ชิ สุวิชาน
ชิ สุวิชาน นักดนตรีนักเขียน ปกาเกอะญอและนักดนตรีชนเผ่ามีเตหน่า กู เครื่องดนตรีโบราณ
ชิ เสนอบทเพลง และเขียนหนังสือเพื่อ เล่าเรื่องราวของชนเผ่า ด้วยท่วงทำนองที่เรียบง่าย และเป็นมิตรกับผู้คน เพราะแนวของเขาเป็นแนววัฒนธรรม แต่เขาได้แบบอย่างได้แนวทางมาจากรุ่นพี่อย่างลีซะ (ลีซะ ชูชื่นจิตสกุล) ที่เป็นนักเขียนชนเผ่าอีกคนหนึ่ง
อีกทั้งมีบทเพลงทา เป็นนิทานในวัยเยาว์มาเป็นพื้น เป็นทางให้เขาได้เริ่มสานต่อ
งานเขียนของชิ สะท้อนยุคสมัยของการเปลี่ยนแปลง ในเชิงเปรียบเทียบกับวัฒนธรรม แต่ก็มีความหวัง
ชิ สุวิชาน เขียนไว้ตอนหนึ่งในว่า
ชุมชนปกาเกอะญอ หันมองสถานการณ์ปัจจุบันอันเป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงของสถานการณ์จากภายนอกชุมชนที่เข้ามาก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในชุมชนว่า การเปลี่ยนแปลงหรือสิ่งที่มาจากภายนอกในปัจจุบัน มีความสลับซับซ้อนและรุนแรงมากกว่าเดิมหลายเท่าจนตั้งตัวแทบไม่ทัน
โดยภาพรวมที่สำคัญคือ มีการปรับเปลี่ยนค่านิยมความเชื่อและการยึดมั่นต่อประเพณีวัฒนธรรมของชาติพันธุ์ที่มาจากภายนอกมีมากขึ้นจนมีแนวโน้มที่จะแปรสภาพตามกระแสหลักมากขึ้น ถูกครอบงำด้วยกระแสวัฒนธรรมปริโภคนิยม
ในขณะที่ฐานการผลิตเพื่อยังชีพ พึ่งพิงทรัพยากรธรรมชาติ ถูกปรับให้เป็นการผลิตแบบเชิงพาณิชย์ ผูกติดกับระบบการตลาดและบริการของรัฐมากขึ้น ทำให้คนมีความผูกพันพึ่งพิงป่าลดลงเรื่อย ๆ นอกจากนี้แล้วโครงสร้างของระบบนิเวศในชุมชนปกาเกอะญอก็มีแนวโน้มเสียความสมดุลมากขึ้น
ผู้คนต่างหันมาพึ่งพาเครื่องกลและเทคโนโลยีในการผลิตและในการดำรงชีวิตมากขึ้น เช่น ชุมชนแจ่มน้อยในอดีตมีการไถนาด้วยควายและหันมาซื้อรถไถนา เนื่องจากสะดวกรวดเร็วกว่า แม้ต้องซื้อด้วยเงินและต้องซื้อน้ำมันแต่คนก็ยอมที่จะจ่ายเงินตรงนั้นเพื่อได้มาใช้รถไถนา
พาตี่พาซูแมะ วัย 85 ปี ผู้อาวุโสชนเผ่าปกาเกอะญอคนหนึ่งกล่าวว่า ผู้เฒ่าผู้แก่คนปกาเกอญอในอดีตเคยทำนายพยากรณ์ล่วงหน้าหลายปีแล้วกับสิ่งที่จะเกิดขึ้นในอนาคตของชุมชนปกาเกอะญอ แต่เมื่อก่อนเราไม่เข้าใจเช่นคนปกาเกอญอสมัยก่อนบอกว่า
วันหนึ่งงูใหญ่จะเข้ามาในชุมชน กลืนเอาลูกหลานของคนปกาเกอะญอลงไปในท้องงู จะมีช้างหัวแบนขึ้นมาอาละวาด ม้าจะมีเขาขึ้นมาบินไปบินมาในชุมชน คำพูดของคนจะเดินทางไปอวกาศ ข้าวเปลือกจะตำตัวเอง แมงมุมจะชักใยทั่วหมู่บ้าน
มาวันนี้สิ่งที่ผู้เฒ่าผู้แก่ได้บอกไว้นั้นเป็นจริงแล้ว งูใหญ่ก็คือ ถนนที่ตัดผ่านหมู่บ้านทำให้ลูกหลานปกาเกอะญอสามารถเดินทางเข้าเมืองได้ เมืองก็คือท้องงู ช้างหัวแบนก็คือรถยนต์ที่มาวิ่งขนของต่าง ๆ ในชุมชน ม้าที่มีเขาก็คือ รถจักรยานยนต์นั่นเองที่วิ่งไปวิ่งมาทั่วหมู่บ้าน
ข้าวเปลือกตำตัวเองก็คือ โรงสีข้าวขนาดเล็กที่คนไม่ต้องตำข้าวมันสีข้าวสารออกมาเอง แมงมุมชักใยทั่วหมู่บ้านก็คือ สายไฟฟ้านั่นเองที่มีการลากโยงใยทั่วหมู่บ้าน ล่าสุดคำพูดหรือเสียงของคนเดินทางในอวกาศก็คือ โทรศัพท์นั่นเอง พาตี่พาซูแมะกล่าว
