ
ที่มา : เดลินิวส์ออนไลน์ 22 มกราคม 2552

H O M E

Create Date : 27 มกราคม 2552

Last Update : 27 มกราคม 2552 20:07:55 น.

0 comments

Counter : 3288 Pageviews.