พฤษภาคม 2551

 
 
 
 
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
 
ตำนาน...เพลงสาธุการ







ช่วงนี้แถวบ้านมีการจัดงานสัปดาห์ส่งเสริมพุทธศาสนา




ก็ไปร่วมงานกับเค้าด้วยค่ะ เดินไปเดินมา...กำลังจะกลับอยู่แล้ว
เห็นเต๊นท์การแสดงธรรมะบันเทิง ก็เกร่เข้าไปดู

เป็นการแสดงจากกรมศิลปากร มีด้วยกัน 3 ชุด

ชุดสุดท้ายเป็น ..... ตำนานเพลงสาธุการ.....



สวยงามและอลังการด้วยมือชั้นครู

นั่งชมด้วยความสุขค่ะ



ตำนานเพลง ส า ธุ ก า ร







มีเรื่องกล่าวเป็นตำนานปรัมปรา ของบรรดาครูบาอาจารย์ทางวิชาดนตรีว่า

เมื่อพระพุทธเจ้าตรัสรู้แล้ว ในระยะปฐมโพธิกาล กิติศัพท์เกียรติคุณของพระพุทธเจ้าก็เลื่องลือกระฉ่อนไปทั่วทิศานุทิศทั้งในมนุษย์และสวรรค์


วันหนึ่งพวกเทพบุตรเทพธิดาพากันลงมาจากสรวงสวรรค์ มาเฝ้าสดับพระธรรมเทศนาในที่เฉพาะพระพักตร์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า
จนเกิดหมดทวยเทพในสวรรค์


ครั้นถึงเวลาพระอิศวรเป็นเจ้าเสด็จออกมาประชุมเทวสภาก็ไม่มีเทวดาเข้ามาเฝ้าอย่างเคย








พระอิศวรตรัสถามพระนนที พระนนทีจึงกราบทูลให้ทราบ พระอิศวรเป็นเจ้าก็กริ้วทวยเทพเป็นอันมาก และกริ้วเอาพระพุทธเจ้าด้วย

พระอิศวรจึงตรัสชวนพระอุมาผู้เป็นเหสี และพระนนที พร้อมด้วยเทพบริวารเสด็จลงมาเมืองมนุษย์






( จขบ. - เหล่าเทพบุตรเทพธิดา )




เมื่อเสด็จมาถึง ทรงเห็นเทพบุตรเทพธิดาต่างนั่งสดับพระธรรมเทศนาสงบอยู่ ไม่แสดงอาการใจใส่ต่อพระองค์ผู้เป็นเจ้านายของตนเอาเสียเลย




พระอิศวรทรงนิรมิตนาฏยสภาขึ้นที่ใกล้พระวิหาร ซึ่งเป็นธรรมสภาที่พระพุทธเจ้ากำลังประธานธรรมเทศนาอยู่
แล้วองค์พระอิศวรเอง พร้อมด้วยพระอุมาและพระนนทีกับเทพบุตรอัปสรบริวารที่ตามเสด็จมาก็บรรเลง




ดนตรีมีหลายหลบ เต้นนาณฑพระบำสวรรค์
จับคู่อยู่พัลวัล สลับกันแลตระการ
จอมผาอุมาเจ้า ออกหน้าเหล่าบริวาร
รำรับขับประสาน นนทิการตีตะโพน

ซัดแขนแอ่นอุระ ป๊ะเท่งป๊ะจังหวะโทน
เยื้องกรายส่ายเอวโอน อ่อนแขนโยนยะยรรยง
จอมเขารำเล้าโลม อุมาโน้มน้อมอรองค์
อายเอียงเมียงม่ายทรง เบือนพักตร์บงองค์ภูบาล

แซ่เสียงจำเรียงร้อง สนั่นห้องก้องกังวาน
เฉื่อยฉ่ำสำเนียงหวาน ซร้องประสานกับดนตรี
จอมทรงองค์อมร เอี่ยมอาภรณ์สำอางศรี
งามสภาอ่ารูจี แจ่มรัศมีมณีฉัน

อำนาจพระศาสดา เป็นมหาอัศจรรย์
เทวฤทธิ์รังสฤษฎิ์สรรค์ อันมหันต์มโหฬาร
ไม่กลบลบพระฤทธิ์ พระมุนิศวราจารย์
รังสีที่บรรดาล ไม่แผ่สร่านถึงสภา

ทิพย์สำเนียงเสียงสนั่น ก็ไม่ลั่นตลอดมา
รูปร่างสำอางตา มิได้ปรากฏแก่ใคร
ต่างนั่งฟังสัทธรรม ไม่ระส่ำระสายใจ
สำราญบานฤทัย ด้วยเลื่อมใสศรัทธาธาร ฯ








