จบเรื่องเงินๆทองๆ ทีนี้มาถึงการจัดสรรเวลาให้ครอบครัว ดูซิ เมื่อไม่กี่เดือนก่อน วันหนึ่งๆช่างมีเวลายาวเหยียด นึกอยากจะทำอะไร เมื่อไร ที่ไหน ไม่มีข้อติดขัด เข็มนาฬิกาก็ดูเป็นมิตร ไม่เคยเร่งหรือบ่นอิดออด หากฉันผิดเวลา

เหลือบดูตารางเรียนของเทอมแรก มีเรียนตอนเย็น 2 วัน และวันเสาร์ ทั้งวัน ในฐานะนักเรียนเต็มเวลา (เพราะไม่ได้ทำงานอย่างอื่น) ฉันคงต้องจัดตารางชีวิตประจำวันให้สอดคล้องกับโลกใบใหม่ ถึงจะอยู่บ้านช่วงกลางวันเหมือนเดิม แต่ก็คงใช้โมงยามหมดไปกับการอ่านหนังสือ ค้นคว้าวิชาการ ทำรายงานและการบ้าน เหมือนอย่างที่เคยเห็นลินินหมกมุ่นสมัยเรียนปริญญาโทจนหน้าสาวน้อยลงไปชั่วระยะ

“บ้านจะรก ฝุ่นจะเขลอะไปหน่อย ก็ไม่เป็นไรมั้ง”

เรามองพื้นที่รอบๆบ้าน ซึ่งสะอาดสะอ้านเพราะปัดกวาดประจำ ที่บ้านเราเลี้ยงเจ้าเหมียวไว้ในบ้าน จึงต้องหมั่นเช็ดถูบ่อยๆ มิฉะนั้นขนแมวจะปลิวฟุ้งเกาะติดเก้าอี้ เบาะและเฟอร์นิเจอร์อื่นๆ

“ เรางดรับแขกและเพื่อนฝูงสัก 2 ปีแล้วกัน”

ป่านดำเสนอความเห็น แต่น้องสาวคัดค้าน เพราะเจ้าตัวมีเพื่อนมาหาบ่อยตามประสาเด็กสาวๆ ลินินจัดแจงเตรียมแบ่งหน้าที่ทำงานบ้านของแต่ละคน เฉพาะช่วงหยุดเสาร์ – อาทิตย์

“โอโฮ งานเยอะขนาดนี้ หม่าม้าเคยทำคนเดียวได้อย่างไร ทุกวันๆ”

ป่านดำร้องอุบเมื่อถูกมอบหมายให้เช็ดกระจก ขัดมุ้งลวด กวาดหยักใย่บนเพดาน และตัดต้นไม้รอบบริเวณบ้าน ขณะที่ลินินจะดูแลเรื่องการซัก-รีดผ้า กวาดถู ทำความสะอาดบ้าน - ห้องครัว ปออ่อนขอช่วยทั่วไปและดูแลเจ้าเหมียวเป็นพิเศษ

“หม่าม้าจะทำแกงเป็นหม้อๆไว้ หิวเมื่อไหร่ก็ตักแบ่งมาอุ่นแล้วกัน”

ทำอย่างกับครอบครัวเราอยู่เมืองฝรั่งอย่างนั้นแหละ ปรุงกับข้าวกินทีเป็นหม้อใหญ่ๆใส่ในตู้เย็นตุนได้เป็นอาทิตย์ เสียรสชาติหน่อย ไม่เป็นไร นี่เป็นวิธีเดียวที่ทุกคนกลับบ้านมามีข้าวกินอิ่มแน่นอน หลังจากที่ฉันฟังลินินเตรียมจะจ้างบริการปิ่นโตแถวบ้านส่งเฉพาะมื้อเย็น ป่านดำจะซื้อบะหมี่สำเร็จรูปและอาหารแช่แข็งมาตุนไว้ ส่วนปออ่อนมองหาเมนูสารพัดจากไข่ ไข่เจียว ไข่ดาว ไข่ต้ม
ไข่ตุ๋น ฉันคงเป็นหม่าม้าที่ใช้ไม่ได้ ถ้าปล่อยให้ลูกๆกินอาหารตามยถากรรมโดยข้ออ้างเพียงว่าไม่มีเวลา

