หลักฐานที่ขัดแย้ง ... เกี่ยวกับสมเด็จพระพันวัสสาฯ และสมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ
จากที่ผมได้นำเสนอเรื่องราวพระประวัติของสมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ ในช่วงที่พระองค์ทรงถูกภัยการเมืองเล่นงานจนต้องทรงถูกขังอยู่ที่เรือนจำกลางบางขวาง และถูกถอดฐานันดรศักดิ์ และพระอิสริยยศ เป็นระยะเวลานานกว่า 6 ปี ซึ่งจากการค้นคว้าเรื่องราวจากหนังสือต่างๆ นั้น ได้ปรากฎเหตุการณ์ที่มีการบันทึกไว้ขัดแย้งกันภายหลังจากที่สมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ ทรงได้รับอิสรภาพแล้ว ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้ครับ





คุณสมภพ จันทรประภา ได้เขียนไว้ในหนังสือเรื่องสมเด็จพระศรีสวรินทิราฯ เกี่ยวกับเหตุการณ์ภายหลังจากที่กรมขุนชัยนาทฯ (พระยศในขณะนั้น) ทรงถูกปล่อยตัวออกจากคุกไว้ดังนี้


"...และที่ศรีราชานี่เองสมเด็จฯ ไม่ทรงทราบว่าสิ่งที่สำคัญสิ่งหนึ่งเกิดขึ้น ... นับแต่สมเด็จฯ กรมพระยาชัยนาทฯ ทรงถูกขังอยู่ในบางขวางแล้ว สมเด็จทรงพยายามอย่างยิ่งที่จะทรงลืม และลืมได้เกือบสนิท โดยเข้าพระทัยว่าเสด็จอยู่ในต่างประเทศ ... ดังนั้นเมื่อคณะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์สั่งให้ปล่อยสมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ เสด็จกลับวังในฐานะนักโทษชายรังสิตในวันที่ ๒๘ กันยายน ๒๔๘๖ สมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ ก็เสด็จไปศรีราชาทันที และเมื่อเสด็จถึงศรีราชาแล้วก็ตรัสห้ามมิให้ผู้หนึ่งผู้ใดกราบทูลด้วยเกรงว่าจะกลับหวนทรงระลึกถึงขึ้นมาอีก จะเป็นอันตรายต่อพระสุขภาพ เพราะขณะนั้นพระชันษา ๘๑ แล้ว ทรงแอบเฝ้าทอดพระเนตรสมเด็จฯ อยู่ห่างๆ ทอดพระเนตรไปพลางน้ำพระเนตรไหลก็ไหลไปพลาง เป็นที่สะเทือนใจแก่ผู้พบเห็นยิ่งนัก..."


ข้อสรุปจากหนังสือของคุณสมภพมี 4 ประเด็น ดังนี้ครับ
1. ในเวลาที่สมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ ทรงพ้นโทษนั้น สมเด็จพระพันวัสสาพระอัยยิกาเจ้าไม่ทรงทราบ และไม่ทรงมีส่วนรู้เห็นใดกับการที่สมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ ได้รับการพระราชทานอภัยโทษในครั้งนั้น

2. เวลานั้นสมเด็จพระพันวัสสาฯ ทรงมีความจำไม่เป็นปกติ โดยทรงเข้าพระทัยว่าสมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ เสด็จไปประทับยังต่างประเทศ

3. เมื่อสมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ ทรงพ้นโทษแล้ว ได้เสด็จไปเข้าเฝ้าสมเด็จพระพันวัสสาฯ ในทันที

4. นับแต่วันนี้สมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ ทรงพ้นโทษ ไม่ทรงมีโอกาสที่จะได้เข้าเฝ้าสมเด็จพระพันวัสสาฯ อีกเลยจนตลอดพระชนม์ชีพ


แต่ในขณะเดียวกันหนังสืออีกเล่มหนึ่ง กับบันทึกถึงเหตุการณ์ในตอนนี้ค่อนข้างจะแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง


พระนิพนธ์เรื่อง "สิ่งที่ข้าพเจ้าพบเห็น" ของหม่อมเจ้าหญิงพูนพิศมัย ดิศกุล พระธิดาในสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ซึ่งทรงเป็นบุคคลหนึ่งที่ได้อยู่ร่วม และรับรู้เหตุการณ์ในครั้งนั้น ได้ทรงบันทึกเหตุการณืในครั้งนั้นไว้ว่า