( จขบ. - อาจเนื่องจากการประยุกต์ การร่ายรำจะจัดเป็นชุดกลองยาวมาแทนเทพบุตรเทพธิดาค่ะ
ในใจแอบคิดเล็ก ๆ ว่า ...น่าจะเป็นระบำยู่หงิด )






พระอิศวรเป็นเจ้าทรงเห็นดังนั้น ก็ประหลาดพระทัย
จึงเสด็จเข้าไปในพระวิหาร ประดิษฐานพระองค์อยู่ตรงพระพักตร์พระพุทธเจ้า
แล้วตรัสต่อว่าท้าทายพระพุทธเจ้าให้มาประลองฤทธิ์กันด้วยวิธีซ่อนหา





ครั้งที่ 1 พระอิศวรจึงนิรมิตพระองค์เป็นธุลีละอองปลิวไปซ่อนพระองค์อยู่ในเมล็ดรัตนซึ่งประดับอยู่บนยอดพรหมพิมานพระพุทธเจ้าก็ทรงทราบด้วยพระญาณ
แล้วบันดาลด้วยพระพุทธานุภาพ ให้พุทธบริษัทที่ประชุมอยู่ในธรรมสภานั้นมองเห็นด้วย พระศิวะพูดขอโอกาสซ่อนเป็นครั้งที่ 2 พระพุทธเจ้าก็ทรงประธานด้วยพุทธานุภาพ








ครั้งที่ 2 พระอิศวรเสด็จไปซ่อนพระองค์อยู่ใต้บาดาล พระพุทธเจ้าก็ทรงทราบด้วยพระญาณ แล้วบันดาลด้วยพระพุทธานุภาพ ให้พุทธบริษัทที่ประชุมอยู่ในธรรมสภานั้นมองเห็น



ครั้งที่ 3 เสด็จลงไปซ่อนอยู่ในยมโลก พระพุทธเจ้าก็ทรงค้นพบด้วยพระญาณ แล้วบันดาลด้วยพระพุทธานุภาพ ให้พุทธบริษัทที่ประชุมอยู่ในธรรมสภานั้นมองเห็นด้วย










ครั้นถึงคราวพระพุทธเจ้าซ่อนบ้าง ก็ทรงนิรมิตพระกายเล็กเป็นละอองปรมาณู ปลิวไปติดอยู่ ณ ปลายเกศาพระอิศวร

พระอิศวรก็ทรงเปล่งรัศมีฉายแสงสว่างทั่วทุกทิศ ทรงค้นหาทุกหนทุกแห่งจนเหนื่อยอ่อนพระวรกาย ก็ไม่พบพระพุทธองค์

พระอิศวรจึงจำเป็นต้องทรงจำนนประกาศพระวาจายอมแพ้แก่พระพุทธเจ้า










เมื่อพระพุทธเจ้าทรงเห็นว่า พระอิศวรยอมแพ้แล้ว ก็ทรงเปล่งพระฉัพพรรณรังสีออกมาจากที่ซ่อนให้ทราบว่า พระองค์ทรงซ่อนพระวรกายอยู่ ณ กลุ่มพระเกศาเหนือพระเศียรของพระอิศวรนั่นเอง





แม้พระอิศวรจะพ่ายแพ้แล้ว แต่ก็ยังทรงแสดงทิฐิมานะอยู่ เพื่อจะทรงทรมานให้คลายทิฐิมานะจึงยังไม่ยอมเสด็จลง คงประทับอยู่เหนือพระเศียรเกล้าของพระอิศวรต่อไป พระอิศวรเชิญเสด็จให้ลง ก็ไม่เสด็จลง











มีพระพุทธดำรัสว่าถ้ายอมแพ้จริงให้พระอิศวรนำเอาดุริยางคดนตรีมาบรรเลงถวายอัญเชิญเสด็จ
พระอิศวรจำเป็นต้องสั่งให้จัดหาปัญจดุริยางคดนตรีมาขับประโคมถวายเป็นพุทธบูชา ด้วยเพลงที่เรียกว่า “สาธุการ” พระพุทธเจ้าจึงเสด็จลง







ด้วยเหตุนี้ จึงถือเป็นธรรมเนียมประเพณีสืบมาว่า ถ้าจะบรรเลงเพลงดนตรีสำหรับเคารพบูชา หรือนอบน้อมนมัสการ ต้องบรรเลงเพลง “สาธุการ”