วันอาทิตย์ซึ่งเคยเป็นวันสบายๆของแม่ลูก 4 คน ก็จะกลายเป็นวันที่เผื่อไว้สำหรับติวทบทวนความรู้อีกต่างหาก เพราะโดนขู่ไว้นักหนาว่าเรียนหนัก ในเมื่อไม่มีพื้นฐานหรือประสบการณ์มาก่อน ฉันต้องพยายามมากกว่าคนอื่นสองเท่า ถ้าไม่อยากเป็นตัวถ่วงของชั้นเรียนซึ่งมีแต่คนหนุ่มสาว

ฉันขอเวลาลูกๆแค่ 2 ปีเท่านั้น หลังจากนั้นเราก็จะกลับมาเป็นครอบครัวสุขสันต์ตามเดิม

เรื่องต่อมาก็คือ อุปกรณ์การศึกษา เปล่า ไม่ใช่ปากกา ดินสอ สมุดจดเลคเชอร์ หรือแฟ้มใส่เอกสาร เหมือนสมัย 30 ปีก่อนโน้น

เมื่อพูดถึงอุปกรณ์การศึกษาสมัยนี้หมายถึงคอมพิวเตอร์ และที่กลายเป็นอวัยวะส่วนที่งอกออกมา ไปไหนๆก็ต้องหิ้วติดตัวไปด้วย นั่นก็คือ โน้ตบุ๊ค ลำพังแค่คอมพิวเตอร์ พีซี ธรรมดาก็มีปุ่มคำสั่งมากมายให้เลือกจนงง แถมยังมีโปรแกรมอัจฉริยะปรับเปลี่ยนชิ้นงานได้ตามสั่ง

สมัยที่ฉันเป็นเลขานุการ อุปกรณ์มาตรฐานที่สุดก็เครื่องพิมพ์ดีดไฟฟ้าหัวก๊อกกระเตาะกระแตะ หรูหน่อยก็เครื่อง
กึ่งอีเล็คทรอนิคส์ เสียงเบาลงนิดหนึ่ง ฉันออกมาทำหน้าที่แม่บ้านก่อนที่จะมีโอกาสได้สัมผัสผู้ช่วยคนใหม่ประจำสำนักบ้านคือเจ้าคอมพิวเตอร์นี่แหละ กว่าที่พนักงานคนใช้เครื่องจะควบคุมและสั่งงานได้คล่องก็แทบจะดวลกันตายไปข้างหนึ่ง (คนที่ขอชิงตายไปก่อนก็มักจะเป็นคนใช้งาน)

“วันนี้เจ้านายขู่ว่า ถ้าทำคอมพ์แฮงก์อีก จะตัดเงินเดือน”

ลูกน้องคนสนิทซึ่งขึ้นมาทำหน้าที่แทน แอบโทรศัพท์มาระบายทุกข์เนืองๆ เมื่อบริษัทตัดสินใจสั่งซื้อคอมพิวเตอร์มาใช้ รุ่นแรกๆจะใหญ่ เทอะทะ ไม่สวยงามหรือดูใช้งานคล่องเหมือนปัจจุบัน สมัยนั้น คอมพิวเตอร์เป็นอุปกรณ์ชิ้นสำคัญที่ทุกสำนักงานหวงนักหวงหนาเพราะราคาแพงมาก คนที่รู้เรื่องใช้งานคล่องก็มีไม่มาก ต้องมีคนดูแลหนึ่งคนและจำกัดการใช้เฉพาะงานเท่านั้น แค่เครื่องรวนเล็กๆ คนทั้งออฟฟิคแทบจะหยุดงานอื่นทั้งหมดมาเฝ้าพะเน้าพะนอให้กลับคืนสู่สภาพเร็วไว