"...คืนหนึ่งหญิงแก้ว เอาลายพระหัตถ์สมเด็จพระพันวัสสาฯ มาส่งให้ข้าพเจ้าและบอกว่า เรื่องกรมขุนชัยนาทฯ ข้าพเจ้าจะถวายเสด็จพ่อคืนนี้หรือพรุ่งนี้ก็ตามใจ ข้าพเจ้าตอบว่าเอาไว้เช้าเถิด กลัวท่านไม่หลับคืนนี้ สักครู่เสด็จพ่อเสด็จผ่านจะไปห้องพระบรรทม ท่านหยุดถามข้าพเจ้าว่า "คุยอะไรกัน?" เรายิงฟันทูลตอบแต่ว่า "เปล่า" ท่านก็เลยไป รุ่งขึ้นเช้าท่านกำลังเสวย ข้าพเจ้าถือลายพระหัตถ์นั้นออกไปเฝ้า ท่าตรัสถามทันทีว่า "เมื่อคืนนี้มีอะไรกัน? พ่อเห็นหน้าเธอก็รู้ว่ามีเรื่อง" ข้าพเจ้าทูลว่า "เรื่องดี หม่อมฉันกลัวเสด็จพ่อจะ excite บรรทมไม่หลับจึงเก็บไว้เช้านี้ ทรงทำพระทัยเสียก่อนว่าเป็นเรื่องกรมขุนชัยนาทฯ" ท่านพระพักตร์แดงก่ำขึ้นทันทีแล้วตรัสว่า "ส่งมาเถอะได้" พอทรงอ่านแล้วก็เรียกคนเขียนตอบในเดี๋ยวนั้น ลายพระหัตถ์สมเด็จพระพันวัสสาฯ มีว่า บัดนี้พระองค์อาทิตย์ฯ มาทูลว่านายกฯ และรัฐบาลให้กราบทูลว่าถ้าสมเด็จพระพันวัสสาฯ สมเด็จกรมพระยาดำรงฯ สมเด็จกรมพระนริศฯ และพระชนนีศรีสังวาลย์ ทรงรับเป็นประกันว่าจะให้กรมขุนชัยนาทฯ ประพฤติพระองค์ให้เรียบร้อยแล้ว รับบาลจะปล่อยออกจากคุกในวันเฉลิมพระชนมพรรษาของในหลวงนี้ เสด็จพ่อทรงตอบรับทันทีว่าขอเป็นประกันเต็มที่ตามต้องพระประสงค์ เสด็จพ่อทรงอธิบายว่า เรื่องนี้เป็นหนามแทงอยู่ในหัวใจ พ่อคิดอยู่เสมอว่าถ้ารู้ตัวว่าจะตายจะขอพบนายกฯ เพื่อขอกรมชัยนาทฯ เพราะสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง ท่านทรงฝากลูกเมียไว้ ไม่รู้จะเอาหน้าไปพบกับท่านได้อย่างไรโดยมิได้คิดช่วยเหลือ..."


ซึ่งเมื่อเราอ่านบันทึกของท่านหญิงพูน และนำมาเปรียบเทียบข้อความในหนังสือ 2 เล่มนี้ ก็จะเห็นความแตกต่างของข้อมูลอย่างชัดเจน ซึ่งบันทึกของท่านหญิงพูนนั้นจะแย้งหนังสือของคุณสมภพในหลายประเด็น เช่น


1. ในเรื่องการพระราชทานอภัยโทษสมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ นั้น สมเด็จพระพันวัสสาฯ ทรงรู้เห็นเหตุการณ์ต่างๆ เป็นอย่างดี ที่สำคัญทรงเป็นผู้จัดการในการให้พระบรมวงศ์ผู้ใหญ่ทรงลงพระนามรับเป็นประกันให้กับสมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ และเตรียมจัดที่ประทับไว้ใหด้วย

2. ตามบันทึกของท่านหญิงพูน ทำให้เข้าใจได้ว่าในเวลานั้นสมเด็จพระพันวัสสาฯ ยังคงประทับอยู่ในพระนคร ซึ่งการเสด็จไปศรีราชา พร้อมกับสมเด็จกรมพระยาดำรงฯ นั้น ได้เสด็จไปก่อนที่สมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ จะทรงพ้นโทษ