ซึ่งถือเป็นเพลงครูสำหรับใช้ในการบรรเลงบูชาสิ่งที่เคารพนับถือ เสมือนเราถวายธูปเทียนดอกไม้บูชาเพื่อที่เคารพด้วยความเลื่อมใส

ที่มา : ธนิต อยู่โพธิ์. ดนตรีในพระธรรมวินัย.
//pukenu.spaces.live.com/Blog/cns!28D0CC31A45D2F4!293.entry




ท่ารำ... เพลง สาธุการ




พระอิศวรในที่นี้ บางท่านก็ว่าคือ ท้าวพกาพรหม

ซึ่งมีพระนามปรากฎในบทสวด พาหุง

………
………

8. ทุคคาหะทิฏฐิภุชะเคนะ สุทัฏฐะหัตถัง
พรัมมัง วิสุทธิชุติมิทธิพะกาภิธานัง
ญาณาคะเทนะวิธินา ชิตะวา มุนินโท
ตันเตชะสา ภะวะต เม ชะยะมังคะลาน.

พระจอมมุนีได้ชนะพรหมผู้มีนามว่า พกาพรหม ผู้มีฤทธิ์ สำคัญตนว่าเป็นผู้รุ่งเรืองด้วยคุณอันบริสุทธิ์ มีมืออันท้าวภุชงค์ คือทิฏฐิ ที่ตนถือผิดรัดรึงไว้แน่นแฟ้นแล้ว

ด้วยวิธีวางยาวิเศษคือ เทศนาญาณวิธี
ขอชัยมงคลทั้งหลาย จงมีแก่ท่านด้วยเดชแห่งพระพุทธชัยมงคลนั้น.


ที่มา : //www.dmc.tv/forum/index.php?showtopic=13058





ท่ารำ... เพลง สาธุการ





อีกทางหนึ่งนั้นกล่าวว่า.....


เมื่อพระพุทธเจ้าจึงแสดงพระองค์ให้ท้าวผกาพรหมรู้ว่า ทรงประทับอยู่บนมวยผมของท้าวผกาพรหมแล้ว

พระพุทธเจ้าให้พระพรหมยื่นพระหัตถ์ขึ้นไปบนพระเศียรของพระพรหมเอง ก็จับถูกข้อพระบาทของพระพุทธเจ้า เป็นอันว่าพระพรหมก็หมดทิฐิ

เทวดาทั้งหลายที่ไปประชุมก็สาธุการขึ้นพร้อมกัน พร้อมทั้งบรรเลงเพลงดนตรีด้วย จึงเรียกเพลงนั้นว่า " สาธุการ " (แต่คงไม่ใช่ทำนองอย่างมนุษย์ที่ใช้บรรเลงอยู่นี้)




ท่ารำ... เพลง สาธุการ





ตั้งแต่นั้นมาก็ใช้เพลงสาธุการเป็นอันดับแรกในพิธีสงฆ์ตลอดมา เช่น ก่อนพระเทศน์ เป็นการนมัสการ น้อมกายและใจอภิวันทนาการ แด่พระรัตนตรัย ตลอดจนทวยเทพเจ้าอันศักดิ์สิทธิ์ด้วยความเคารพ



ที่มา : //www.dmc.tv/forum/index.php?showtopic=13058



ท่ารำ... เพลง สาธุการ





เมื่อจบการทำสาธุการของพระอิศวรแล้ว

เหล่าเทพบุตรเทพธิดาพากันจับระบำในเพลง " พุทธานุภาพ "





พุทธานุภาพนำผล เกิดสรรพมงคลน้อยใหญ่
เทวาอารักษ์ทั่วไป ขอให้เป็นสุขสวัสดี

ธรรมานุภาพนำผล เกิดสรรพมงคลเสริมศรี
เทพช่วยเมตตาปราณี ให้สุขสวัสดีทั่วกัน

สังฆานุภาพนำผล เกิดสรรพมงคลแม่นมั่น
เทเวศคุ้มครองป้องกัน สุขสวัสดิสรรพทั่วไป





เนื้อร้องโดย : พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๖)
ทำนองโดย : หลวงประดิษฐ์ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง)






การแสดงชุดนี้ บางครั้งก็เรียกว่า " ระบำไตรรัตน์ "

วิทยาลัยนาฏศิลป์กรุงเทพได้โดยอัญเชิญบทพระราชนิพนธ์ในสมเด็จพระมหาธีรราชเจ้า มาประดิษฐ์เป็นการแสดงนาฏศิลป์ไทย
ใช้ทำนองเพลงแขกบรเทศ
เรียกทั่วไปว่าเพลงพุทธานุภาพตามคำร้องเบื้องต้น

มีความหมายถึงบารมีแห่งพระไตรรัตน์จะทำให้เกิดสิริมงคล นิยมแสดงในงานมงคลทุกชนิด









*************** ^_^ *************************


เกร็ดเพิ่มเติม......