สิ่งที่พาตี่พาซูแมะ กล่าวมาเป็นสิ่งที่แสดงถึงสถานการณ์ของยุคปัจจุบัน ที่เป็นยุคของการบริโภคความทันสมัย ความสะดวกรวดเร็วโดยมีเครื่องกลและเทคโนโลยีเป็นเครื่องมือ
************
ลีซะ ชูชื่นจิตสกุล นักเขียนชนเผ่า เป็นคนแม่แฮใต้ อ.แม่แจ่ม เชียงใหม่
เขาป็นคนเขียนเพลงและเขียนบทความ
เรื่องเล่าจากภูเขา วิถีโลกป่า คือหนังสือเล่มหนึ่งของเขา
ลีซะ บอกว่า เขาเขียนหนังสือเพื่อให้มนุษย์ชาติแสวงหาการอยู่ร่วมกันกับโลกอย่างสันติสุข
ถือได้ว่า ลีซะเป็นนักเขียนชาวปกาเกอะญอคนแรก และเขายังเป็นเด็กสี่คนแรกที่ดินข้ามภูเขามาเรียนหนังสือที่แม่สะเรียง
ลีซะกล่าวว่า เดี๋ยวนี้เขาหันมาเขียนเรื่องเล็ก ๆ เพื่ออธิบายเรื่องใหญ่ ๆ ซึ่งต่างขากเมือก่อน ที่เขามันจะเขียนแต่เรื่องที่หนัก ๆ และรุนแรง แต่เดี๋ยวนี้เขาพบว่า แนวทางต้องเปลี่ยนไป แต่เป้าหมายนั้นยังคงเดิม
เขาพูดถึง นักเขียนรุ่นใหม่อย่างชิและโถเรบอว่า พวกเขาทำได้ดีกว่า
แต่ทั้ง โถเรบอ ชิ สุวิชาน และลีซะ เขาต่างเขียนเพื่อสะท้อนภาพชนเผ่า ให้โลกรับรู้ความจริงในชีวิตของพวกเขา เช่นว่า วันหนึ่งชิบอกกับว่า เขาจะต้องอธิบายง่าย ๆ อย่างไรให้คนรู้ว่า เขาไม่ได้ปลูกพืชทำไร่เลื่อนลอย แต่เป็นไร้หมุนเวียน เช่นว่า มีที่ดินอยู่แปลงหนึ่งแบ่งเป็นเจ็ดส่วนและเราก็หมุนเวียนกันใช้ในเจ็ดแปลงนั่นแหละ เพื่อให้ผืนดินได้พัก และเราเวียนมาปลูกใหม่
วันหนึ่งในวัยเยาว์ ชิ สุวิชาน เคยเล่าให้ฟังว่า เขาไม่กล้าบอกใครว่า เป็นชนเผ่า อายเพื่อน แล้ววันหนึ่งเพื่อนก็ไปเที่ยวบ้านเขา เพื่อนบอกว่า ก็อยู่ตามปกติ ไม่เห็นเหมือนที่เขารู้มาว่าคนดอยตัดไม้ทำลายป่า
ชิ จึงมีความมั่นใจขึ้น แต่เขาไม่ลืมวันที่ต้องทำข้อสอบ คำถามว่า ป่าเมืองไทยเหลือน้อยลงเพราะอะไร ก.เกิดภัยธรรมชาติ ข.การสัมปทานป่า ค ชาวเขาตัดไม้ทำลายป่า ง.ไม่มีข้อถูก เขาจำเป็นต้องกาข้อ ค. ชาวเขาตัดไม้ทำลายป่า เพราะเขาอยากได้คะแนน อยากสอบผ่าน
ชิ สุวิชาน และเพื่อน ๆ นักเขียนชนเผ่า จึงคิดว่า การเขียนหนังสือของเขาเพื่อหาแนวทางหนึ่งทำความเข้าใจกันถ้าเราเข้าใจกัน เราก็จะรู้ว่าควรจะปฏิบัติต่อกันอย่างไร และจะปฏิบัติต่อกันได้อย่างถูกต้อง
ลีซะ ชูชื่นจิตสกุล
***************
จากงานมหกรรมชนเผ่าพื้นเมืองในประเทศไทย หอนิทรรศการศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
Create Date : 15 กันยายน 2550 |
|
31 comments |
Last Update : 16 กันยายน 2550 8:02:37 น. |
Counter : 2197 Pageviews. |
|
|
แจมกลับลำแทบไม่ทันแน่ะ ไม่ทราบว่าพี่อัพบล็อกวันนี้ อิอิ..
เพลงนี้พอฟังได้นะคะ.. เข้ากับบรรยากาศใช้ได้เลย (เข้าข้างตัวเองไว้ก่อน) ..
วันก่อนเพิ่งเห็นงานพี่โถ่เรบอบนแผง (แต่ยังไม่ได้ซื้อนะ..) วันนี้เห็นพี่อัพบล็อกเลยรู้สึกเหมือนได้ใกล้ชิดนักเขียนมากขึ้น อิอิ
เสร็จงานแล้ว คืนนี้จะมาเล่าเรื่องวิ่งหนีสึนามิให้ฟัง ...รับรอง.."ซานุ้ก..ซาหนุก"