3. และถ้าสมเด็จพระพันวัสสาฯ ทรงจัดการเรื่องนี้ด้วยพระองค์เองจริง ก็แสดงว่าความทรงจำเกี่ยวกับสมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ ยังคงดีอยู่

นอกจากนี้ในประเด็นที่ว่าสมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ ได้เสด็จไปเฝ้าสมเด็จพระพันวัสสาฯ ทันทีที่ทรงออกจากคุกนั้น ก็ถูกแย้งโดยบันทึกของท่านหญิงพูน และหลวงอายุรกิจโกศล เพราะท่านหญิงพูนทรงบันทึกว่าเวลานั้นสมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ ได้ถูกเชิญเสด็จไปประทับที่วังถนนวิทยุ โดยมีนายตำรวจทำการอารักขา และคุณหลวงอายุรกิจโกศล ยังบันทึกว่าตัวท่านได้มีโอกาสไปเฝ้าสมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ หลังจากที่ทรงออกจากคุกแล้ว 3 วัน และในการสนทนากันนั้นสมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ ก็ยังตรัสว่ามีขุนนางบางท่านได้มามาเฝ้าพระองค์บ้างแล้ว ตลอดระยะเวลา 3 วันที่ผ่านมา




สำหรับในประเด็นที่ว่าสมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ ทรงมีโอกาสได้เข้าเฝ้าสมเด็จพระพันวัสสาฯ อีกหรือไม่นั้น ผมไม่มีหลักฐานมายืนยันแน่ชัด เพราะในเวลานั้นสมเด็จพระพันวัสสาทรงเป็นพระกุลเชษฐ์ และประธานแห่งพระราชวงศ์ เพราะสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวไม่ประทับอยู่ในราชอาณาจักร การอันที่พระองค์จะต้องเสด็จไปเป็นประธานในการพระราชพิธีต่างๆก็ต้องมีอยู่บ้าง สมเด็จกรมพระยาชัยนาทฯ เองก็ทรงเป็นพระบรมวงศ์ผู้ใหญ่ มีตำแหน่งที่จะต้องทรงขึ้นเฝ้าตามหน้าที่ การที่จะไม่ได้ทรงเฝ้าแหนเลยนั้นผมก็ยังติดใจอยู่ แต่ก็จนด้วยหลักฐานที่อ้างอิงครับ


การที่ผมยกหลักฐานมาแย้งข้อมูลนี้ มิได้จุดประสงค์ในทางที่ไม่ดีแต่อย่างใด เพียงแต่หวังว่าทุกท่านจะได้ทราบข้อเท็จจริงที่ถูกต้องเท่านั้นครับ ถ้าท่านใดมีหลักฐานอ้างอิงเป็นอย่างอื่นก็ได้โปรดชี้แนะด้วยครับผม



Create Date : 06 ธันวาคม 2548
Last Update : 6 ธันวาคม 2548 12:50:22 น.
Counter : 3258 Pageviews.

16 comments
  
เยี่ยมมากครับ
โดย: ดนย์ วันที่: 6 ธันวาคม 2548 เวลา:19:29:27 น.
  
โดย: mai IP: 203.118.121.7 วันที่: 17 ธันวาคม 2548 เวลา:14:22:49 น.
  
ผ่านมาอ่าน โชคดีของผมนะครับที่ได้รู้จักชื่อของคุณ จะติดตามอ่านผลงานอย่างเงียบๆ และเรื่อยๆ ขอบคุณพันธุ์ทิพย์.com ด้วยครับ
โดย: นิค IP: 203.156.171.50 วันที่: 21 ธันวาคม 2548 เวลา:14:19:27 น.
  
สวัสดีค่ะ...คุณรอยใบลาน ตามมาอ่านจากเว็บแจ่มใสค่ะ ดีใจที่ได้อ่านเรื่องของคุณอีกนะคะ

โดย: ฟ้าใส IP: 58.8.183.169 วันที่: 1 มกราคม 2549 เวลา:9:59:07 น.
  
สวัสดีครับคุณรอยใบลาน แวะมาเยี่ยมพร้อมกับสวัสดีปีใหม่ด้วยครับ เนื้อหาสาระในนี้น่าสนใจมากครับ
โดย: เบิร์ด(Pacharawong) IP: 203.114.114.125 วันที่: 3 มกราคม 2549 เวลา:15:53:42 น.
  