ปางโปรดพกาพรหม

( รูปด้านบน )

ท้าวพกาพรหมมีความเห็นว่าสิ่งทั้งหลายเป็นของเที่ยงแท้ไม่แปรผัน

ซึ่งขัดต่อคำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ที่ว่าสรรพสิ่งย่อมไม่เที่ยง เป็นไตรลักษณ์ คือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา

พระพุทธองค์โปรดให้ท้าวพกาพรหมแสดงฤทธิ์โดยให้ไปซ่อนตัว แต่ไปซ่อนที่ใด พระพุทธองค์ก็ทรงทราบ ต่อมาพระพุทธองค์ทรงทำปาฏิหาริย์อันตรธารหายไป และทรงแสดงพระธรรมเทศนาให้ได้ยินแต่พระสุรเสียง และทรงตรัสว่ากำลังเดินจงกรมอยู่บนเศียรของท้าพกาพรหม

ท้าวพกาพรหมหมดทิฐิมานะ จึงตั้งใจฟังธรรมเทศนาจนได้บรรลุโสดาปัตติผลเป็นพระโสดาบัน


ปางโปรดพกาพรหม เป็นพระพุทธรูปอยู่ในอิริยาบถยืนบนเศียรพกาพรหมซึ่งประทับบนหลังโคอุสุภราช
พระหัตถ์ทั้งสองวางทาบบนพระเพลา ( ตัก ) บางแบบพระหัตถ์ประสานกันอยู่ระหว่างพระเพลา พระหัตถ์ขวาทับพระหัตถ์ซ้าย ทอดพระเนตรลงเบื้องต่ำ

เป็นพระพุทธรูปประจำปีขาล





************* ^_^ ****************

และเครื่องดนตรีชิ้นแรกที่เริ่มบรรเลงเพลงสาธุการก่อนเครื่องดนตรีชนิดอื่นใดก็คือตะโพนนั่นเอง

ดังนั้นนักดนตรีจึงถือว่า “ตะโพน” เป็นเครื่องดนตรีอันศักดิ์สิทธิ์ และถือว่าเป็นตัวแทนของพระปรคนธรรพซึ่งเป็นบรมครูของเหล่าคนธรรพ์ทั้งปวง ที่บรรเลงประโคมเพลงสาธุการเพื่ออัญเชิญสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าในครั้งนั้น "


ขอขอบคุณ

เรื่องจาก //x.thaikids.com/phpBB2/viewtopic.php?p=16563&highlight=&sid=66783688705531a937edd2be61f0b282

ภาพจาก //www.msu.ac.th/satit/studentProj/2548/Selectted/M102/g02-Thaiclassicalmusic/TaPon.html






************* ^_^ ***************


ได้เคยมีโอกาสรำสาธุการอยู่ครั้งหนึ่งค่ะ ในงานครบรอบ 75 ปี ราชินี





เหลืออยู่รูปเดียว ...รูปนี้ยืนก็ยังไม่ได้ท่า ...แถมหน้าก็ยังงอด้วยเจ็บข้อเท้า


ยังจำได้ว่า.... เป็นวันที่อายจังวันหนึ่งของชีวิต

ตามที่คุณครูกำหนด ...พอขึ้นไปบนเวที จะต้องไปจุดเทียน


ต้องความซุ่มซ่ามประจำตัว
พอจุดเทียนเสร็จ ก็จะต้องดับเทียนต่อ โดยการเอามือปัดเบา ๆ พร้อมกับเป่าให้เทียนดับ

เฮ้อออออ ไม่รู้เป็นอะไรค่ะ

พอยกมือขึ้นปัดปุ๊บ ก็ได้ยินเสียง.... เคร๊งงงงงงงงง



เย๊ยยยยยยย ปัดเทียนล้มทั้งเชิงเทียน


ต้องขอบพระคุณทุกคนในห้องประชุมที่กรุณานั่งกันเงียบกริบเหมือนไม่มีอะไรเกิดขึ้น



เฮ้อออออ




Create Date : 18 พฤษภาคม 2551
Last Update : 18 พฤษภาคม 2551 9:29:22 น.
Counter : 7790 Pageviews.