มาถึงเดี๋ยวนี้ เจ้าเครื่องสมองกลอัตโนมัติกลายเป็นอุปกรณ์ดาษดื่นที่แทบทุกบ้านจะขาดไม่ได้ หากมีสมาชิกเด็กๆหรือคนวัยทำงานอาศัยอยู่ ป่านดำยกเครื่องคอมพิวเตอร์ในห้องส่วนตัวออกมาตั้งใกล้โต๊ะทำงานแม่ ตัวเองมีโน้ตบุ๊คตัวเก่งของบริษัทใช้ประจำอยู่แล้ว

“หม่าม้าอย่าใช้โน้ตบุ๊คเลย หิ้วไปหิ้วมาไหล่จะเสียเปล่าๆ “

แม้เป็นผู้เชี่ยวชาญ แต่ลูกชายไม่สนับสนุนให้แม่ใช้โน้ตบุ๊ค เพราะขนาดของปุ่มและจอที่เล็กกว่าปกติ ทำให้นิ้วมือและสายตาผู้สูง อายุเมื่อยล้าได้ อีกทั้งน้ำหนักแต่ละเครื่องก็ไม่เบาเลย พยายามใช้คอมพิวเตอร์พีซี ธรรมดาดีกว่า

ป่านดำจัดแจงเปลี่ยนจอใหม่ให้มีขนาดใหญ่สุดดูสบายตา พร้อมจดวิธีเปิดเครื่องและกดคำสั่งต่างๆให้ฉันลองเล่นดู ทักษะด้านการพิมพ์สัมผัสสามารถประยุกต์ได้ดีและเร็ว เมื่อนำมาใช้บนแป้นคีย์บอร์ด ใช้บ่อยๆ ไม่นานก็เริ่มคล่อง ยกเว้นเสียแต่เครื่องจะแสดงอาการรวนและขี้เกียจเมื่อไหร่ก็ต้องหยุดพัก รอให้ผู้รู้มาแก้ไข

เมื่อใช้คอมพิวเตอร์กับงานเอกสารพื้นฐานได้แล้ว ฉันก็เริ่มไต่ระดับอีกขั้นถึงการสร้างแฟ้มงาน การใช้อินเตอร์เน็ท การส่งและรับจดหมายอีเล็คทรอนิกส์ การหาข้อมูลบนเว็ปไซค์ต่างๆ ตลอดจนการรู้จักดาวน์โหลดข้อมูล

ท่านผู้อ่านเป็นคนรุ่นใหม่คงนึกหงุดหงิดว่าหม่าม้าคนนี้ช่างเชยเบอะเสียนี้กระไร แค่ใช้คอมพิวเตอร์เป็นก็ต้องมาอวดด้วย ก็ต้องขอกราบประทานโทษที่สร้างความรำคาญใจ เพียงแต่อยากจะแบ่งปันเสี้ยวชีวิตที่พลิกผันให้ได้รับฟัง จากมือที่เคยจับตะหลิวพลิกไข่เจียว (และอื่นๆ)วางบนจาน มาจับเม้าท์ คลิก คลิก คลิก ก็ได้รูปไข่เจียว(เสมือน)ปรากฏบนจอเหมือนกัน (เพียงแต่กินไมได้) ชั่วชีวิตนี้ฉันไม่เคยคิดว่าจะมีโอกาสจับคอมพิวเตอร์เป็นเรื่องเป็นราวและต่อเนื่องในชีวิตประจำวัน

“ พอใช้คล่องแล้ว จะสอนวิธีโหลดภาพจากกล้องลงไป ง่ายนิดเดียว”

ลูกชายผู้คลุกอยู่กับงานไอทีดิจิตอลกล่าวต่อท้าย เหมือนเป็นเรื่องโลว์เทคธรรมดาสามัญ สำหรับฉัน..กว่าจะทำเป็นก็แทบแย่ สายไฟพัลวันกันหมด หาช่องเสียบไม่เจอ

การเตรียมตัวต่อมาก็คือการแต่งกาย
แม้จะอนุญาตให้นักศึกษาสามารถแต่งตัวตามสบายได้ (ยกเว้นสายเดี่ยวและรองเท้าแตะ) แต่ในวัยวัย ฮ นกฮูกอย่างฉัน คงมีโอกาสเลือกสไตล์เสื้อผ้าชุดไปรเวทได้ไม่กี่ชุด อาชีพแม่บ้านหลายปีที่ผ่านมาทำให้ไม่ค่อยมีความจำเป็นต้องแต่งตัวภูมิฐานอวดตำแหน่งหน้าที่นี้กับใคร