ขอบคุณมากค่ะ
โดย: . IP: 61.90.105.134 วันที่: 5 มกราคม 2549 เวลา:20:57:10 น.
  
ยอดเยี่ยมครับ


ผมคิดอยู่อย่างหนึ่งคือ
หนังสือเดี๋ยวนี้จะต้องพาดหัวหวือหวา
ยกเอาความขัดแย้งขึ้นตั้งต้น
หนังสือจึงจะขายได้นะครับ


มาช้าไปปีหนึ่งไม่ว่ากันนะครับ
ขอเป็นกำลังใจให้ทำ Blog ต่อไปนะครับ
โดย: กัมม์ IP: 203.107.203.206 วันที่: 16 มกราคม 2549 เวลา:15:34:36 น.
  

แวะเข้ามาเยี่ยม....
โดย: ณัฏฐ์ IP: 58.9.91.208 วันที่: 9 เมษายน 2549 เวลา:15:38:39 น.
  
กลับมาเยี่ยมอีกรอบครับ สวัสดีปีใหม่แบบไทยๆ ครับ
โดย: นิค IP: 61.90.160.163 วันที่: 12 เมษายน 2549 เวลา:9:48:10 น.
  
ชอบมากค่ะ ดีใจที่ยังมีคนสนใจค้นคว้าเรื่องราวต่างๆที่เป็นประวัติศาสตร์ของไทยอยู่
โดย: pu IP: 58.136.98.202 วันที่: 29 เมษายน 2549 เวลา:14:33:16 น.
  
หรือเฝ้าแล้วแต่สมเด็จพระพันวสาท่านทรงจำไม่ได้ เนื่องจากพระชนม์มายุมากแล้วคะ

กรมขุนชัยนาท ทรงเป็นผู้สำเร็จราชการอยู่ราวสามสี่ปี จะไม่ได้เจอกันเลยก็แปลกอยู่
โดย: แก่นเซี้ยว IP: 124.120.234.239 วันที่: 7 ธันวาคม 2549 เวลา:22:10:54 น.
  
เธฃเธนเน‰เธชเธถเธเน€เธฃเธทเนˆเธญเธ‡เธฃเธฒเธงเน€เธเธตเธขเธงเธเธฑเธšเธžเธฃเธฐเธฃเธฒเธŠเธงเธ‡เธจเนŒเธขเธธเธ„ เธฃ.เน˜ เน€เธˆเน‰เธฒเธ™เธฒเธขเน€เธ”เธทเธญเธ”เธฃเน‰เธญเธ™เธเธฑเธ™เธ—เธฑเนˆเธง
โดย: เธ„เธ™เธฃเธฑเธเธงเธฑเธ‡ IP: 202.149.25.235 วันที่: 5 กันยายน 2552 เวลา:0:32:50 น.
  
ขอเป็นกำลังใจให้ในการค้นคว้าข้อมูลทางประวัติศาสตร์อันประเมินค่ามิได้ครับ
โดย: หมูอ้วน IP: 58.147.53.239 วันที่: 18 ตุลาคม 2552 เวลา:9:35:52 น.
  
มาให้กำลังใจคับ
โดย: bio IP: 183.88.92.134 วันที่: 7 สิงหาคม 2554 เวลา:22:04:58 น.
  
ขอบคุณมากครับที่แบ่งปัน
โดย: โชคชัย IP: 58.8.226.76 วันที่: 7 มิถุนายน 2555 เวลา:23:33:19 น.
  
ขอบคุณมากค่ะ
โดย: ดอกพุด IP: 27.55.47.50 วันที่: 6 ตุลาคม 2557 เวลา:6:09:33 น.
ชื่อ :
Comment :
 *ใช้ code html ตกแต่งข้อความได้เฉพาะสมาชิก
 

รอยใบลาน
Location :
  

[ดู Profile ทั้งหมด]
 ฝากข้อความหลังไมค์
 Rss Feed
 Smember
 ผู้ติดตามบล็อก : 35 คน [?]



สโมสรของอัศวินแห่งอินทรนคร
ธันวาคม 2548

 
 
 
 
1
2
3
4
5
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31