8 comments
  
ขอบคุณค่ะ สำหรับความรู้ใหม่ กะตัวเอง แต่อาจเก่าแย้วกะหลายๆคน

....เพิ่งจะทราบนะค่ะว่า เรื่องราวเปงแบบนี้..




เอ่อ......รูปสุดท้ายนี้ น่ารักจังค่ะ....ครายอ่ะ

...น้องรู้จักป่ะค่ะ...5555....
โดย: กระต่ายแสนสวยน่ารักอ่อนโยน...รสชาดกลมกล่อม IP: 58.8.156.163 วันที่: 18 พฤษภาคม 2551 เวลา:17:25:19 น.
  
ขอบคุณครับ ขอบคุณแทนใบตองมากมายจริงๆครับ
โดย: สหายสาริกา IP: 117.47.156.151 วันที่: 19 พฤษภาคม 2551 เวลา:1:53:06 น.
  
ดีมากๆ
โดย: 2532 IP: 117.121.208.2 วันที่: 24 มีนาคม 2552 เวลา:11:20:50 น.
  
ครับ ผมก็เป็นนักเรียน ปี่พาทย์ อะครับบบ ต่อสาธุการมา2รอบแล้ว รอบแรก ลืม เพราะยังเล็กอยู่จึงถูกครูตำหนิ ครั้งที่ 2 ก็จำได้หมดเลยครับบ

ในเพลงนี้ มีมือของ อีก 1000ๆ เพลงอยู่ด้วยนะครับ

เหมือนครล้ายกับเป็นเพลงกลางเลยอะครับ
โดย: คนรักดนตรีไทย IP: 58.9.172.10 วันที่: 19 กันยายน 2552 เวลา:8:43:06 น.
  
คนละศาสนากันแล้วพระสิวะอยู่ศาสนาพราหมณ์-ฮินดูครับไม่ใช่พุทธเอามาปะปนกันมั่วไปหมดและพระอิศวรก็มิเคยเป็นมนุษย์ด้วย
โดย: ดอฟ IP: 192.168.2.73, 119.42.82.132 วันที่: 30 ธันวาคม 2552 เวลา:8:58:19 น.
  
โอ้..พระสัมมาสัมพุทธเจ้าของเรานี้เปี่ยมด้วยพระพุทธานุภาพจริงๆ...พระอิศวรผู้เป็นใหญ่ยังยอมศิโรราบ
โดย: ธรรมิกะ IP: 203.144.144.164 วันที่: 25 มีนาคม 2553 เวลา:9:07:42 น.
  
อยากรู้เคล็ดการรำสาธุการอ่ะ ลองแกะตามซีดีดู แต่ว่าไม่รู้ว่ากะจังหวะยังไง ฟังเสียงกลองแล้วก็ไม่ใช่
เพลงมีเนื้อร้องแกะง่ายกว่าแยะเลย
โดย: ซัน IP: 117.47.188.232 วันที่: 31 มีนาคม 2553 เวลา:21:59:34 น.
  
"พระอิศวรเป็นเจ้าก็กริ้วทวยเทพเป็นอันมาก และกริ้วเอาพระพุทธเจ้าด้วย"

....เป็นเทพโกรธไม่ได้นะ ... เพราะถ้าโกรธ หัวใจจะร้อนและลุกเป็นไฟเผาไหม้ร่างกายทันที ....
โดย: ไตรภูมิ กูรู IP: 58.8.52.85 วันที่: 16 มิถุนายน 2553 เวลา:22:46:16 น.
ชื่อ :
Comment :
 *ใช้ code html ตกแต่งข้อความได้เฉพาะสมาชิก
 

แม่ซากานะ
Location :
กรุงเทพฯ  Thailand

[ดู Profile ทั้งหมด]
 ฝากข้อความหลังไมค์
 Rss Feed
 Smember
 ผู้ติดตามบล็อก : 2 คน [?]



สวัสดีค่ะ พี่ ๆ ที่เข้ามาเยี่ยมบล็อคของหนู

หนูตั้งใจว่าจะมาเขียนบันทึกที่นี่
(มีกระทู้พันทิปของหนูบางอันที่หายไป หนูจึงมาบันทึกไว้ที่บล็อคแก๊งค์นี้แทนค่ะ)

วันนี้เป็นวันแรกที่หนูเข้ามาทำ อาจจะยังไม่ค่อยเก่งอะไรมาก แต่จะพยายามฝึกฝนไปค่ะ
http://i415.photobucket.com/albums/pp236/yamiejung12/n107.gif