ฉันเปิดตู้เสื้อผ้าในห้อง มีชุดกระโปรงตัวเก่งใส่ซ้ำๆจนสีซีด เสื้อผ้าไหมเทียมสองสามตัวที่ลูกๆซื้อให้ในวันเกิด
ยังใส่ไปไหนมาไหนได้ไม่ซอมซ่อเกินไป ควานหากางเกง แทบจะไม่มีเลย เพราะเลิกตัดมานานแล้ว รูปร่างที่เปลี่ยนไปตามอายุ (และไขมันพอกพูน)ที่เพิ่มขึ้นทำให้ไม่เหมาะกับการใส่อาภรณ์ชิ้นนี้เสียเลย

ลงท้าย ฉันคงใส่ได้แต่กระโปรงป้ายๆหลวมๆคลุมหัวเข่าสุภาพ(และเชยดี) ดูแล้วเหมือนครูประจำวิชาภาษาไทยมากกว่าจะมาเป็นนักศึกษาขอความรู้จากอาจารย์ อาจจะต้องหาซื้อเสื้อสูทดีๆสักตัวใส่คลุมไปเรียนกลายเป็นเครื่องแบบประจำตัว ส่วนกระเป๋าถือนั้น ทางภาควิชาจะแจกกระเป๋าเอกสารให้ทุกคน หลังจากชำระค่าเรียนเทอมแรกเรียบร้อย

ฉันมองกระจกดูหน้าตัวเอง ผมที่ยาวประบ่าถูกจับซอยให้สั้นลง ต่อแต่นี้คงต้องหาสไตล์ผมที่ดูแลง่าย ไม่ต้องดัด เซ็ทหรือเข้าร้านทำผมบ่อยนัก

การเตรียมตัวเรื่องสุดท้ายก็คือ สุขภาพ
เมื่อรู้ตัวว่าจะต้องอดทน ป่วยให้น้อยที่สุดในระยะเกือบ 2 ปี ฮ นกฮูกอย่างเราๆต้องค่อยหมั่นตรวจสอบสุขภาพของตัวเองเสมอ

สุขภาพทางกายอาจจะล้าง่าย เหนื่อยง่าย ยังพอรับมือไหว แต่เรื่องหนึ่งที่ฉันยอมแพ้ก็คือ ระบบสมองที่ถูกใช้งานจนล่วงเลยมาถึงป่านนี้ จะจำอะไรได้สั้นลงและลืมได้ในทันที โดยเฉพาะชื่อบุคคลที่เพิ่งรู้จักระยะหลังๆ

ไม่น่าเชื่อที่สมัยก่อนฉันเป็นนักอ่านนิยายตัวยง สามารถจับชื่อคู่พระเอกนางเอกในนิยายได้นับร้อยเรื่อง มาถึงเดี๋ยวนี้ก็ยังจำได้ลางๆ หากชื่อใหม่ๆ เรื่องใหม่ๆกลับเป็นเพียงเสียงกระซิบผ่านแล้วผ่านเลย

บางครั้งลูกพาเพื่อนเข้าบ้าน ถามว่า หม่าม้าจำได้มั้ย เพื่อนที่เคยมาวันก่อน เพื่อไม่ให้เสียเชิงฉันก็มักจะพยักหน้า แต่ใจครุ่นคิดว่าชื่ออะไรน้า....เอิน เอิง อวนหรือ อ้อน เอ...สงสัยจะอ้นแน่ๆ ต้องเลียบๆเคียงๆคุยโน่นคุยนี่จนเจ้าตัวเอ่ยชื่อออกมาว่า “อ้วน”

