วัฒนธรรมโทรทัศน์ : วัฒนธรรมบริโภคนิยม

วัฒนธรรมโทรทัศน์ : วัฒนธรรมบริโภคนิยม


สื่อโทรทัศน์ เป็นสื่อที่ทรงประสิทธิภาพในการเข้าถึงผู้รับสารระดับมวลชน ที่นับวันยิ่งทวีความสำคัญในสังคม อีกทั้งยังครองความนิยมที่สื่ออื่นไม่สามารถแข่งขันได้ในบริบทของ “เวลา” และ “พื้นที่” (Time & Space) ดังคำกล่าวของ Marshall McLuhan ที่นิยามโลกปัจจุบันนี้ว่า “หมู่บ้านโลก” (Global Village) นั่นหมายความว่าโลกทั้งโลกสามารถเชื่อมโยงถึงกันได้ แม้ว่าสื่ออินเทอร์เน็ตนั้นจะเข้ามามีบทบาทมากมายในปัจจุบันก็ตาม แต่ผู้ชมทุกคนยังคงหันมาเทคะแนนให้กับสื่อนี้อย่างไม่ลดเลิกประหนึ่งเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต โดยขณะที่รายการต่างๆ นั้นถูกสร้าง ปั้นเสริม เติมแต่งจินตนาการจนเกิดเป็นภาพและเสียงให้ผู้ชมบริโภคอยู่ทุกวัน จนเป็นส่วนหนึ่งของ “ปฏิบัติการณ์แห่งชีวิตประจำวัน” (The practice of everyday life) อาจเรียกได้ว่าเป็นวัฒนธรรมใหม่ที่ถูกประกอบสร้างขึ้นผ่านสื่อ จนกระทั่งสิ่งต่างๆ เหล่านั้นได้กลายเป็นบรรทัดฐานของสังคม (Social Norms) ไปโดยปริยาย


รายการโทรทัศน์เสมือนหนึ่งวัฒนธรรมใหม่ที่ทำหน้าที่อบรมบ่มเพาะ (Cultivation) รวมถึง การประกอบสร้างความเป็นจริงทางสังคม (Social Construction of Reality) หรือ ความจริงที่ถูกสร้างขึ้น เทคโนโลยีการสื่อสารทำให้การสร้างความจริงที่ผูกโยงกับความเชื่อและอุดมการณ์ของกลุ่ม เป็นไปอย่างเห็นจริงเห็นจัง สอดคล้องกับจินตนาการที่แต่ละกลุ่มสร้าง นอกจากการรับรู้แล้ว ยังเข้าไปมีส่วนขับเคลื่อนกลไกต่างๆ ในความจริงที่ถูกสร้างนั้นด้วย อันเป็นการเสริมสร้างไปสู่วัฒนธรรมแห่งการบริโภค (Consumer Culture) เฉกเช่นทุกวันนี้ดังที่เห็นได้ในรายการประเภทต่างๆ อาทิ รายการข่าว เกมโชว์ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ละครโทรทัศน์ จนทำให้เหล่าบรรดาผู้ผลิตในสาขาต่างๆ ร่วมกันรังสรรค์ผลงานออกสู่สายตาประชาชนอย่างมากมาย และต่อเนื่อง ซึ่งเป็นผลพวงนำไปสู่ระบบอุตสาหกรรมการผลิต กระบวนการทำงาน การสร้างงานสื่อมวลชน จนกลายเป็น “อุตสาหกรรมการสร้างวัฒนธรรม” (Mass Culture Industry)


ในส่วนของผู้รับสาร หากเพียงผิวเผินอาจมองแค่สาระ ความรู้ ความบันเทิงที่ได้รับ แต่หากมองลึกลงไปกว่านั้น สื่อโทรทัศน์มีบทบาทและมีผลกระทบต่อผู้รับสารอย่างเห็นได้ชัดเจน ในการปรับเปลี่ยนประสบการณ์ การดำเนินชีวิตตามสิ่งที่เห็นและได้ยิน เพราะผู้รับสารมักจะนำตัวเองเข้าไปผูกพันกับสื่อสูง (Involving) ดังเช่นพฤติกรรมขณะชมละครโทรทัศน์ของผู้ชม หรือแม้แต่การโฆษณาชวนเชื่อต่างๆ (Propaganda) ที่กำลังสร้างสังคมให้เข้าสู่ วัฒนธรรมการบริโภค (Consumer culture) อย่างเต็มรูปแบบในปัจจุบัน สิ่งหนึ่งที่ผู้รับสารจะสามารถป้องกันตนเองจากผลกระทบต่างๆ ที่ซึมซับจากสื่อโทรทัศน์ อย่างที่ไม่ทันรู้ตัวนั่นก็คือ “การรู้เท่าทันสื่อ” (Media literacy) คือความสามารถในการเข้าถึง วิเคราะห์ ประเมิน และสื่อสารข้อความ โดยมีนัยยะว่า เป็นการใช้สติในการพิจารณาตัวสาร ที่สื่อส่งออกมาอย่างมีวิจารณญาณอย่างรู้เท่าทัน ก่อนที่สื่อนั้นจะครอบครองความคิด ควบคุมสติปัญญา โดยที่รู้ตัวอีกครั้งอาจจะสายเกินแก้ไปแล้ว ผู้รับสารกำลังตกอยู่ในห้วงของวัฒนธรรมในยุคบริโภคนิยมอย่างเต็มตัว หากเพียงแต่บุคคลเหล่านั้นสามารถที่จะควบคุมกระบวนการเลือกรับสารได้อย่างดีแล้วนั้น เขาเหล่านั้นก็จะมีเกราะกำบังอย่างดีในการใช้ชีวิตอยู่กับสื่อเหล่านี้อย่างมีคุณค่า

Create Date : 05 กรกฎาคม 2552		0 comments
Last Update : 5 กรกฎาคม 2552 20:04:29 น.
Counter : 3372 Pageviews.
Share Tweet