นอกจากสมองจะจดจำอะไรได้สั้นและช้าลงแล้ว สมาธิก็ลดถอยลงด้วย อ่านหนังสือหน้าหนึ่งต้องอ่านซ้ำ 2 รอบถึงจับใจความได้ เรื่องขำขันบางเรื่องต้องให้คนเล่าซ้ำช้าๆอีกครั้งถึงจะขำตาม ขณะที่คนอื่นปล่อยฮาไปก่อนแล้ว (คล้ายๆกับดูหนังฝรั่งอ่านไตเติ้ลภาษาไทยจบแล้วค่อยขำ) ดูเผินๆเหมือนเป็นคนสมาธิสั้น แต่จริงๆแล้วฉันว่าน่าจะเป็นสมาธิวกวนมากกว่า

ปัญหาต่อมาก็คือสายตาที่เริ่มยาว ไม่สามารถอดทนกับการอ่านตัวอักษรเล็กๆที่ขยิบเรียงราย เต็มหน้ากระดาษหรือหน้าจอคอมพิวเตอร์ แม้จะมีแว่นตาช่วยแล้วก็เถอะ วิธีนี้หมอแนะนำให้หยุดพักสายตา แล้วไปทำอย่างอื่นเสีย เช่นเดียวกับกล้ามเนื้อส่วนต่างๆที่เมื่อยล้าง่ายเมื่อนั่งทำงานนานๆ ควรเปลี่ยนอิริยาบถเดินไปเดินมาเสียบ้าง มิฉะนั้นอาจเกิดอาการปวดร้าวจนชาเข้าเส้น เดือดร้อนต้องไปทำกายภาพ

แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นก็เป็นไปตามสังขารนั่นแหละ ถึงจะไม่ได้กลับเข้าห้องเรียน สรีระต่างๆก็ต้องเสื่อมไปตามธรรมชาติ ก็หวังว่าการใช้ความคิดวิเคราะห์มากขึ้นจะช่วยกระตุ้นระบบสมองให้มีอะไรเต้นตึ๊บๆตื่นตัวได้บ้าง

ประการท้ายสุดที่สำคัญไม่ยิ่งหย่อนกว่ากันก็คือ การปรับนาฬิการ่างกายในตัวให้ชินกับชั่วโมงเรียนใหม่ ดูจากตารางเรียน หลายวิชาเริ่มสอนตั้งแต่หกโมงเย็นถึงสามทุ่มเศษๆ ปกติช่วงเย็นจนถึงค่ำของฉัน คือเวลาพักผ่อนเหมือนคนทั่วไป ปลดปล่อยร่างกายให้หายล้าจากกิจวัตรประจำวัน พูดคุยเล็กๆน้อยๆกับลูกๆ ดูรายการข่าว ฟังเพลง อ่านนิตยสารเพลินๆก่อนจะหลับใหลเมื่อข่าวภาคดึกจบลง

จากนี้ไป กลายเป็นช่วงที่สมองต้องถูกใช้งานมากที่สุดในการฟัง ซึมซับ ทำความเข้าใจและจดจำ อาการเตือนเช่นง่วงเหงาหาวนอนอาจ จะขอแทรกทำหน้าที่บ้าง ก็ต้องพยายามให้เกิดน้อยที่สุด พยายามไม่ดื่มกาแฟหรือชาเพื่อกระตุ้นตื่นเพราะกลัวจะเกิดอาการตาค้าง จะยิ่งหนักเข้าไปใหญ่

ฉันเริ่มปรับนาฬิกาในร่างกายให้รองรับกับวิถีชีวิตใหม่ เช่น การอ่านหนังสือล่วงหน้าตอนหัวค่ำ ฟังวิเคราะห์ข่าวธุรกิจประจำวันจากช่องเคเบิ้ลทีวีแล้วจดสรุปเก็บเข้าแฟ้มบันทึกส่วนตัว เปิดดูอินเตอร์เนทเข้าเวปไซค์ของคนรุ่นใหม่เพื่อสังเกตและอ่านความคิดเห็นของพวกเขาเกี่ยวกับประเด็นสาธารณะต่างๆ รู้เรื่องบ้าง ไม่รู้บ้าง ต้องมาถามความกระจ่างจากลูกๆ

ยังมีอะไรอีกหลายอย่างที่ต้องจัดแจงและตระเตรียมสารพัด ฉันดูปฏิทิน พร้อมนับวันเปิดเทอมที่ใกล้เข้ามาอย่างจดจ่อ

ลองดูอีก

dกd